Το περιοδικό Economist αποδομεί τα “οικονομικά” του Ερντογάν: Η τουρκική οικονομία έχει πλέον περιέλθει σε δύσκολη θέση…

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Παραιτήθηκε η κεντρική τραπεζίτρια της Τουρκίας, Χαφιζέ Γκαγέ Ερκάν: Καταγγέλλει εκστρατεία δολοφονίας χαρακτήρα

Mετά την ξαφνική στροφή του Ερντογάν: Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας αναμένεται να αυξήσει το επιτόκιο σε υψηλό 20ετίας

Ο Ερντογάν αναζητεί εναγωνίως συνάλλαγμα: Χαράτσι στα τέλη διέλευσης για πάνω από 40.000 εμπορικά πλοία που διέρχονται από τα Στενά

Τις προσπάθειες του ισλαμιστή προέδρου της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν (Erdogan) να θέσει υπό έλεγχο την οικονομική κρίση σχολιάζει το περιοδικό The Economist, διατυπώνοντας, παράλληλα, εκτιμήσεις για τις επερχόμενες προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές στην Τουρκία.

Σημειώνεται ειδικότερα ότι μειώνοντας τα επιτόκια, ακόμη και παρά την κατακόρυφη άνοδο των τιμών και επιτρέποντας έτσι την πτώση της λίρας, ο πρόεδρος της Τουρκίας  ήλπιζε να ανατάξει την οικονομία της χώρας κάνοντας τις εξαγωγές φθηνότερες και ενθαρρύνοντας την εγχώρια παραγωγή.

Παρά τις διαβεβαιώσεις του υπουργού  Οικονομικών του ότι το μείγμα πολιτικών, που παρουσίασε ως το «νέο οικονομικό πρόγραμμα της Τουρκίας», επρόκειτο να μειώσει τον πληθωρισμό σε μονοψήφια επίπεδα ενόψει των φετινών προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών, τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν ακριβώς έτσι.

• Οι εισαγωγές, τώρα πολύ πιο ακριβές αλλά απαραίτητες, στην πραγματικότητα έχουν μειώσει τις εξαγωγές, οδηγώντας την Τουρκία με το μεγαλύτερο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της εδώ και τέσσερις δεκαετίες.

Ο πληθωρισμός μπορεί να υποχώρησε από το υψηλό του 85% πέρυσι,  αλλά παραμένει μακράν ο υψηλότερος στον ΟΟΣΑ. Η ανάπτυξη συνεχίζεται, αλλά αυτό οφείλεται λιγότερο στις εξαγωγές και περισσότερο σε μια μη βιώσιμη αύξηση της κατανάλωσης. Το οικονομικό μοντέλο του Erdogan δείχνει να πνέει τα λοίσθια, παρατηρεί το περιοδικό.

Η κακή κατάσταση της οικονομίας, σε συνδυασμό με τον αντίκτυπο των σεισμών, έχει δυσχεράνει τις εκλογικές προοπτικές του Erdogan. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τώρα ότι ο ηγέτης της Τουρκίας υπολείπεται του κοινού υποψηφίου της αντιπολίτευσης κατά τέσσερις ή περισσότερες μονάδες.

Για έναν λαϊκιστή ισχυρό άνδρα που απολαμβάνει τα προνόμια ενός δουλοπρεπούς μιντιακού συστήματος και ελέγχει  πλήρως  τους θεσμούς  της χώρας, αυτό το έλλειμμα είναι σχεδόν ανυπέρβλητο. Το πώς σχεδιάζει να το παρακάμψει αυτό, παραμένει ασαφές, καθώς οι εκλογές έχουν οριστεί για τις 14 Μαΐου.

Και παρόλο που τείνουν να συμβαίνουν περισσότερα στην Τουρκία σε δύο μήνες από ό,τι στις περισσότερες άλλες χώρες σε δύο χρόνια, ο Erdogan φαίνεται να ξεμένει από ιδέες, ειδικά όσον αφορά την οικονομία. Διαισθανόμενη μια ιστορική ευκαιρία, η αντιπολίτευση ενώνει τις δυνάμεις της.

Στις 22 Μαρτίου, το κύριο κουρδικό κόμμα της χώρας δήλωσε ότι δεν θα θέσει τον δικό του υποψήφιο για την προεδρία, υπονοώντας ότι θα υποστηρίξει τον Kilicdaroglu ώστε να αποφευχθεί η πολυδιάσπαση της ψήφου της αντιπολίτευσης.

• Προς το παρόν, ο Erdogan επιδεικνύει, τουλάχιστον προς τον έξω κόσμο, μια προθυμία να δείξει καλή διαγωγή. Στις 17 Μαρτίου, ενέκρινε την προσπάθεια της Φινλανδίας να εισέλθει στο ΝΑΤΟ, την οποία παρεμπόδιζε από πέρυσι.
• Η Τουρκία απαγόρευσε επίσης τη διέλευση στη Ρωσία μέσω του εδάφους της εμπορευμάτων που εμπίπτουν στις δυτικές κυρώσεις, μια μεγάλη πηγή τριβών με τους συμμάχους της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ.

Οι σεισμοί του περασμένου μήνα, που ισοπέδωσαν ολόκληρες πόλεις και κωμοπόλεις στη νότια Τουρκία, εκτοπίζοντας περίπου 3,3 εκατομμύρια ανθρώπους, μπορεί να είναι ένας λόγος για την παρατηρούμενη αλλαγή της ρητορικής. Η ανοικοδόμηση αναμένεται να κοστίσει περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια δολάρια, εκτιμά η κυβέρνηση.

Δεδομένου ότι ένα μεγάλο μέρος αυτών των χρημάτων θα πρέπει να προέλθει από δυτικές χώρες, ο  Erdogan έχει κάθε λόγο να θέλει να βελτιώσει τις σχέσεις με ξένους επενδυτές και συμμάχους. Η πολύ καθυστερημένη απάντηση της κυβέρνησης στους σεισμούς μείωσε την υποστήριξη προς τον Erdogan και το κόμμα του Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AK).

Αλλά το μέγεθος της τραγωδίας έχει επίσης μετατρέψει αυτό που θα ήταν μέχρι τώρα μια δυνατή και επιθετική προεκλογική εκστρατεία , σε μια πιο ζοφερή υπόθεση. Αυτό αποτελεί μάνα εξ ουρανού  για την αντιπολίτευση. Ο Erdogan έχει συνηθίσει να διενεργεί προεκλογική εκστρατεία ως πρόεδρος εν καιρώ πολέμου, επικαλούμενος απειλές για την εθνική ασφάλεια, όπως μια βίαιη απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, για να κατηγορήσει τους αντιπάλους για προδοσία και τις δυτικές κυβερνήσεις για συνωμοσία κατά της Τουρκίας.

Με τις εικόνες του σεισμού και των ξένων και τουρκικών ομάδων να εργάζονται δίπλα-δίπλα για τη διάσωση επιζώντων νωπές στο μυαλό των περισσότερων ψηφοφόρων, ίσως να μην υπάρχει πλέον περιθώριο για τέτοια ρητορική.

Υποθέτοντας ωστόσο ότι ο κίνδυνος απώλειας της εξουσίας γίνεται πιο έντονος, ο Erdogan μπορεί να αρχίσει να επιστρέφει στην παλιά του τακτική. Μια επιλογή μπορεί να είναι μια νέα αντιπαράθεση με την Ελλάδα για τα θαλάσσια σύνορα, αναφέρει ο Selim Koru, αναλυτής στο Ίδρυμα Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής της Τουρκίας.

Οι εκλογές στην Ελλάδα, που επίσης αναμένονται τώρα τον Μάιο, καθιστούν πιο πιθανό τον κίνδυνο μιας στην καλύτερη περίπτωση λεκτικής και στη χειρότερη περίπτωση ένοπλης, αντιπαράθεσης. Οι εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες μπορεί να κατισχύσουν των νηφάλιων φωνών.  «Δεν είμαι σίγουρος ότι αυτοί οι τύποι θα κάτσουν με σταυρωμένα τα χέρια», εκτιμά ο Koru, αναφερόμενος στον Erdogan και τον κύκλο του.

Όσον αφορά την οικονομία, οι επιλογές του Τούρκου ηγέτη είναι πιο περιορισμένες. Τους τελευταίους τρεις μήνες, η κυβέρνηση αύξησε τον κατώτατο μισθό κατά 55%, υπερδιπλασίασε τη βασική σύνταξη και ψήφισε νόμο που επιτρέπει σε εκατομμύρια Τούρκους να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα.

Ο Erdogan ενδέχεται να ανακοινώσει ακόμα περισσότερες παροχές κατά τη διάρκεια του ιερού μήνα του Ραμαζανιού, που ξεκίνησε στις 23 Μαρτίου. Η καλύτερη ελπίδα του, ωστόσο, είναι ότι η οικονομία, η οποία αναπτύχθηκε κατά 5,6% πέρυσι, κυρίως χάρη στα πάμφθηνά δάνεια και την απότομη αύξηση της καταναλωτικής ζήτησης, θα συνεχίσει στους ίδιους ρυθμούς μέχρι τις εκλογές.

Ο Erdogan κρατά όλους τους μοχλούς της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής στα χέρια του, αλλά εκπέμπει αντιφατικά μηνύματα. Οι περικοπές στο επιτόκιο αναφοράς, κατά περισσότερες από δέκα ποσοστιαίες μονάδες από το 2021, καταβαράθρωσαν πέρυσι τη λίρα, αλλά επέτρεψαν στις εξαγωγές να φτάσουν σε επίπεδα- ρεκόρ των 254 δισ. δολαρίων.

• Ωστόσο, οι εισαγωγές αυξήθηκαν στα 364 δισ. δολάρια, επίσης ένα νέο υψηλό. Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, το μέτρο του ισοζυγίου πληρωμών της Τουρκίας με τον υπόλοιπο κόσμο, εκτινάχθηκε στα 10 δισ. δολάρια τον Ιανουάριο.

Ωστόσο, για να αποτρέψουν την περαιτέρω πτώση της λίρας, οι Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν μειώσει τα τραπεζικά δάνεια και πούλησαν δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια συναλλαγματικών αποθεμάτων, αφήνοντας τα ταμεία της κεντρικής τράπεζας εξαντλημένα.

Η λίρα, η οποία έχει χάσει 80% της αξίας της σε δολάρια σε πέντε χρόνια, έχει πλέον σταθεροποιηθεί, αλλά μόνο σε βάρος των ίδιων των εξαγωγέων, τους οποίους το μοντέλο του Erdogan ήθελε να ωφελήσει. Οι Τούρκοι εξαγωγείς λένε τώρα ότι το νόμισμα είναι υπερτιμημένο και συμπιέζει τα κέρδη.

Οι απλοί Τούρκοι, εν τω μεταξύ, είναι αυτοί  που πληρώνουν το μάρμαρο για τα πειράματα του Erdogan,  με τη μορφή μιας κρίσης του κόστους ζωής. Εκτός από τη διαχείριση της συναλλαγματικής ισοτιμίας, η κυβέρνηση δεν έχει κάνει σχεδόν τίποτα για να κρατήσει υπό έλεγχο την αύξηση των τιμών.

Στις 23 Μαρτίου, η κεντρική τράπεζα της χώρας διατήρησε το επιτόκιο αναφοράς αμετάβλητο, στο 8,5%. Προσαρμοσμένη για τον πληθωρισμό, η πίστωση στην Τουρκία είναι φθηνότερη από οπουδήποτε στον κόσμο.

Συνοψίζοντας, το περιοδικό δίνει και πάλι το λόγο στους ειδικούς: «Η οικονομία κερδίζει απλώς χρόνο», σημειώνει η Selva Demiralp από το Πανεπιστήμιο Koc της Κωνσταντινούπολης. «Προσπαθούν να διατηρήσουν το σημερινό σύστημα μέχρι τις εκλογές, για να μην τους ‘μείνει στα χέρια’», εξηγεί.  

«Ο έλεγχος του πληθωρισμού θα είναι αρκετά δύσκολος για μια νέα κυβέρνηση», εκτιμά από την πλευρά του ο  Akcay υπογραμμίζοντας τη δυσχερή θέση  την οποία έχει περιέλθει η τουρκική οικονομία σύμφωνα με το δημοσίευμα.

ΠΗΓΗ: The Economist – Ahead of a critical election Turkey’s economy is running on borrowed time

Επιτέλους, ο Μαργαρίτης Σχοινάς απολογήθηκε για το fake news: Δεν τάχθηκε, λέει, ποτέ εναντίον του Νίκου Χριστοδουλίδη στις κυπριακές εκλογές