Πράγματι οι ακροδεξιοί μπορεί να επιτύχουν μεγάλη νίκη στις Ευρωεκλογές; Κι αν συμβεί τί θα σημαίνει για τις πολιτικές της Ευρώπης;

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Λευκός καπνός» για τα ύπατα αξιώματα της Ε.Ε.: Συμφώνησαν οι έξι διαπραγματευτές – ανάμεσά τους και ο Μητσοτάκης – σε Φον ντερ Λάιεν, Αντόνιο Κόστα και Κάγια Κάλλας

Αθλια άρνηση του Χακάν Φιντάν να καταδικάσει τις απειλές της Χεζμπολάχ κατά της Κύπρου και της Ελλάδας: Σε τεντωμένο σχοινί μεταξύ της Δύσης και του ρωσικού άξονα η Τουρκία (video)

Οι Γερμανοί ανησυχούν για την κατάσταση ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου: Σύντομα στη Βηρυτό η ΥΠΕΞ Αναλένα Μπέρμποκ

«Η ακροδεξιά βρίσκεται καθ’ οδόν» είναι κάτι που ακούγεται συχνά σε όλη την Ευρώπη αυτή τη στιγμή. «Μοιάζει με την Ευρώπη του 1930».

Επομένως, ίσως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι με 350 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση να ψηφίζουν επί του παρόντος για τους άμεσους εκπροσώπους τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πολλοί «ευρωκράτες» στις Βρυξέλλες κάθονται σ’ αναμμένα κάρβουνα.. Είναι όμως οι φόβοι -και οι τίτλοι των μέσων ενημέρωσης- υπερβολικοί;

Οι Millennials και οι ψηφοφόροι της γενιάς Z για πρώτη φορά είναι μεταξύ εκείνων που προβλέπεται να τραβήξουν πορεία προς τα δεξιά.

Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν πρόσφατα για την εφημερίδα Financial Times δείχνουν ότι περίπου το ένα τρίτο των νεαρών Γάλλων ψηφοφόρων και των Ολλανδών κάτω των 25 ετών, καθώς και το 22% των νεαρών Γερμανών ψηφοφόρων, ευνοούν την ακροδεξιά της χώρας τους. Πρόκειται για σημαντική αύξηση από τις τελευταίες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2019.

Τα ακροδεξιά κόμματα προβλέπεται να καταλάβουν έως και το ένα τέταρτο των συνολικών εδρών και αν έχουν μεγάλα κέρδη, η οπτική θα είναι ξεκάθαρη. Ωστόσο, η διαφορά σχετικά με τον αντίκτυπο που θα μπορούσε να έχει στη ζωή και στη χάραξη πολιτικής στην ΕΕ είναι πιο λεπτή.

• Και αυτό συμβαίνει επειδή η ίδια η εθνικιστική δεξιά είναι διαφοροποιημένη – διαφορετικοί εθνικιστές δεξιοί πολιτικοί σε διαφορετικές χώρες κατέχουν διαφορετικές θέσεις. Κάποιοι έχουν μετριάσει την πρώην ακροδεξιά ρητορική για να προσπαθήσουν να διευρύνουν την απήχησή τους στους ψηφοφόρους.

Λοιπόν, τι μπορεί να αλλάξει στην Ευρώπη εάν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κινηθεί προς τα δεξιά;

Πράσινες πολιτικές

Η ΕΕ έχει εδώ και καιρό μια τεράστια φιλοδοξία – να είναι μπροστά από τον υπόλοιπο κόσμο όσον αφορά το περιβάλλον. Αλλά οι ψηφοφόροι της Ευρώπης ανησυχούν όλο και περισσότερο για το κόστος μιας πράσινης μετάβασης.

Πάρτε τις πρόσφατες μαζικές διαμαρτυρίες των αγροτών. Τρακτέρ από όλη την ΕΕ κατέβηκαν στις Βρυξέλλες και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, φέρνοντάς τα σε αδιέξοδο. Οι διαδηλωτές είπαν ότι η ΕΕ και η εθνική περιβαλλοντική νομοθεσία και η γραφειοκρατία τους έθεσαν εκτός λειτουργίας των κλήρων και των επιχειρήσεών τους.

Εθνικιστικά-δεξιά κόμματα στη Γαλλία, την Ολλανδία και την Πολωνία άδραξαν αυτή την ευκαιρία για να προβάλλουν τον ισχυρισμό τους ότι είναι εκπρόσωποι των «απλών ανθρώπων» ενάντια στις «ελίτ που δεν έχουν επαφή» με τα κράτη της ΕΕ και τις οικονομίες τους.

Το αποτέλεσμα;  Η ΕΕ απέσυρε ή ακύρωσε αρκετούς βασικούς περιβαλλοντικούς κανόνες, συμπεριλαμβανομένων αυστηρότερων κανονισμών για τη χρήση φυτοφαρμάκων.

Οι περιβαλλοντολόγοι ανησυχούν ότι η ΕΕ έχει πλέον αποφύγει να διευκρινίσει πώς οι αγρότες θα πρέπει να συνεισφέρουν στο όραμά της για μείωση του 90% των εκπομπών έως το 2040. Πιστεύουν ότι μια μετατόπιση προς τα δεξιά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα μπορούσε να σημαίνει μεγαλύτερη υποβάθμιση ή ατελείωτη καθυστέρηση των πράσινων στόχων.

Εθνική κυριαρχία

Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ψηφοφόροι δηλώνουν ότι δεν θέλουν να φύγουν από την ΕΕ, αν και έχουν πολλά προβλήματα για το πώς λειτουργεί. Αντίθετα, τα δεξιά εθνικιστικά κόμματα υπόσχονται μια διαφορετική ΕΕ – περισσότερη δύναμη για τα εθνικά κράτη, λιγότερη «παρέμβαση των Βρυξελλών» στην καθημερινή ζωή.

Εάν η φωνή τους γίνει πιο δυνατή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα μπορούσε να καταστήσει πιο δύσκολο για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναλάβει περισσότερες αρμοδιότητες από τις εθνικές κυβερνήσεις, όπως η πολιτική για την υγεία.

Εμπόδια στο άσυλο…

Θα νόμιζε κανείς πως ότι αυτό θα ήταν προφανές και ότι μια στροφή προς τα δεξιά στο ευρωκοινοβούλιο θα οδηγούσε σε αυστηρότερη νομοθεσία της ΕΕ για τη μετανάστευση.

Πάρτε τον ακροδεξιό ηγέτη στην Ολλανδία, Γκερτ Βίλντερς. Το κόμμα του PVV έγινε η μεγαλύτερη ομάδα στο ολλανδικό κοινοβούλιο αυτό το φθινόπωρο μετά τις εθνικές εκλογές. Έχει υποσχεθεί «τον πιο σκληρό μεταναστευτικό νόμο όλων των εποχών» και τα exit poll δείχνουν ότι το PVV θα τα πάει καλά σε αυτές τις εκλογές.

Αξίζει όμως να έχουμε κατά νου ότι η πολιτική της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο έχει ήδη από καιρό το παρατσούκλι της Ευρώπης Φρούριο. Μεγάλη προτεραιότητα είναι να κρατηθούν έξω οι μετανάστες. Υπήρξε μια αναταραχή  που είχε να κάνει με σύναψη οικονομικών συμφωνιών με χώρες εκτός ΕΕ, όπως η Τυνησία, το Μαρόκο, η Λιβύη και η Τουρκία για την καταστολή των λαθρεμπόρων ανθρώπων που στέλνουν οικονομικούς μετανάστες ή αιτούντες άσυλο.

• Ωστόσο, αυτό που θα μπορούσε να αλλάξει μια μεγαλύτερη ομάδα της σκληρής δεξιάς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι οι λεγόμενες πολιτικές αλληλεγγύης.

Κάθε χώρα της ΕΕ υποτίθεται ότι θα λαμβάνει μια ποσόστωση αιτούντων άσυλο, ή τουλάχιστον θα πληρώνει σημαντικές συνεισφορές, για να βοηθήσει άλλα μέλη της ΕΕ, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, όπου οι περισσότεροι μετανάστες αποβιβάζονται με βάρκες λαθροδιακινητών. Αλλά οι εθνικιστές δεξιοί ευρωβουλευτές μπορεί να αρνηθούν να παίξουν μπάλα, όπως έχει ήδη γίνει με λαϊκιστικές εθνικιστικές κυβερνήσεις στην Ουγγαρία και, μέχρι πρόσφατα, στην Πολωνία.

…Και η διεύρυνση

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ώθησε τους ηγέτες σε ολόκληρη την ΕΕ να προσπαθήσουν να κάνουν τη «γειτονιά» τους πιο ασφαλή.

Όχι απλώς ξοδεύοντας περισσότερα για την άμυνα, αλλά επιταχύνοντας τη διαδικασία -ή τουλάχιστον δείχνοντας πιο συγκεκριμένο ενθουσιασμό- για την ένταξη των γειτονικών χωρών στην ΕΕ. Μιλάμε  για την Ουκρανία, τη Γεωργία και τα έθνη των Δυτικών Βαλκανίων όπως το Κοσσυφοπέδιο και η Σερβία, με την τελευταία να ανησυχεί πολύ τους Ευρωπαίους λόγω της εγγύτητάς της με τη Μόσχα.

Όμως, η εθνικιστική δεξιά είναι γενικά λιγότερο από πρόθυμη. Φοβούνται το κόστος της διεύρυνσης. Μια μεγαλύτερη ΕΕ, με περισσότερες φτωχότερες χώρες σε αυτήν, πιθανότατα θα χρειαζόταν μεγαλύτερο προϋπολογισμό, με μεγαλύτερες συνεισφορές από συγκριτικά πλουσιότερα κράτη μέλη.

Θα σήμαινε επίσης ότι τα μέλη του μπλοκ που έχουν λάβει σημαντικές επιδοτήσεις από την ΕΕ όπως η Ρουμανία, η Πολωνία και επίσης Γάλλοι αγρότες (ακόμη ο μεγαλύτερος μεμονωμένος δικαιούχος της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της ΕΕ) πιθανότατα δεν θα επωφελούνται πλέον.

Δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς θα έβλεπαν αν η σε μεγάλο βαθμό αγροτική Ουκρανία – με το παρατσούκλι το «καλάθι του ψωμιού της Ευρώπης» – επρόκειτο να ενταχθεί στην ΕΕ, για παράδειγμα.

Τι είναι απίθανο να αλλάξει

Η ασφάλεια και η άμυνα τείνουν να θεωρούνται ως προνομιακά ζητήματα της δεξιάς, αλλά σ’ αυτή την εποχή των συγκρούσεων,  οι περισσότεροι στην ΕΕ συμφωνούν ότι οι αμυντικές δαπάνες αποτελούν προτεραιότητα. Η πεποίθησή τους έχει σκληρύνει από την προοπτική να επιστρέψει ο Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο ως πρόεδρος των ΗΠΑ.

Από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Ευρωπαίοι προσβλέπουν στις ΗΠΑ να έχουν καλυμμένα τα νότα τους όσον αφορά την ασφάλεια. Απλώς αρκεί να δει κανείς πόσο καθοριστική υπήρξε η Ουάσιγκτον στην παροχή βοήθειας στην Ουκρανία.

Αλλά ο Τραμπ ήταν ξεκάθαρος ότι εάν κερδίσει την προεδρία μετά τις εκλογές στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο, η Ευρώπη δεν πρέπει να θεωρεί τίποτα δεδομένο.

Οι ηγέτες της ΕΕ είναι πεπεισμένοι ότι πρέπει να είναι καλύτερα προετοιμασμένοι.

Η εθνικιστική δεξιά της Ευρώπης θα παραμείνει διχασμένη

Η Ουκρανία είναι ένα σαφές παράδειγμα του γιατί η γενίκευση για τη σκληρή δεξιά σαν να είναι ένα ομοιόμορφο κίνημα μπορεί να είναι πολύ παραπλανητική.

Είναι αλήθεια, τα ακροδεξιά κόμματα που είναι διάσπαρτα σε όλη την ΕΕ λένε ότι σκοπεύουν να αλλάξουν το μπλοκ εκ των έσω. Εάν κερδίσουν περισσότερους ευρωβουλευτές αυτή την εβδομάδα και αν γίνουν περισσότερες εθνικές κυβερνήσεις, αυτό τους δίνει μεγαλύτερη φωνή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στις βασικές συνεδριάσεις των υπουργών της ΕΕ και στις συνόδους κορυφής των ηγετών της ΕΕ.

Αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι ο αντίκτυπος που έχουν στην ΕΕ εξαρτάται από το πόσο ενωμένα είναι αυτά τα πολιτικά κόμματα. Η Ουκρανία είναι ένα παράδειγμα όπου είναι βαθιά διχασμένες.

Οι εντάσεις στο εσωτερικό της ιταλικής κυβέρνησης περικλείουν αυτές τις εντάσεις. Ο Ματέο Σαλβίνι και το σκληρό δεξιό Κόμμα Λέγκα είναι σε κυβέρνηση συνασπισμού με την δεξιά εθνικίστρια πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι της ομάδας Αδέλφια της Ιταλίας.

Είναι μια ομολογημένη Ατλαντίστρια που έχει δεσμευτεί για συνεχή στρατιωτική και οικονομική βοήθεια στο Κίεβο. Ο Σαλβίνι, από την άλλη πλευρά, είναι πιο χαρακτηριστικός των εθνικιστών για τα σκληρά δικαιώματα στην Ευρώπη: κάπως σκεπτικιστής έναντι των ΗΠΑ, πιο κοντά στη Μόσχα – όπως το κόμμα Εθνικής Συσπείρωσης της Μαρίν Λεπέν.

Στο παρελθόν, ο Ματέο Σαλβίνι λάτρευε  να δημοσιεύει φωτογραφίες στα social media από τις επισκέψεις του στη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης μιας που τον δείχνει να ποζάρει μπροστά στο Κρεμλίνο, με ένα μπλουζάκι με την εικόνα του Βλαντιμίρ Πούτιν.

Ένα άλλο εμπόδιο στο συντονισμό των ευρωπαϊκών κομμάτων της σκληρής δεξιάς είναι η ηγεσία. Η εθνικιστική δεξιά τείνει να ευνοεί ειλικρινείς, χαρισματικούς εθνικούς ηγέτες, διακηρύσσοντας «πρώτα την Ιταλία» ή «Κάνε την Ισπανία ξανά μεγάλη» ή «Γαλλία για τους Γάλλους», ανάλογα με τη χώρα από την οποία προέρχονται.

Η Ιταλίδα Τζόρτζια Μελόνι δεν θα θέλει να της πει η Γαλλίδα Μαρίν Λεπέν για τι να αγωνιστεί στις Βρυξέλλες. Η  Λεπέν είναι απίθανο να δεχτεί να της κόψει τα φτερά ο Ούγγρος Βίκτορ Όρμπαν και ούτω καθεξής.

Ποιοι είναι τελικά οι ακροδεξιοί;

Μέρος του προβλήματος εδώ είναι η ορολογία. Ποιοι είναι οι σκληροί δεξιοί; Πόσο ακροδεξιά πρέπει να είναι η πολιτική ομάδα για να χαρακτηριστεί ως «ακροδεξιά»;

Οι δεξιοί εθνικιστές παραπονιούνται ότι τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης και οι παραδοσιακοί πολιτικοί χρησιμοποιούν πολύ εύκολα  τον όρο.

Η Μελόνι  είναι ένα παράδειγμα υψηλού προφίλ μιας πρώην «ακροδεξιάς» φιγούρας που έχει προσπαθήσει να γίνει πιο mainstream, να προσελκύσει ένα ευρύτερο φάσμα ψηφοφόρων.

Εκεί που κάποτε επαινούσε ανοιχτά τον πρώην φασίστα δικτάτορα της Ιταλίας Μπενίτο Μουσολίνι, τώρα αναφέρει την πρώην πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Μάργκαρετ Θάτσερ ως έμπνευση της. Η Μαρίν Λεπέν προσπάθησε να διαγράψει τη φήμη που την ταύτιζε με τις απόψεις του ρατσισμού και του αντισημιτισμού μεταξύ των οπαδών της. Και πριν από τις γενικές εκλογές στην Ολλανδία πέρυσι, ο Γκερτ Βίλντερς εγκατέλειψε την ακραία αντι-ισλαμική στάση του , για να αποσπάσει μεγαλύτερα εκλογικά κέρδη.

• Οι μπερδεμένοι πολιτικοί ορισμοί γίνονται ακόμη πιο μπερδεμένοι από τη στιγμή που οι κεντροδεξιοί πολιτικοί σε όλη την Ευρώπη άρχισαν όλο και περισσότερο να πιθηκίζουν τη ρητορική της «ακροδεξιάς» σε θέματα όπως η μετανάστευση ή ο νόμος και η τάξη. Κάνοντας αυτό, ελπίζουν να κρατήσουν τους ψηφοφόρους που μπορεί να επιχειρήσει να τους αποσπάσει η σκληρή δεξιά.

Αυτό συνέβη με τον επί μακρόν πρωθυπουργό της Ολλανδίας Μαρκ Ρούτε, για παράδειγμα, και επίσης με τον Πρόεδρο της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν. Ο πρόσφατος μεταναστευτικός νόμος του ψηφίστηκε στο γαλλικό κοινοβούλιο μόνο με την υποστήριξη της σκληρής δεξιάς. Τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης αναρωτιούνταν αν η Μαρίν Λεπέν είχε «νικήσει» – όπως ακριβώς ελπίζει να κάνει στις ευρωπαϊκές εκλογές .

Με πληροφορίες από BBC

Ξαναρχίζει η μεταφορά ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα δια θαλάσσης: Επισκευάστηκε η αμερικανική προβλήτα