Τα θύματα της γερμανικής και βουλγαρικής κατοχής στην περιοχή ήταν χιλιάδες: Η Θράκη στο έπος του 1940-1941

Ο υπουργός Εθνικής Αμύνης Νικόλαος Παναγιωτόπουλος, εκπροσώπησε την Κυβέρνηση στην παρέλαση για την Εθνική Επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940, η οποία πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη παρουσία της Α.Ε. της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου, την Παρασκευή 28 Οκτωβρίου 2022. ΑΠΕ ΜΠΕ, ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΥΠΕΘΑ, STR




Του ΘΕΟΦΑΝΗ ΜΑΛΚΙΔΗ

Όπως και σε άλλες στιγμές της ιστορίας μας, η Θράκη παρέμεινε και παραμένει στο περιθώριο της αναφοράς και της ανάδειξης της σημασίας της.

Έτσι πέρα από την τραγουδίστρια της νίκης Σοφία Βέμπο (από την Καλλίπολη της Ανατολικής Θράκης) η οποία σηματοδοτεί και νοηματοδοτεί με τα τραγούδια της το έπος του 1940-1941, έχει ενδιαφέρον να επισημάνουμε πως όλη η Θράκη συνέβαλε τα μέγιστα, στην επικράτηση εναντίον του φασισμού, εναντίον των εισβολέων και των κατοχικών δυνάμεων των Ιταλών, των Γερμανών και των Βουλγάρων.

Να αναφέρουμε το περίφημο 29ο Σύνταγμα Πεζικού που ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων στην Έδεσσα και μετεγκαταστάθηκε πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Κομοτηνή.

Αυτό ήταν που την 28η Οκτωβρίου όταν είδε το μέτωπο να ανοίγει στην Βόρειο Ήπειρο, προετοιμάστηκε από Θρακιώτες στρατεύσιμους και αναχώρησε την 17η Νοεμβρίου 1940 για το μέτωπο όπου έδωσε μάχες στο Πόγραδετς, στο Τεπελένι και στην Κλεισούρα. Εκεί στις 28 Φεβρουαρίου 1941 έπεσε ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης, ένας ακόμη ηρωικός ανθυπολοχαγός όπως αναφέρει στο σχετικό άσμα ο Οδυσσέας Ελύτης.

  • Στις μάχες αυτές χάθηκαν 2-3 χιλιάδες Έλληνες στρατιωτικοί, μεταξύ των οποίων και από το 29ο Σύνταγμα Πεζικού το οποίο σήμερα έχει μετονομαστεί στην 29η Ταξιαρχία Πεζικού με την ονομασία ΠΟΓΡΑΔΕΤΣ. Στο ημερολόγιο του Ιωάννη Βάρσου ο οποίος ήταν υπολοχαγός στο Σύνταγμα αναφέρονται πολύ σημαντικά σημεία αυτών των μαχών.

Έχει επίσης ενδιαφέρον ότι εκείνο το διάστημα η ταξιαρχία με την ονομασία «Νέστος» και η ταξιαρχία με την ονομασία «Έβρος» ήταν αυτές που συγκράτησαν τις φασιστικές δυνάμεις εισβολείς.

Να αναφέρουμε επίσης μια πραγματικά άγνωστη παράμετρο αυτής της ιστορίας, ότι η ταξιαρχία «Έβρος» που είχε πεδίο δράσης από τη λίμνη Βιστωνίδα μέχρι τον Έβρο, είχε διοικητή τον υποστράτηγο Ιωάννη Ζήση. Αυτός ο άνθρωπος μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες πολέμησε στη μάχη των οχυρών στον Εχίνο και στη Νυμφαία και όταν συνθηκολόγησε η Ελλάδα τον Απρίλιο του 1941 προσπάθησε μέσω Τουρκίας να πάει στη Μέση Ανατολή.

Στις 7 Απριλίου 1941, κατέφυγε στην ουδέτερη Τουρκία. Εκεί πέρασαν πρώτα δύο τάγματα και την επομένη πέρασε και το τρίτο τάγμα, ένα τμήμα του επιβιβάστηκε στη Μάκρη, στο ατμόπλοιο «ΕΣΠΕΡΟΣ» και οδηγήθηκε στο εσωτερικό. Έτσι, στις 8 Απριλίου 1941, όλη η Ταξιαρχία Έβρου βρισκόταν σε τουρκικό έδαφος και συγκεκριμένα στην πόλη Ύψαλα (πόλη που βρίσκεται δίπλα στον Έβρο, στην δίοδο των Κήπων).

Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, παρέδωσαν τον οπλισμό τους και τότε οι Τούρκοι ανακοίνωσαν ότι θα παρέμεναν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, ώς το τέλος του πολέμου. Ο Ιωάννης Ζήσης μη δεχόμενος να παραδώσει τον οπλισμό του αυτοκτόνησε στις 9 Απριλίου στα Ύψαλα.

Από εδώ αρχίζει το δράμα της Ταξιαρχίας του Έβρου, η οποία έμεινε σε στρατόπεδο της Ζίγδης επί 2,5 μήνες και ύστερα από επίμονες προσπάθειες των προξενικών αρχών Ελλάδας και Αγγλίας, επιτράπηκε σε αξιωματικούς και 1300 περίπου οπλίτες, να πάνε στη Μέση Ανατολή τον Ιούλιο του 1941, με επικεφαλείς τους ταγματάρχες Καραθανάση και Καλομοίρη. Οι υπόλοιποι (χίλιοι περίπου) επέστρεψαν στην Ελλάδα, τον Φεβρουάριο του 1942, με τον λοχαγό Γιωτόπουλο.

Αυτοί οι άνδρες της Ταξιαρχίας του Έβρου, μαζί με τους λιγοστούς Αιγυπτιώτες Έλληνες που είχαν συγκροτήσει τη «Δωδεκανησιακή Φάλαγγα», που την εκπαίδευε ο συνταγματάρχης του ιππικού Χαρ. Οικονομόπουλος, αποτέλεσαν τον πυρήνα του Ελληνικού στρατού της Μέσης Ανατολής. Στη συνέχεια, κατέφθασαν αρχικά από την Κρήτη και μετά από όλη την Ελλάδα και ιδίως από τα νησιά, φυγάδες που εντάχθηκαν στον στρατό αυτό.

  • Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε και τη μάχη των οχυρών όπου ήταν μια ένδοξη σελίδα στην ιστορία των Θρακών πολεμιστών που από το Ρούπελ μέχρι τον Εχίνο και τη Νυμφαία υπερασπίστηκαν την ιδιαίτερη πατρίδα τους.

Το 29ο Σύνταγμα Πεζικού αντιστάθηκε για τέσσερις μέρες στον Εχίνο, με πάρα πολλά θύματα μεταξύ των οποίων και συμπατριώτες μας μουσουλμάνοι, ενώ αντίσταση για τρεις μέρες προέβαλλε και στη Νυμφαία. Τελικά οι Γερμανοί δεν κατόρθωσαν να κυριεύσουν τα οχυρά και τα προσπέρασαν συνεχίζοντας την προέλασή τους.

Στη συνέχεια η Θράκη, πλην της γραμμής των ελληνοτουρκικών συνόρων στον Έβρο, καταλήφθηκε από τους Βούλγαρους, οι οποίοι προέβησαν σε ενσωμάτωση της περιοχής, προσδοκώντας τον πλήρη εκβουλγαρισμό της. Τα θύματα της γερμανικής και βουλγαρικής κατοχής στη Θράκη ήταν χιλιάδες, όπως και οι πρόσφυγες που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την περιοχή, μέχρι και την απελευθέρωσή τους.

Υ.Γ. O Οδυσσέας Ελύτης με την έναρξη του πολέμου κατατάχθηκε ως έφεδρος ανθυπολοχαγός και καρπός της παρουσίας του στο μέτωπο, είναι τα δύο αριστουργήματά του, το «Άξιον Εστί» και το «Άσμα Ηρωικό και Πένθιμο για τον Χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας», το οποίο ίσως αναφέρεται στον Θεόδωρο Κανδηλάπτη.

  • Ο Χαμένος Ανθυπολοχαγός της Αλβανίας

Στις 28 Φεβρουαρίου 1941 στις φονικές μάχες στην Κλεισούρα έπεσε μαχόμενος ο ανθυπολοχαγός Θεόδωρος Κανδηλάπτης. Ο Κανδηλάπτης τέκνο του σπουδαίου εκπαιδευτικού και συγγραφέα Γεωργίου Κανδηλάπτη (Κάνις) γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου 1918 στην Αργυρούπολη του Πόντου.

Στα εξήμισι χρόνια του έχοντας ζήσει μαζί με την οικογένειά του τη Γενοκτονία, μέσω Τραπεζούντας, έφτασε στην Αλεξανδρούπολη τον Ιούνιο του 1924.

Εισήχθη στη Σχολή Ευελπίδων και όταν έγινε η εισβολή των Ιταλών ήταν δύο μηνών Ανθυπολοχαγός, όταν στάλθηκε στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Αρχικώς υπηρέτησε στο 7ο Σύνταγμα και μετά ως Διοικητής Λόχου του 28ου Συντάγματος. Ο γενναίος Πόντιος Ανθυπολοχαγός Θεόδωρος Κανδηλάπτης, πέρασε στην αθανασία, μαχόμενος στο ύψωμα Μπούμπεσι της Κλεισούρας την 28η Φεβρουαρίου 1941.

Λίγο πριν τον θάνατό του ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης έγραφε από το μέτωπο στη μητέρα του Αγγελική: «Ανήκω κατά τα τρία τέταρτα εις την Πατρίδα και κατά το υπόλοιπον εις την σεβαστή μου οικογένειαν. Αντιμετωπίζομεν τους αναιδείς επιδρομείς με θάρρος και αποφασιστικότητα. Μη κλάψετε αν κατά τύχη χαθώ».

Ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης τιμήθηκε μετά θάνατον με το Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας και το όνομά του δόθηκε στο στρατόπεδο της έδρας της 23ης Τεθωρακισμένης Ταξιαρχίας στην Αλεξανδρούπολη.

Ο Θεόδωρος Κανδηλάπτης είναι ένας από τους φονευθέντες στον μεγάλο αντιστασιακό – απελευθερωτικό πόλεμο του 1940, του οποίου τα οστά δεν έχουν εντοπιστεί, ταυτοποιηθεί και κηδευτεί όπως αρμόζει σε άνθρωπο και σε ήρωα. Παραμένει δηλαδή ακόμη, μετά από 81 χρόνια ακόμη, αγνοούμενος…

  • Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΕΔΩ, ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ ΕΔΩ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ

ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΕΔΩ – ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΥΝΑΣ ΕΔΩ

Mε αντάλλαγμα τις θαλάσσιες ζώνες: Η Τουρκία πουλάει “προστασία” στο καθεστώς της Τρίπολης και το χρησιμοποιεί…

Ακολουθήστε τη HELLAS JOURNAL στη NEWS GOOGLE

Hellasjournal - Newsletter


%d bloggers like this: