Στεγνώνει η διώρυγα του Παναμά: Γυρνά η ανθρωπότητα στην εποχή του Μαγγελάνου; Ο περίπλους της Αμερικής προσθέτει 13.000 χλμ – Εκτίναξη του κόστους μεταφορών
Πλοίο διασχίζει τη διώρυγα του Παναμά. EPA/Bienvenido Velasco
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Η Διώρυγα του Παναμά, που συνδέει τον Ατλαντικό Ωκεανό με τον Ειρηνικό Ωκεανό, είναι μεγάλης σπουδαιότητας για τη ναυτιλία, καθώς διευκόλυνε σημαντικά τη ναυσιπλοΐα στην περιοχή.
Για αιώνες η εναλλακτική λύση για τους ναυτικούς, δηλαδή o περίπλους της Λατινικής Αμερικής και του φουρτουνιασμένου Ακρωτηρίου Χορν, ήταν ένα πραγματικό νεκροταφείο πλοίων, όπου χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
Η διέλευση μέσω της διώρυγας στην Κεντρική Αμερική συντόμευσε τη διαδρομή προς τον Ειρηνικό κατά περισσότερα από 13.000 χιλιόμετρα – μια πολύ σημαντική εξοικονόμηση κόστους και χρόνου.
Τώρα, όμως, οι ειδικοί παρατηρούν μείωση των βροχοπτώσεων στην Κεντρική Αμερική ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής.
Η στάθμη του νερού στη διώρυγα πέφτει, καθιστώντας τη διέλευση ορισμένων πλοίων ολοένα και δυσκολότερη.
Θα διαταραχθούν οι αλυσίδες εφοδιασμού;
Η Διώρυγα του Παναμά χρειάζεται το γλυκό νερό των βροχοπτώσεων, ώστε τα πλοία με μεγάλο βύθισμα να μπορούν να τη διασχίσουν.
Σύμφωνα με την εταιρεία Everstream, η οποία αξιολογεί τις αλυσίδες εφοδιασμού για λογαριασμό διεθνών εταιρειών, περίπου 200 εκατομμύρια λίτρα νερού απαιτούνται για κάθε διέλευση πλοίου από τη διώρυγα.
Η Αρχή της Διώρυγας του Παναμά έχει επιβάλει αυστηρούς περιορισμούς βύθισης, θέτοντας πλέον ως όριο τα 13,5 μέτρα. Οι αναλυτές της Everstream αναμένουν πως οι περιορισμοί θα παραμείνουν μεσοπρόθεσμα, καθώς και ότι οι συνθήκες για τη ναυτιλία θα επιδεινωθούν.
Το ARD Tagesschau αναφέρει πως οι ναυτιλιακές εταιρείες μειώνουν τον αριθμό των μεταφερόμενων εμπορευματοκιβωτίων, προκειμένου να μειώσουν κατά συνέπεια το βύθισμα των πλοίων.
Η απώλεια εισοδήματος αναμένεται να αντισταθμιστεί από προσαυξήσεις της τάξεως των 500 ευρώ ανά κιβώτιο.
Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Χονδρικού και Εξωτερικού Εμπορίου, Χανς-Φάμπιαν Κρούζε, προειδοποίησε για σημαντικές διαταραχές των αλυσίδων εφοδιασμού, καθώς και μεγαλύτερους χρόνους μεταφοράς, γεγονός που θα επηρεάσει με τη σειρά του τις τιμές.
Άλλοι αντιδρούν πιο ψύχραιμα
Ο Βίνσεντ Στάμερ, οικονομολόγος στο Ινστιτούτο του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία, δεν είναι τόσο ανήσυχος, εκτιμώντας πως στο άμεσο μέλλον οι επιπτώσεις στις αλυσίδες εφοδιασμού δεν θα είναι τόσο σοβαρές, εν αντιθέσει για παράδειγμα με το 2021, όταν είχε ακινητοποιηθεί το πλοίο Ever Given στη διώρυγα του Σουέζ:
«Η Διώρυγα του Παναμά δεν έχει την ίδια σημασία για την παγκόσμια οικονομία όπως η Διώρυγα του Σουέζ», εξηγεί στην DW.
Επιπλέον, το παγκόσμιο εμπόριο, το 90% του οποίου πραγματοποιείται μέσω των παγκόσμιων ωκεανών, έχει αποδείξει τα τελευταία χρόνια την ανθεκτικότητά του:
«Μετά τις πολλαπλές επιβαρύνσεις που προκλήθηκαν στη ναυτιλία, το κλείσιμο λιμένων και τις διαταραχές των τελευταίων ετών, οι αλυσίδες εφοδιασμού έχουν ανακάμψει σημαντικά».
Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει την κατάσταση
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που η έλλειψη νερού προβληματίζει τις αρχές. Το 2019 ήταν ένα από τα λιγότερο βροχερά έτη που έχουν καταγραφεί ποτέ, με τις αρχές να δηλώνουν τότε ότι η κλιματική αλλαγή είναι «ήδη αισθητή στη Διώρυγα του Παναμά».
Τα τελευταία χρόνια οι μειωμένες βροχοπτώσεις προκαλούν ανησυχία και στην Ευρώπη, με την ξηρασία να έχει πλήξει τις αγροτικές καλλιέργειες αλλά και τον ποταμό Ρήνο, που είναι σημαντικότατος για την εσωτερική ναυσιπλοΐα, προκαλώντας αύξηση των τιμών στη βενζίνη και το πετρέλαιο θέρμανσης και εμποδίζοντας τον εφοδιασμό των εργοστασίων.
Λόγω της έλλειψης χιονιού στις Άλπεις, η στάθμη των υδάτων του Ρήνου απειλείται να μειωθεί και φέτος.
Σε αναζήτηση λύσεων
Για τον Ρήνο, οι αρχές εξετάζουν τη λήψη περισσότερων αντίμετρων, όπως την περαιτέρω εκβάθυνση των διαύλων ναυσιπλοΐας.
Μια άλλη, πολύ πιο δαπανηρή λύση θα ήταν η κατασκευή φραγμάτων, που όμως θα επέτρεπε την τμηματική ανάσχεση του ποταμού, προκειμένου να αυξηθεί η στάθμη του σε συγκεκριμένα σημεία.
Για τη Διώρυγα του Παναμά εξετάζονται άλλου είδους εναλλακτικές λύσεις, όπως οι υδροσυλλέκτες εξοικονόμησης νερού, που θα συλλέγουν το πολύτιμο γλυκό νερό σε επιπλέον λεκάνες, καθώς και η κατασκευή δεξαμενών και μονάδων αφαλάτωσης θαλασσινού νερού.
Εάν, παρ’ όλα αυτά η διέλευση από τη διώρυγα καταστεί ασύμφορη, θα αποτελέσει αυτό κίνδυνο για την Ευρώπη όπως είχε συμβεί με τη Διώρυγα του Σουέζ;
«Σίγουρα όχι», υποστηρίζει ο Στάμερ με βεβαιότητα. «Μόνο το 2% του γερμανικού θαλάσσιου εμπορίου κατευθύνεται στις ακτές του Ειρηνικού.
Οι θαλάσσιες συνδέσεις με την ανατολική ακτή των Η.Π.Α., καθώς και το οδικό εμπόριο με τις γειτονικές ευρωπαϊκές χώρες παίζουν πολύ μεγαλύτερο ρόλο».
Μέχρι τότε, ωστόσο, ο οικονομολόγος βλέπει κι άλλους τρόπους αντίδρασης στην Κεντρική Αμερική: «Η μείωση του φορτίου είναι σίγουρα ο ευκολότερος τρόπος για τις ναυτιλιακές εταιρείες.
Ακόμη, η χρήση μικρότερων σκαφών είναι επίσης εφικτή». Τέλος, ο Στάμερ εκτιμά πως υπάρχουν και εναλλακτικές λύσεις μεγάλης κλίμακας, όπως με τη συνολική ανακατεύθυνση των δρομολογίων μέσω της Διώρυγας του Σουέζ ή, αναφορικά με το εμπόριο προς τη δυτική ακτή των Η.Π.Α., μέσω της αύξησης των αεροπορικών ή χερσαίων μεταφορών.
Ο πρώτος περίπλους της Γης από τον Μεγγελάνο
Ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος (πορτ. Fernão de Magalhães, 1480 – 27 Απριλίου 1521) ήταν Πορτογάλος θαλασσοπόρος οποίου το όνομα στη γλώσσα της πατρίδας του προφερόταν Μαγαλιάις.
Ηγήθηκε της αποστολής εκείνης, με την οποία πραγματοποιήθηκε ο πρώτος περίπλους της Γης. Δεν κατάφερε να ολοκληρώσει το ταξίδι του προς τα Δυτικά, καθώς σκοτώθηκε από ιθαγενείς στρατιώτες του φύλαρχου Λάπου Λάπου στη μάχη του Μακτάν στο νησί
Φιλιππίνων. Παρόλα αυτά, έγινε ένας από τους πρώτους ανθρώπους που διέσχισε όλους τους μεσημβρινούς της Γης. Έγινε επίσης ο πρώτος που ηγήθηκε μιας ευρωπαϊκής αποστολής προς τα δυτικά της Ευρώπης και που διέσχισε τον Ειρηνικό ωκεανό.
Ο Μαγγελάνος ξεκίνησε στις 20 Σεπτεμβρίου του 1519 για τον περίπλου της γης από το λιμάνι Σανλούκαρ ντε Μπαραμέδα επιβαίνοντας της καραβέλας Σαντίσιμα Τρινιδάδ (“Παναγία Τριάς”), 140 μόλις τόννων με άλλα τέσσερα μικρότερα πλοία (Σαν Αντόνιο, Κονσεπσιόν “Σύλληψη”, Βικτόρια, Σαντιάγκο “Αγ. Ιάκωβος” ) των οποίων τα πληρώματα αποτελούσαν 240 περίπου άνδρες, Πορτογάλοι, Γάλλοι και Φλαμανδοί. Στα πληρώματα αυτά συμμετείχαν και ο ιστοριογράφος της αποστολής Πορτογάλος Ντουάρτε Μπαρμπόζα και ο βερονέζος Φραντσέσκο Πιγγαφέτε.
Ο Μαγγελάνος, αφού πέρασε τα Κανάρια νησιά, το Πράσινο Ακρωτήριο και τις Βραζιλιάνικες ακτές στις 13 Δεκεμβρίου 1519, έπλευσε στον κόλπο του Ρίο ντε Τζανέιρο. Στις 10 Ιανουαρίου 1520 ανακαλύπτει τη στομαλίμνη του Ρίο ντε λα Πλάτα και στις 31 Μαΐου 1520 τον λιμένα Σαν Γιουλιάνο. Όμως προχωρώντας προς Νότο και βρίσκοντας έρημες ακτές, τα πληρώματα άρχισαν να δυσφορούν. Από 1ης Απριλίου είχαν αρχίσει να στασιάζουν. Τότε ο Μαγγελάνος αποκεφάλισε τους στασιαστές ενώ σε 40 ναύτες απέδωσε χάρη. Την ίδια εποχή ήλθε σε επαφή με τους ιθαγενείς «Τεουέλτσους», τους γιγαντόσωμους Παταγώνες. Τότε ένα από τα πλοία του, το Σαντιάγο, ναυάγησε σε νότιο εξερευνητικό πλου παρά τη «Σάντα Κρουθ» (καστιλιάνικα ισπανικά) ή «Σάντα Κρους» (αμερικάνικα ισπανικά), διασώθηκε όμως το πλήρωμα.
Στις 24 Αυγούστου 1520 ο Μαγγελάνος «άνοιξε πανιά», πλην όμως έμεινε καθηλωμένος στη Σάντα Κρους μέχρι 18 Οκτωβρίου 1520. Τρεις ημέρες μετά τον απόπλου του, στις 21 Οκτωβρίου 1520 διέκρινε την αναζητούμενη δυτική έξοδο του πορθμού που ο ίδιος ανακάλυψε και πήρε το όνομά του. Ένα μήνα αργότερα μπήκε στο μεγάλο ωκεανό, που τον ονόμασε Ειρηνικό, γιατί τον βρήκε πολύ ήσυχο «mar pacifico».
Το Μάρτιο 1521 η νηοπομπή του Μαγγελάνου έφτασε στις Μαριάνες νήσους, τις οποίες ο θαλασσοπόρος ονόμασε «νήσους των κλεφτών», επειδή οι ιθαγενείς επέδραμαν στα πλοία του και τα λήστεψαν. Λίγο μετά έφτασε η νηοπομπή στις σημερινές Φιλιππίνες νήσους, όπου σκοτώθηκε ο Μαγγελάνος στην προσπάθειά του να συμφιλιώσει δύο εχθρικές φυλές ιθαγενών. Οι λεπτομέρειες γι’ αυτό το (τελευταίο) ταξίδι δημοσιεύτηκαν περίπου 300 χρόνια αργότερα, όταν ανακαλύφθηκε το ημερολόγιο πλοίου που κρατούσε ο ιστοριογράφος του εγχειρήματος. Έτσι στις 27 Απριλίου του 1521 ο Μαγγελάνος σκοτώθηκε από τους Ιθαγενείς στο νησί Μακτάν.
Ο Χουάν Σεμπαστιάν Ελκάνο συνέχισε το ταξίδι του Μαγγελάνου και ολοκλήρωσε το γύρο της γης το Σεπτέμβριο του 1522.
Από τα 5 πλοία και τα περίπου 270 άτομα των πληρωμάτων τους που ξεκίνησαν μαζί με τον Μαγγελάνο το 1519, μόνο ένα πλοίο, το Βικτόρια, με 18 μόλις άνδρες πλήρωμα κατάφεραν να επιστρέψουν στην Ισπανία το 1522[4][5], ολοκληρώνοντας έτσι τον περίπλου. Αρχηγός τους ήταν ο Ισπανός Χουάν Σεμπάστιαν Ελκάνο, που ανέλαβε τη διοίκηση μετά το θάνατο του Μαγγελάνου.
Ένας άλλος θαλασσοπόρος, ο Βάσκο Νούνιες ντε Μπαλμπόα (1475-1519), έφτασε το 1513 σε ακτή του σημερινού Παναμά και, αφήνοντας πίσω τους συνταξιδιώτες του, ανάμεσά τους τον διαβόητο Πιθάρρο, προχώρησε στην ξηρά δυτικά, μέσα στη ζούγκλα, για να βρει κάποια γνωστή πόλη των Ινδιών. Όταν επέστρεψε αρκετές εβδομάδες αργότερα δήλωσε απογοητευμένος στους αναμένοντες φίλους του ότι δεν βρήκε τις Ινδίες, «μόνο θάλασσα, παντού θάλασσα!». Είχε ανακαλύψει ως Ευρωπαίος ένα νέο ωκεανό και δεν το κατάλαβε. Τα βιβλία των θαλασσοπόρων αναφέρουν αυτόν τον Μπαλμπόα ως τον πρώτο νεότερο Ευρωπαίο που «αντίκρισε» τον Ειρηνικό ωκεανό.
ΠΗΓΗ: deutsche welle
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE