Είναι 50 – 50: Ο Ερντογάν κινδυνεύει με ήττα στις εκλογές καθώς έχασε την αύρα του άτρωτου [Ανάλυση Politico]
FILE PHOΤΟ: O ισλαμιστής Πρόεδρος της Τουρκίας στις σεισμόπληκτες περιοχές. Φωτό Τουρκική Προεδρία
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Αν και διαλύθηκαν το 2020, οι Τούρκοι Γκρίζοι Λύκοι συνεχίζουν να προκαλούν τη Γαλλία: Ανέλαβαν ξανά δράση, εγκωμιάζουν την τρομοκρατία, είναι επικίνδυνοι…
«Ήρεμα νερά» και τουρκικό πιστόλι στις διαπραγματεύσεις: Ξυπνήστε στην Αθήνα, «η Τουρκία διαδοχικά κάνει μαξιμαλισμό για να σας υποχρεώσει σε αυτοπεριορισμό»…
Εάν οι δημόσιοι υπάλληλοι στην Άγκυρα αποτελούν το καλύτερο βαρόμετρο αλλαγής στην πολιτική σκηνή της Τουρκίας, τότε ο μακροβιότερος ηγέτης της χώρας, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, μάλλον θα αντιμετωπίσει πραγματικά προβλήματα στις εκλογές του Μαΐου, σχολιάζει το Politico σε μακροσκελή ανάλυσή του για τις επερχόμενες εκλογές στην Τουρκία.
Η αξιωματική αντιπολίτευση, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), λέει ότι στελέχη του Δημοσίου στέλνουν προς το κόμμα ήδη τα βιογραφικά τους προετοιμαζόμενοι για μια νέα τάξη πραγμάτων και διαισθανόμενοι ότι αυτό θα μπορούσε να είναι το τέλος της κυριαρχίας του Ερντογάν πάνω από δύο δεκαετίες στο κράτος.
Αυτό θα ήταν μια ανακούφιση για πολλούς στη Δύση, οι οποίοι απογοητεύονται ολοένα και περισσότερο από την συγκρουσιακή πολιτεία του ισλαμιστή λαϊκιστή ηγέτη.
Εμπλεξε την Ελλάδα
Μόνο τους περασμένους μήνες, η Τουρκία παρείχε αθόρυβα στη Ρωσία μυστικούς εμπορικούς δρόμους για να νικήσει τις κυρώσεις, επέβαλε βέτο στην είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και ενέπλεξε την Ελλάδα σε μια ακροσφαλή διπλωματία με μαχητικά αεροσκάφη πάνω από το Αιγαίο.
Μήπως όμως το CHP δίνει υπερβολική σημασία στον καταιγισμό βιογραφικών; Μήπως οι δημοσίοι υπάλληλοι απλώς θέλουν να απλώσουν δίψτυα και στις δύο πλευρές.
Μπορεί να συμβαίνει και αυτό, αλλά η συμπεριφορά τους είναι μια σαφής αντανάκλαση της αυξημένης νευρικότητας στους διαδρόμους της εξουσίας. Ο κρατικός μηχανισμός προετοιμάζεται για σοκ. Και μετά τον χειρότερο σεισμό εδώ και σχεδόν έναν αιώνα -αλλά και μετά από χρόνια οικονομικής κακοδιαχείρισης- υπάρχει μια πυρετώδης αναμονή αλλαγής στο κοινοβούλιο.
Για χρόνια, το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν απέπνεε εμπιστοσύνη ενόψει των εκλογών. Μάλλον δικαιολογημένα. Ο Ερντογάν κέρδισε δύο προεδρικές αναμετρήσεις, τρία δημοψηφίσματα για την τροποποίηση του Συντάγματος και πέντε βουλευτικές εκλογές. Σήμερα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Τώρα, ακόμη και οι υποστηρικτές του Τούρκου προέδρου αναγνωρίζουν ότι, μετά από περισσότερα από 20 χρόνια στην εξουσία, η απήχηση του Ερντογάν μειώνεται. Και παρότι νίκησε το 2018, το CHP κέρδισε τις κρίσιμες δημαρχιακές εκλογές στις μεγάλες πόλεις της Άγκυρας, της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης το επόμενο έτος. «Είναι 50-50», λέει ένα ανώτερο στέλχος της διοίκησης. «Οι άνθρωποι νιώθουν ότι η αλλαγή έρχεται».
Δημοσκοπήσεις, μια πονεμένη ιστορία
Οι δημοσκοπήσεις στην Τουρκία μπορεί να είναι μια θολή υπόθεση, με τα κόμματα να διεξάγουν ιδιωτικές έρευνες που συχνά παράγουν βολικά αποτελέσματα για τα ίδια. Ωστόσο, πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν την αντιπολίτευση μπροστά με διαφορά πάνω από 10 μονάδες.
Οι επικριτές του φοβούνται ότι ο Ερντογάν έχει το βλέμμα του στην ψηφοφορία ως μια ιστορική ευκαιρία -ακριβώς 100 χρόνια μετά την ίδρυση της κοσμικής δημοκρατίας του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ- να οδηγήσει τη χώρα σε μια πιο θρησκευτικά συντηρητική κατεύθυνση, με ακόμη μεγαλύτερες εξουσίες για τον ίδιο και την κλίκα του. Ενώ οι υποστηρικτές αποκαλούν τον πρόεδρο των 1,85 μέτρων «τον ψηλό άνδρα», οι αντίπαλοί του τον έχουν χαρακτηρίσει «ο μοναδικός άνδρας» λόγω της σχεδόν βασιλικής συγκέντρωσης της ατομικής του δύναμης.
Αλλά οι πιστοί του ΑΚΡ απαντούν ότι, εάν κερδίσει, ο Ερντογάν θα επιδιώξει να θέσει το κράτος στην υπηρεσία του λαού, προχωρώντας με τα πολυτελή έργα πρόνοιας και οικοδομής που στο παρελθόν του είχαν χαρίσει υποστήριξη.
Όλα για τον σεισμό
Πολλά κυβερνητικά και κομματικά στελέχη έχουν λάβει εντολή να σιωπήσουν την ευαίσθητη προεκλογική περίοδο και θα μιλήσουν μόνο υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας — όπως συμβαίνει και με ορισμένα στελέχη της αντιπολίτευσης που ανησυχούν για αντίποινα από το κράτος. Το POLITICO μίλησε με μερικούς από αυτούς τους ανώτερους αξιωματούχους, πολιτικούς και κυβερνητικούς παράγοντες για τα σχέδια του Ερντογάν για τις εκλογές και μετά, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Όπως ήταν αναμενόμενο, ένα θέμα κυριαρχεί.
«Από εδώ και στο εξής, οι εκλογές σημαίνουν ‘διαχείριση του σεισμού», λέει ο ανώτερος εκπρόσωπος του AKP.
Οι επικριτές του Ερντογάν του επιτίθενται για τον χειρισμό της καταστροφής. Το κόμμα του επικρίνεται ευρέως για τις σχέσεις του με τις κακές κατασκευαστικές εταιρείες των οποίων τα κτίρια αύξησαν τον αριθμό των νεκρών. Οι αντίπαλοί του τον κατηγορούν εδώ και πολύ καιρό για αυτό που βαφτίζουν ως «χρόνια αυταρχισμού».
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, αρχηγός του CHP, ήταν ο πρώτος αρχηγός του κόμματος που επισκέφθηκε τη ζώνη του σεισμού. «Αν υπάρχει κάποιος υπεύθυνος για αυτή τη διαδικασία, αυτός είναι ο Ερντογάν. «Είναι το κυβερνών κόμμα που δεν είχε προετοιμάσει τη χώρα για σεισμό εδώ και 20 χρόνια», είπε σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα μια μέρα μετά την καταστροφή.
Ωστόσο, ο Ερντογάν προσαρμόζει προσεκτικά την εκστρατεία του στην εθνική διάθεση. Ένας πολιτικός κοντά στον πρόεδρο είπε ότι η προεκλογική εκστρατεία θα είναι «επίσημη, αποφασιστική και ενωτική», εστιάζοντας στο έργο ανακούφισης και αποκατάστασης στην περιοχή που επλήγη από τον σεισμό. Πρόσθεσε ότι πάνω από τα δύο τρίτα των σχεδόν 300 βουλευτών του AKP κατευθύνθηκαν στην περιοχή την πρώτη εβδομάδα μετά την καταστροφή και ότι περισσότεροι από 100 δραστηριοποιούνται στην περιοχή αυτή τη στιγμή.
Πάντα πρόθυμος να προβάλει τον εαυτό του ως άνθρωπο της δράσης, ο Ερντογάν θέλει επίσης να τον δουν να προχωρά στην ανοικοδόμηση πριν από την ψηφοφορία. Με 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους να έχουν μείνει άστεγοι και να χρειάζονται τουλάχιστον 500.000 νέα σπίτια, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ο πρόεδρος υποσχέθηκε ότι η ανοικοδόμηση θα ολοκληρωθεί εντός ενός έτους. Ο υπουργός αστικών υποθέσεων του Ερντογάν έχει ήδη ανακοινώσει την έναρξη της κατασκευής 72.000 κατοικιών στο Καχραμανμαράς —το επίκεντρο του σεισμού των 7,8 Ρίχτερ— ενώ περίπου 50 εταιρείες, μερικές από αυτές κοντά στο AKP, έχουν αρχίσει να ανταγωνίζονται για διαγωνισμούς για την ανοικοδόμηση της περιοχής.
«Οι Τούρκοι αγαπούν τη σταθερότητα και την ισχυρή διαχείριση», είπε ένα πρόσωπο κοντά στον Ερντογάν. «Υπάρχει η αίσθηση ότι αυτό μπορεί να το κάνει μόνο ο Ερντογάν. Και είναι ο μόνος που μπορεί να χτίσει σπίτια μέσα σε ένα χρόνο».
Ενας ανώτερος εμπειρογνώμονας συμφώνησε: «Η οικοδόμηση είναι το ατού της κυβέρνησης. Αυτό είναι το πράγμα που ξέρουν καλύτερα».
Ωστόσο, όταν πρόκειται για το ζήτημα της συγκεντρωτικής εξουσίας, η πλευρά του προέδρου υποστηρίζει ότι το στυλ ηγεσίας του Ερντογάν είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο είναι καλά εξοπλισμένος να αντιμετωπίζει τέτοιες καταστροφές.
«Οι κρίσεις που έχει βιώσει η ανθρωπότητα -πανδημία, πόλεμος, οικονομία, ελλείψεις τροφίμων—έδειξαν ξανά τη σημασία της ισχυρής και σταθερής πολιτικής ηγεσίας», δήλωσε στο POLITICO ο Fahrettin Altun, διευθυντής επικοινωνίας του Ερντογάν.
Υπογραμμίζοντας το διεθνές εύρος των φιλοδοξιών του Ερντογάν, ο Altun πρόσθεσε ότι εάν ο πρόεδρος κερδίσει την επανεκλογή, η χώρα δεν θα επιδιώκει απλώς να ενεργεί ως «σταθεροποιητική, αποτελεσματική περιφερειακή δύναμη» αλλά ως «ισχυρός παγκόσμιος παράγοντας» με δικές της λύσεις εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας.
Εκλογική μηχανή
Ωστόσο, το μέγεθος της καταστροφής έχει τραυματίσει εκατομμύρια Τούρκους και αυτό θα επιδεινώσει τις προκλήσεις που αντιμετώπιζε ήδη ο Ερντογάν, κυρίως λόγω των οικονομικών δυσκολιών της χώρας, όπως ο ανεξέλεγκτης πληθωρισμός και το εμπορικό έλλειμμα ρεκόρ. Ανορθόδοξος οικονομολόγος, ο Ερντογάν θεωρείται ότι έριξε καύσιμο στις φλόγες των αυξήσεων των τιμών μειώνοντας τα επιτόκια.
Η διαιρεμένη αντιπολίτευση της χώρας ενώθηκε επιτέλους γύρω από έναν ενιαίο υποψήφιο, τον Κιλιτσντάρογλου, τον μακροχρόνιο ηγέτη του κύριου κοσμικού κόμματος της αντιπολίτευσης, έναν άνθρωπο γλυκομίλητο σε αντίθεση με τον θρασύ Ερντογάν. Και το κρίσιμο είναι ότι το φιλοκουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα είπε επίσης ότι δεν θα θέσει υποψήφιο, επιτρέποντας ένα ακόμη πιο ενωμένο μέτωπο ψήφου κατά του Ερντογάν.
Αν και η αντιπολίτευση πιστεύει ότι δεν είχε ποτέ τέτοια δυναμική, ωστόσο, το στρατόπεδο του Ερντογάν λέει ότι η ιδιωτική δημοσκόπηση του προέδρου δείχνει μια διαφορετική ιστορία. Προσθέτουν ότι όταν οι άνθρωποι ρωτούν ποιος πιστεύουν ότι θα κερδίσει τις εκλογές – συχνά μια ακριβής πρόβλεψη του τελικού αποτελέσματος – πάνω από το 50 τοις εκατό λένε «Ερντογάν».
«Ο Ερντογάν είναι μια εκλογική μηχανή», παραδέχεται αξιωματούχος του CHP. «Δεν θεωρούμε δεδομένες τις εκλογές. . . Πρέπει να ξέρουμε πώς θα οργανωθούν οι κάλπες και οι εκλογικοί κατάλογοι από την περιοχή του σεισμού».
Πράγματι, η διεξαγωγή των εκλογών τόσο σύντομα μετά από μια τέτοια καταστροφή και σε μια περιοχή που εξακολουθεί να υπόκειται σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης από τον Ερντογάν, συνιστά μια τεράστια υλικοτεχνική πρόκληση και μια πιθανή απειλή για έναν δίκαιο και διαφανή αγώνα.
Ο επίσημος απολογισμός των νεκρών μπορεί να είναι ακόμη χιλιάδες, καθώς η ζοφερή εργασία για την ανεύρεση πτωμάτων κάτω από τα ερείπια συνεχίζεται. Από τις εκατοντάδες χιλιάδες που έμειναν άστεγοι, πολλοί έχουν καταφύγει αλλού στη χώρα, ενώ άλλοι προσπαθούν να καταφύγουν σε σκηνές. Αυτές οι ανωμαλίες, σχετικά με το ποιος είναι πού και πού ψηφίζει αντιπροσωπεύουν ένα πιθανό πλεονέκτημα για τον πρόεδρο.
Οι αντίπαλοί του εικάζουν επίσης ότι η κυβέρνηση του Ερντογάν θα μπορούσε να χειραγωγήσει περίπου το 5 τοις εκατό των ψήφων, ιδιαίτερα σε τέτοιες συγκεχυμένες συνθήκες, αν και το AKP πάντα απέρριπτε με μανία τέτοιους υπαινιγμούς.
«Η ασφάλεια του ψηφοδελτίου είναι το κύριο ζήτημα», είπε ένας πολιτικός ερευνητής που ζήτησε να διατηρήσει την ανωνυμία του. «Ο Κιλιτσντάρογλου δεν ανταγωνίζεται μόνο τον Ερντογάν αλλά και την ασφάλεια, τη δικαιοσύνη και τον οικονομικό μηχανισμό του κράτους που έχει ο Ερντογάν υπό τον έλεγχό του».
Φιλοδοξίες περιφερειακής δύναμης
Οι γραμμές της εκλογικής μάχης είναι καθαρά σχεδιασμένες: ο Ερντογάν θα υποστηρίξει ότι είναι ο μόνος που μπορεί να βοηθήσει την Τουρκία να ξεπεράσει την καταστροφή, ενώ οι αντίπαλοί του θα του χρεώσουν τα περισσότερα από τα τρέχοντα προβλήματα της χώρας.
Έτσι, εάν θριαμβεύσει ο Ερντογάν, η εγχώρια ατζέντα φαίνεται επίσης ξεκάθαρη, τουλάχιστον για τα πρώτα χρόνια: η ανακούφιση από τους σεισμούς και το μαμούθ έργο της ανοικοδόμησης θα κυριαρχήσουν στα πρωτοσέλιδα.
Για τον υπόλοιπο κόσμο, ωστόσο, η εστίαση θα είναι στην εξωτερική πολιτική, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζει να δείχνει πόσο σημαντικός στρατηγικός παίκτης είναι η Τουρκία, δεδομένου του ρόλου της, για παράδειγμα, στη διαμεσολάβηση των συμφωνιών σιτηρών μεταξύ Κίεβου και Μόσχας.
Εν τω μεταξύ, η Σουηδία περιμένει τη δήλωση του Ερντογάν για να μπορέσει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ -ένα ιδιαίτερα δύσκολο ζήτημα για τη Στοκχόλμη λόγω διαφορών που έχουν ανακύψει με την Άγκυρα για μία σειρά ζητημάτων: από τα κουρδικά θέματα μέχρι αιτήματα έκδοσης ‘τρομοκρατών’ και το κάψιμο ενός Κορανίου έξω από την τουρκική πρεσβεία.
Τόσα χρόνια υπό τον Ερντογάν, η Τουρκία έχει συνηθίσει να τραβάει το βάρος της ως ανεξάρτητος παράγοντας και παρά την ένταξη της στο ΝΑΤΟ, να αποτελεί κάτι πολύ περισσότερο από μια υποτελή οπαδός μιας συμμαχίας υπό τις Ηνωμένες Πολιτείες.
«Σε 20 χρόνια, φέραμε την Τουρκία σε ένα κρίσιμο σημείο», δηλώνει ο Akif Çağatay Kılıç, πρώην υπουργός και νυν επικεφαλής του AKP της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του τουρκικού κοινοβουλίου. «Το γεγονός ότι σήμερα ερωτάται η γνώμη μας για τη Μέση Ανατολή, το Αιγαίο, την Ανατολική Μεσόγειο και τη Ρωσία δείχνει ότι η Τουρκία βρίσκεται στο επίκεντρο».
Πρόσθεσε ότι η Τουρκία θα συνεχίσει ως ανεξάρτητος περιφερειακός παράγοντας και decision maker ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των εκλογών.
Καθώς ο ίδιος ο πρόεδρος προετοιμάζεται για τις πιο δύσκολες εκλογές της εποχής του στην εξουσία, η αίσθηση ότι έχει μεταμορφώσει την Τουρκία είναι εξίσου ισχυρή με τα σήματα ότι, αυτή τη φορά, μάχεται για την επιβίωσή του.
Ο αγώνας είναι σκληρός, οι πιθανότητες ίσως περισσότερες από μια ρίψη νομίσματος. Και παρόλο που οι πολιτικές δεξιότητες του Ερντογάν έχουν φθαρεί όντας δύο δεκαετίες στην εξουσία, η μηχανή του AKP διατηρεί την πίστη της.
«Παρακολουθεί ψύχραιμα την όλη κατάσταση», λέει ανώτερος εκπρόσωπος του AKP, πριν κάνει μια απροσδόκητη θρησκευτική σύγκριση. «Είναι σαν βράχος, όπως ακριβώς ο Άγιος Πέτρος στη Ρώμη».
Με πληροφορίες από Politico
Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLEΟι Ρώσοι με πακτωλό μαύρου χρήματος αγοράζουν επιρροή, ανοχή και παραπληροφόρηση στα Δυτικά Βαλκάνια