Τρομακτικά προβλήματα αντιμετωπίζουν πολλά ελληνικά νησιά από την λειψυδρία: Η εφημερίδα Financial Times παρουσιάζει μία πολύ ζοφερή κατάσταση…
Φωτογραφία που δόθηκε στη δημοσιότητα και εικονίζει το ηλιοβασίλεμα στο νησί Σίφνος, στις Κυκλάδες. ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΜΠΟΥΓΙΩΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Τα προβλήματα που έχει προκαλέσει σε πολλές ελληνικά νησιά η λειψυδρία σε συνδυασμό με τον υπερτουρισμό, αναλύουν οι Financial Times (κείμενο Eleni Varvitsioti) επικαλούμενοι την περίπτωση της Σίφνου.
Σημειώνεται ειδικότερα ότι η λειψυδρία έκανε τη Σίφνο να προχωρήσει, από κοινού με 14 άλλους ελληνικούς δήμους, στην κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης τον Ιούνιο. Το νησί αντιμετώπισε μέρες χωρίς υδροδότηση σε ορισμένες περιοχές, ενώ άλλες είχαν αυστηρό δελτίο, παρέχοντας νερό μόνο συγκεκριμένες ώρες.
Ορισμένοι δήμοι νοίκιασαν μονάδες αφαλάτωσης για να καλύψουν τη ζήτηση του καλοκαιριού, ενώ βασίζονταν επίσης σε πλοία υδροφόρων πλοίων με υψηλό κόστος.
Σε μια χρονιά που ήταν η πιο ζεστή που έχει καταγραφεί παγκοσμίως ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής σε συνδυασμό με φυσικά φαινόμενα, η Ελλάδα γνώρισε τον θερμότερο χειμώνα της, ακολουθούμενο από ένα από τα πιο ζεστά καλοκαίρια της.
Είναι χαρακτηριστικό, συνεχίζει η εφημερίδα, ότι τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, η Αθήνα γνώρισε τους πιο ζεστούς μήνες της που έχουν καταγραφεί στα χρονικά, καθώς οι θερμοκρασίες ξεπερνούσαν σταθερά τους 40 βαθμούς την ημέρα και έφτασαν τους 30 βαθμούς τη νύχτα.
- Οι βροχοπτώσεις ήταν επίσης σημαντικά χαμηλότερες από ό,τι συνήθως. Το πρόβλημα της λειψυδρίας έχει επεκταθεί πάντως πέρα από την Ελλάδα, καθώς η Ευρώπη παίρνει τη θέση της στη σύγχρονη ανθρώπινη ιστορία ως η ήπειρος που θερμαίνεται ταχύτερα στον κόσμο.
«Αυτό για το οποίο προειδοποιούσαμε εδώ και χρόνια – η απειλή της ερημοποίησης – γίνεται πλέον πραγματικότητα», δήλωσε η Χρυσή Λασπίδου, καθηγήτρια του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με γνωστικό αντικείμενο «Περιβαλλοντική Μηχανική Υδάτινων Συστημάτων.
«Αλλά εμείς, ως επιστήμονες, είμαστε έκπληκτοι από την ταχύτητα με την οποία συμβαίνουν αυτές οι αλλαγές». Όπως σε πολλά μέρη της Μεσογείου, ο αριθμός ρεκόρ τουριστών στην Ελλάδα και η άνθηση των κατασκευών για την υποδοχή των εποχιακών επισκεπτών έχει επιδεινώσει την πίεση στις προμήθειες νερού.
Επισημαίνεται ότι η Σίφνος, που ανήκει στις δυτικές Κυκλάδες, μια από τις πιο ξηρές περιοχές της Ελλάδας, έχει μόνιμο πληθυσμό περίπου 2.600 κατοίκους, αλλά ο αριθμός των επισκεπτών αυξήθηκε σε περισσότερους από 135.000 το 2023 — σχεδόν διπλάσιος από τον αριθμό πριν από μια δεκαετία. Η εισροή έχει καταπονήσει την περιορισμένη υποδομή της, αλλά εξίσου υπαίτια για τα προβλήματα είναι και η έλλειψη σχεδιασμού.
«Ο υπερτουρισμός από μόνος του δεν είναι το πρόβλημα», είπε ο Χάρης Σαχίνης, διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, της εταιρείας παροχής υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης στην Αθήνα. «Ένα νησί έχει πολύ υψηλές ανάγκες σε νερό και λύματα για τρεις μήνες και ελάχιστες ανάγκες για τον υπόλοιπο χρόνο. Τι χτίζετε, πώς το χτίζετε, με ποιο κόστος και ποιος θα το πληρώσει;», αναφέρει.
- Οι κατασκευές που περιλαμβάνουν μεγάλα οικόπεδα που μετατρέπονται σε βίλες με πισίνες και κήπους και πολλά μπάνια έχει αγνοήσει τους φυσικούς περιορισμούς νερού των νησιών. Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική ήταν λιτή, με μικρούς κήπους τοπικής χλωρίδας που δεν απαιτούσαν πότισμα.
Οι περισσότερες ανάγκες των κατοίκων καλύπτονταν από το νερό της βροχής που μαζεύονταν στις δικές τους στέρνες, ενώ το πόσιμο νερό αντλούνταν από πηγάδια.
Ο Παύλος Λάζος, ντόπιος φωτογράφος της Σίφνου, δημοσίευσε ένα βιβλίο με τη δουλειά του πέρυσι για τη λειψυδρία του νησιού. Θυμάται ότι περπατούσε με τον παππού του για να γεμίσει μπουκάλια με νερό από πηγάδια και υπήρχαν χρονομετρημένα ντους.
«Σήμερα, πολλά έχουν αλλάξει, αλλά όχι η ανάγκη για αποτελεσματική διαχείριση του νερού», είπε. Ελλείψει συνολικού σχεδίου, οι δήμαρχοι ορισμένων μικρών νησιών των Κυκλάδων αναλαμβάνουν μόνοι τους δράση.
Η δήμαρχος Σίφνου Μαρία Ναδάλη περιέγραψε την αγωνία της καθώς παρακολουθούσε τις δεξαμενές νερού και την κατανάλωση του νησιού σε πραγματικό χρόνο τον Ιούνιο. «Βλέποντας τα επίπεδα του νερού τον Ιούνιο, συνειδητοποιήσαμε ότι αν συνεχίζαμε με αυτόν τον ρυθμό, δεν θα μας έφταναν μέχρι τον Οκτώβριο».
Η κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης, είπε, αύξησε την ευαισθητοποίηση των επισκεπτών και των κατοίκων, ενώ παρείχε και μια βάση για την χρήση δελτίων παροχής νερού. Οι τουρίστες χρησιμοποιούν συνήθως δύο έως τρεις φορές περισσότερο νερό κατά κεφαλή από τους ντόπιους, για πιο συχνό πλύσιμο σεντονιών και πετσετών, ντους και υδροδότηση πισινών. «Χρειαζόμασταν να διασφαλίσουμε ότι όλοι ήταν ενήμεροι για τη λειψυδρία», είπε η Ναδάλη.
Ως ένα ακόμα σημείο των καιρών, οι μονάδες αφαλάτωσης έχουν αυξανόμενη παρουσία σε πολλά ελληνικά νησιά. Μόνο στα νησιά του Αιγαίου λειτουργούν πλέον 57 μονάδες αφαλάτωσης, διπλάσιες από ό,τι πριν από μια δεκαετία. Νησιά όπως η Σύρος εξαρτώνται πλήρως από αυτές, ενώ άλλα, όπως η Σίφνος, στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό σε αυτές.
- Ωστόσο, η αφαλάτωση φέρνει άλλα προβλήματα, συμπεριλαμβανομένης της υψηλής κατανάλωσης ενέργειας και των περιβαλλοντικών ανησυχιών που σχετίζονται με τη διάθεση των απορριμμάτων. Παρά το άφθονο ηλιακό και αιολικό δυναμικό ηλεκτρικής ενέργειας των νησιών, η πλειονότητα των μονάδων παραμένει τροφοδοτούμενη από ορυκτά καύσιμα.
«Έχετε θάλασσα και άφθονο νερό, αλλά το να το κάνετε πόσιμο απαιτεί τεράστια ενέργεια», εξήγησε η Λασπίδου. «Εάν η ενέργεια προέρχεται από ορυκτά καύσιμα, καταλήγετε σε μεγάλες εκπομπές [που συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη]», σημείωσε. «Η αφαλάτωση παράγει επίσης σημαντικές ποσότητες άλμης, η οποία βλάπτει τα θαλάσσια οικοσυστήματα», πρόσθεσε. «Θα πρότεινα την αφαλάτωση μόνον εάν είναι η τελευταία λύση», κατέληξε.
Το κόστος του αφαλατωμένου νερού, συμπεριλαμβανομένης της ενέργειας και της διανομής, συχνά υπερβαίνει την τιμή που χρεώνεται στους καταναλωτές, με αποτέλεσμα να υπάρχει έλλειμμα για τον δήμο μεταξύ 40% και 70%. Αυτό το οικονομικό κενό αναγκάζει την Ελληνική Ένωση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης να επιδοτήσει την υπηρεσία, οδηγώντας σε έναν φαύλο κύκλο μεγαλύτερων ελλειμμάτων, εμποδίζοντας περαιτέρω την αναβάθμιση των υποδομών.
Η χρόνια έλλειψη κεντρικού σχεδιασμού διαχείρισης του νερού σημαίνει ότι η συντήρηση και οι επενδύσεις γίνονταν φύρδην μίγδην, με κάθε δήμο να πράττει κατά το δοκούν.
- Η ελληνική εθνική ρυθμιστική αρχή ετοιμάζει φέτος τον πρώτο αναλυτικό χάρτη των υδάτινων πόρων για να διαχειριστεί και να σχεδιάσει τις μελλοντικές ανάγκες. Αυτό περιλαμβάνει την καταλογογράφηση μονάδων αφαλάτωσης, τοποθεσιών γεώτρησης νερού και το απαραίτητο προσωπικό.
«Πρέπει να αποφασίσουμε τη στρατηγική μας», δήλωσε ο Δημήτρης Ψυχογιός, αντιπρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, Αποβλήτων και Νερού. «Θέλουμε περισσότερες μονάδες αφαλάτωσης ή πρέπει να συγχωνεύσουμε εγκαταστάσεις στα νησιά; Αυτές είναι αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν σε πολιτικό επίπεδο», εξήγησε.
Καθώς οι αφίξεις τουριστών συνεχίζουν να αυξάνονται στη νότια Ευρώπη, οι κυβερνήσεις της αντιμετωπίζουν επείγουσα ανάγκη να αναπτύξουν μια στρατηγική διαχείρισης των υδάτων για τη διατήρηση των πολύτιμων πόρων και την υποστήριξη των οικονομιών τους, συνοψίζει το δημοσίευμα.
ΠΗΓΗ: Financial Times, Eleni Varvitsioti – Water emergency action now a summer ritual in the Mediterranean
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE