ΓΝΩΜΕΣ
25/01/2024 | 19:11
Η Λιβύη και η ΑΟΖ της Ελλάδας: Γιατί η Αθήνα αρνήθηκε να ανταποκριθεί στο αίτημα της Ε.Ε. να στείλει χάρτες που να δείχνουν τα σύνορα της ελληνικής ΑΟΖ; Είναι πρόβλημα…
Του ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΡΥΩΤΗ – Ουάσιγκτον
Η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών διέπεται από την Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS 1982), την οποία έχουν επικυρώσει, μέχρι σήμερα, 169 κράτη.
Το πρόβλημα των οριοθετήσεων θαλασσίων ζωνών μεταξύ της Ελλάδος και των γειτονικών της χωρών απετέλεσε επί μακρό χρονικό διάστημα παράπλευρη απώλεια των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η Ελλάδα έχει θαλάσσια σύνορα με έξι κράτη: την Τουρκία, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Λιβύη, την Ιταλία και την Αλβανία, αλλά μέχρι σήμερα, έχει κάνει μιάμιση οριοθέτηση ΑΟΖ!
Έχει πραγματοποιήσει μια εύκολη οριοθέτηση ΑΟΖ με την Ιταλία και την αποκαλώ «εύκολη», διότι είχαμε ήδη κάνει οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας με τους Ιταλούς το 1977 επί κυβέρνησης Κωνσταντίνου Καραμανλή και η οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ συμπίπτουν.
Η πιο σημαντική, από όλες τις οριοθετήσεις, είναι αυτή με την Αίγυπτο. Θα αντιτείνει κάποιος ότι η πιο σημαντική είναι αυτή με την Τουρκία, αλλά δεν θα έχει δίκιο. Η οριοθέτηση με την Τουρκία είναι όντως η δυσκολότερη.
Η οριοθέτηση όμως με την Αίγυπτο είναι η πιο σημαντική και κρίσιμη, διότι θα πρέπει να δώσει πλήρη επήρεια στο σύμπλεγμα του Καστελόριζου (Ρω, Μεγίστη, Στρογγύλη).
Με αυτή την «σωστή» οριοθέτηση η Τουρκία δεν διαθέτει θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο. Η Λεκάνη του Ηροδότου, που κείται στο κρίσιμο τρίγωνο ανάμεσα στην Αίγυπτο, την Ελλάδα και την Κύπρο, είναι το κλειδί στα θέματα ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου, γιατί εκεί βρίσκονται τα μεγαλύτερα κοιτάσματα υδρογονανθράκων.
Όμως, δυστυχώς, η Ελλάδα, στις 6 Αυγούστου 2021, πραγματοποίησε μια τμηματική οριοθέτηση με την Αίγυπτο. Το Δίκαιο της Θάλασσας δεν προβλέπει πουθενά στις διατάξεις του μια τμηματική οριοθέτηση ΑΟΖ και σε καμία από τις δεκάδες οριοθετήσεις ΑΟΖ του πλανήτη μας έχει γίνει τμηματική οριοθέτηση.
- Οριοθέτηση με Λιβύη
Η Ελλάδα, ουσιαστικά, έχει ήδη οριοθετήσει την ΑΟΖ της με την Λιβύη από το 2011. Εκείνη την χρονιά, ο Υπουργός Ενέργειας του ΠΑΣΟΚ Γιάννης Μανιάτης έκανε ένα σημαντικό βήμα για την κατοχύρωση των εθνικών κυριαρχικών μας δικαιωμάτων με το νόμο 4001/2011 για την έρευνα των υδρογονανθράκων.
Ουσιαστικά, με αυτό το νόμο, η Ελλάδα οριοθέτησε, μονομερώς, την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ με αυτή της Λιβύης, δίνοντας πλήρη επήρεια στην Γαύδο.
Συγκεκριμένα, η παράγραφος 1 του άρθρου 156 περιέχει την εξής ιδιοφυή διατύπωση:
«ελλείψει συμφωνίας οριοθέτησης με γειτονικά κράτη των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές, το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (αφής κηρυχθεί), είναι η μέση γραμμή, κάθε σημείο της οποίας απέχει ίση απόσταση από τα εγγύτερα σημεία των γραμμών βάσης (τόσων ηπειρωτικών όσο και νησιωτικών) από τις οποίες μετράται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης».
Αυτός είναι ο χάρτης που αντανακλά τις προβλέψεις του νόμου 4001/2011.
Χάρτης Υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ του Νόμου 4001/2011
Πηγή: Υπουργείο Ενέργειας Ελληνικής Δημοκρατίας
Ως προς την οριοθέτηση της μεταξύ Λιβύης και Ελλάδος ΑΟΖ, θα πρέπει να αναφερθεί ότι η θέση της Λιβύης είναι ότι για μια τέτοια οριοθέτηση θα πρέπει η Ελλάδα να αναγνωρίσει ως νόμιμο το κλείσιμο του κόλπου της Σύρτης εύρους 303 ν.μ. (Η UNCLOS επιτρέπει κλείσιμο κόλπων μέχρι 50 ν.μ.) και να δεχθεί ότι η Γαύδος δεν μπορεί να υπολογισθεί σε μια τέτοια οριοθέτηση.
Η Ελλάδα προσπάθησε αρκετές φορές να οριοθετήσει την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ στο Λυβικό Πέλαγος, αλλά οι προσεγγίσεις των δύο κρατών είναι διαμετρικά αντίθετες.
Η Ελλάδα υποστηρίζει ότι ως μέθοδος οριοθέτησης ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, πρέπει να χρησιμοποιηθεί η μέση γραμμή, ενώ η Λιβύη υποστηρίζει τη μέθοδο της ευθυδικίας, όπως και η Τουρκία, εμμένοντας στη νομιμότητα του κλεισίματος του κόλπου της Σύρτης.
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι υπάρχει και το προηγούμενο οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ μεταξύ Λιβύης και Μάλτας. Η υπόθεση έφτασε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, που οριοθέτησε με βάση την μέθοδο της ευθυδικίας (equity) και όχι της μέσης γραμμής. Δηλαδή δεν έδωσε πλήρη επήρεια στην Μάλτα, επειδή είναι νησί. Έτσι, με αυτό το προηγούμενο, εάν η Ελληνολιβυκή διαφορά οδηγηθεί στη Χάγη, το δικαστήριο δεν θα δώσει πλήρη επήρεια στην Γαύδο.
Η Ελλάδα έχασε μια χρυσή ευκαιρία οριοθέτησης ΑΟΖ με την Λιβύη την δεκαετία του 1980. Έπρεπε ο Ανδρέας Παπανδρέου τότε να συνεννοηθεί με τον Μουαμάρ Καντάφι και να οριοθετήσουν ΑΟΖ ανάμεσα στα δύο κράτη, μια πράξη που θα απέτρεπε την παράνομη οριοθέτηση μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας το 2019.
Πάντως φαίνεται ότι στο τέλος του 2024 η Exxon Mobil θα αρχίσει να ερευνά δυτικά και νοτιοδυτικά του νομού Χανίων και στα τέλη του 2028 αναμένεται να αρχίσει η παραγωγή φυσικού αερίου από αυτά τα κοιτάσματα.
- Η Αντίδραση της Ελλάδας
Με επιστολή που επιδόθηκε στον ΟΗΕ στις 17 Ιανουαρίου, η Ελλάδα χαρακτηρίζει αντίθετη προς το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας την κίνηση της Λιβύης να καταθέσει δική της επιστολή στον ΟΗΕ με την οποία κηρύττει συνορεύουσα ζώνη. Στην επιστολή της, η Ελλάδα δηλώνει ότι οι συντεταγμένες και ο χάρτης που περιέχεται στη λιβυκή επιστολή είναι αντίθετες προς το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας για τρεις λόγους:
α) διότι κλείνει τον κόλπο της Σύρτης, κίνηση με την οποία η Ελλάδα έχει εναντιωθεί από το 1974,
β) χρησιμοποιεί ευθείες γραμμές βάσης – η Ελλάδα έχει εναντιωθεί και σε αυτό από το 2005 – που είναι αντίθετες επίσης με το Διεθνές Δίκαιο, και
γ) κυρίως, γιατί οι συντεταγμένες που έχει καταθέσει η Λιβύη ακολουθούν την παράνομη οριοθέτηση του τουρκολιβυκού μνημονίου του 2019.
Η Ελλάδα με την ευκαιρία αυτή επαναλαμβάνει πως το τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι παράνομο και αντίθετο προς το Διεθνές Δίκαιο και ότι είναι παράνομες όποιες κινήσεις γίνονται με βάση τις συντεταγμένες που αυτό προβλέπει. Επισημαίνει επίσης πως τέτοιες κινήσεις δεν προκαταλαμβάνουν τα δικαιώματα που παρέχει το Διεθνές Δίκαιο για την Ελλάδα και εκφράζει τη γνωστή ελληνική θέση πως τυχόν προβλήματα με τις οριοθετήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο πρέπει να επιλύονται ειρηνικά στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας.
- Πρόβλημα με τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε, πρόσφατα, ότι παραπέμπει την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την μη εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας σχετικά με τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό. Η προθεσμία υποβολής των θαλασσίων χωροταξικών σχεδίων έχει λήξει ήδη από τις 31 Μαρτίου του 2021. Φοβούμενη την τουρκική αντίδραση η Ελλάδα ουσιαστικά αρνήθηκε να συμμορφωθεί, δηλαδή να εκπληρώσει την εφαρμογή της κοινοτικής οδηγίας σχετικά με τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό.
Πρέπει εδώ να εξηγήσουμε τι σημαίνει Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός. Απλά σημαίνει ότι θα πρέπει να οριοθετηθούν οι θαλάσσιες ζώνες της Ελλάδας δηλαδή η αιγιαλίτιδα ζώνη, η συνορεύουσα ζώνη, η ΑΟΖ, η υφαλοκρηπίδα και φυσικά όλοι οι νησιωτικοί σχηματισμοί, νησίδες και βραχονησίδες που αμφισβητούνται από την Τουρκία. Για αυτό τον σχεδιασμό η Ελλάδα θα έπρεπε να ορίσει μια αιγιαλίτιδα ζώνη 12 ν.μ και όχι 6 ν.μ.
Χρειάζεται με απλά λόγια να εξηγήσουμε τι ακριβώς συνέβη. Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα ζήτησε από την Ελλάδα να στείλει χάρτες που να δείχνουν τα σύνορα της ελληνικής ΑΟΖ και η Ελλάδα αρνήθηκε να ανταποκριθεί!
Αντίθετα, η Κύπρος συμμορθώθηκε με την οδηγία και δημιούργησε τον δικό της Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό και αμέσως μετά, από το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών κρίθηκε “παράνομη” αυτή η κυπριακή ενέργεια, με το πρόσχημα ότι δήθεν παραβιάζει την τουρκική ΑΟΖ και καταπατεί τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων!
Κάποιοι από τους Έλληνες ειδικούς στο Δίκαιο της Θάλασσας πιστεύουν ότι η οδηγία παραβιάζει την UNCLOS, διότι η οριοθέτηση ΑΟΖ, όπου οι ακτές δυο κρατών απέχουν λιγότερο από 400 ναυτικά μίλια, δεν μπορεί να γίνει μονομερώς!
Στην ουσία πάντως η ΕΕ ζήτησε από την Ελλάδα να οριοθετήσει, μονομερώς, την ΑΟΖ της σε σχέση με την Τουρκία στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος και στην Ανατολική Μεσόγειο , όπου η απόσταση μεταξύ των ακτών των δυο κρατών είναι μικρότερη από 400 ν.μ.
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΕΔΩ, ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ ΕΔΩ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ
ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΕΔΩ – ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΥΝΑΣ ΕΔΩ
