Οι πορείες που προκάλεσαν σοβαρές ρωγμές στο τείχος της τουρκικής κατοχής: Το κίνημα “Οι Γυναίκες Επιστρέφουν”

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για τους αγνοούμενους της Κύπρου στη Λευκωσία: Αναζητούνται τρόποι υλοποίησης της απόφασης του ΕΔΑΔ για τη διακρίβωση της τύχης τους

Ο Χριστοδουλίδης για το Κυπριακό από τη Θεσσαλονίκη: «Ξέρουμε πολύ καλά τον προορισμό, τις ευθύνες μας, τις υποχρεώσεις μας – στόχος ένα επανενωμένο κράτος»

Ικανοποίηση γιατί το Κυπριακό είναι σε τροχιά διαπραγμάτευσης, εξέφρασε ο Νίκος Χριστοδουλίδης – Συγκρατημένα αισιόδοξος και ρεαλιστής για την προσπάθεια επίλυσης

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΕΝΤΑ*

Το θεατρικό έργο «Οι Γυναίκες Επιστρέφουν» ζωντανεύει ένα κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας της Κύπρου. Το κείμενο είναι της Μαγδαλένας Ζήρα και της Νέδης Αντωνιάδη. Το έργο σκηνοθετεί η Μαγδαλένα Ζήρα. Ανέβηκε στο θέατρο Πόλης στη Λευκωσία και διαρκεί μέχρι την 30ή Οκτωβρίου 2022.

Το θεατρικό έργο ανοικοδομεί και αναπαριστάνει τις σκέψεις, τις προθέσεις, τα συναισθήματα και τις αναμνήσεις γυναικών που συμμετείχαν στις πορείες «Οι Γυναίκες Επιστρέφουν» στα τέλη της δεκαετίας του 1980.

Οι έξι γυναίκες ηθοποιοί (Ζωή Κυπριανού, Σοφία Καλλή, Ιωάννα Παπαμιχαλοπούλου, Γιόλα Κλείτου, Μαρία Χατζηχριστοδούλου και Νέδη Αντωνιάδη) ενσαρκώνουν τα αντίστοιχα πρόσωπα έξι γυναικών που είχαν συμμετάσχει στον σκληρό πυρήνα της πρωτοβουλίας εκείνης. Χρησιμοποιούνται τα ακριβή λόγια των γυναικών, όπως έχουν αποτυπωθεί σε συζητήσεις που ηχογραφήθηκαν.

Η σκηνοθέτης επέλεξε ηθοποιούς που θα ξαναζωντανέψουν το ηλικιακό, κοινωνικό, μορφωτικό και οικογενειακό μείγμα της ομάδας του πυρήνα, προκειμένου να ξεδιπλωθεί η δυναμική της πραγματικής πλοκής των γεγονότων από το 1987 μέχρι και το 1989, με συνεισφορά και των ισχυρών αναμνήσεων από το 1974 μέχρι και το 2020.

• Ο σχεδιασμός του σκηνικού, των κοστουμιών, των υλικών, καθώς και η αισθητική του έργου επαναφέρει τον θεατή σε εκείνη την εποχή ή/και συστήνει τους νεότερους με μια άγνωστη για εκείνους εποχή.

Η σκηνοθετική προσέγγιση είναι άμεση, σχεδόν υπερρεαλιστική. Οι ηθοποιοί, βλέποντας στα μάτια τους θεατές και απευθυνόμενοι σε αυτούς, ανοικοδομούν τα γεγονότα χωρίς φιλτράρισμα, στρογγυλοποίηση ή ωραιοποίηση, προσπαθώντας να αποτυπώσουν στη σκηνή και να μεταφέρουν στον θεατή τα πραγματικά συναισθήματα, τα διλήμματα και τις αποφάσεις των ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα, χρησιμοποιώντας τα ίδια τους τα λόγια.

Ταυτόχρονα όμως, η σκηνοθέτης περιβάλλει το σενάριο με εμβόλιμες αναφορές σε πατριαρχικά στοιχεία της κυπριακής κοινωνίας, καθώς προβάλλει ζητήματα χειραφέτησης των γυναικών και φεμινιστικές προσεγγίσεις, αφήνοντας τον θεατή να κρίνει κατά πόσο όλα αυτά ήταν συμπληρωματικά ή αναγκαία στοιχεία της επανάστασης των γυναικών της Κύπρου κατά της τουρκικής κατοχής και της ανδρο-κεντρικής προσέγγισης του Κυπριακού.

Οι γυναίκες εκείνες δεν έθεσαν, δε θέτουν ζήτημα ανωτερότητας ή κατωτερότητας φύλου. Το κίνημα «Οι Γυναίκες Επιστρέφουν» ανέδειξε την ανάγκη αλληλοσυμπληρωματικότητας γυναικών και ανδρών στον αγώνα για να σπάσει η γραμμή της κατοχής και να επιτευχθεί η πολυπόθητη επιστροφή στα σπίτια και τις περιουσίες τους.

Μια μεγάλη μερίδα ανδρών της εποχής, όχι μόνο αποδέχθηκε, αλλά κυρίως παραδέχθηκε τη γυναικεία οξυδέρκεια και μεθοδικότητα, σε ένα φαινομενικά ανορθόδοξο αγώνα, ο οποίος όμως βασίστηκε σε ένα ολοκληρωμένο και αποτελεσματικό στρατηγικό σχέδιο, με στόχο, τακτικές ενέργειες και γενικά όλα τα στοιχεία οργάνωσης, προγραμματισμού και αξιολόγησης.

Οι άνδρες που συνέβαλαν, αποδέχθηκαν τον δεύτερο ρόλο, βοηθώντας εκεί και όπου τους ζητήθηκε. Οι γυναίκες μπορούσαν να κάνουν πράγματα που δεν μπορούσαν οι άντρες, μπορούσαν το απρόβλεπτο και το απίθανο.

Τον κρίσιμο χρόνο, η προσπάθεια των γυναικών υποβλήθηκε σε μια συνειδητή και οργανωμένη διαδικασία υπόσκαψης. Αρχικά ήταν η αμφισβήτηση, η υποτίμηση και ο χλευασμός. Οι θεσμοί του κράτους, κάποιοι δημοσιογράφοι και κομματικοί μηχανισμοί δούλεψαν για να αποτύχει η προσπάθεια πριν καν εκδηλωθεί.

• Η υποτίμηση ήταν το μεγαλύτερο όπλο του κινήματος των γυναικών. Κι όταν οι πρώτες πορείες έγιναν το 1987, τα αποτελέσματα ανάγκασαν το «σύστημα» να τις παραδεχτεί και να τις αποθεώσει ή/και να προσπαθήσει να τις χρησιμοποιήσει.

Στο τέλος, όμως, μετά την τελευταία πορεία του 1989 (ίσως και νωρίτερα), επικράτησε και στις τάξεις του κινήματος των γυναικών ο «λοιμός» του διχασμού, ο οποίος δεν ξεχωρίζει φύλο. Η διείσδυση των ιδεοληψιών της κομματικής πολιτικής διέλυσε το κίνημα.

Ο αγώνας εκείνος, όπως κι άλλοι αγώνες που προηγήθηκαν και ακολούθησαν, γέννημα της κοινωνίας και της ιδιοφυΐας ηγετικών μορφών, προκάλεσαν σοβαρές ρωγμές στο τείχος της τουρκικής κατοχής. Ρωγμές που δεν ήταν αρκετές να ρίξουν το τείχος.

Όπως αναδεικνύει κι αυτό το θεατρικό έργο, το πρόβλημα ήταν και είναι πάντα η κατωτερότητα και της πολιτικής ηγεσίας, η οποία αδυνατεί να σταθεί, αν όχι ψηλότερα, στο ίδιο ύψος με τη δύναμη, τη θέληση και τη βούληση του λαού. Μικρές επαναστάσεις που πνίγονται πάντα στις ατζέντες ικανότατων καιροσκόπων, τη γενεσιουργό αιτία της κακιάς μοίρας του τόπου.

*Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και Διακυβέρνησης, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.

• Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΕΔΩ, ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ ΕΔΩ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ

ΟΛΑ ΤΑ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΕΔΩ – ΓΙΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΜΥΝΑΣ ΕΔΩ

Λαϊκισμός και παραπληροφόρηση: Ο Ερντογάν αποτελεί τον Δούρειο Ίππο του “Βλαδίμηρου” απέναντι στο ΝΑΤΟ και την Δύση