Είναι μια “σαθρή συμφωνία”: Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις των Σκοπίων με την Ε.Ε. είναι ακόμα σε τέλμα

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Έκθεση-αποκάλυψη, η Ευρώπη σε παγίδα: Η συνεχιζόμενη εξάρτηση της Ε.Ε. από το ρωσικό αέριο θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τους στόχους της εξωτερικής της πολιτικής

Απαράδεκτα λογοπαίγνια Χρίστιαν Μίτσκοσκι: «Ο άνθρωπος είτε δεν ξέρει τη συμφωνία των Πρεσπών είτε δεν την αντιλαμβάνεται» σχολιάζει χωρίς αιδώ για τις δηλώσεις Γεραπετρίτη

Παρεμβάσεις Γεραπετρίτη στο Συμβούλιο Εξωτερικών της Ε.Ε.: Για την παραβατική συμπεριφορά των Σκοπίων, τη Γάζα και την Ουκρανία

Άρθρο γνώμης των Florian Bieber and Nikola Dimitrov στην εφημερίδα Euobserver αναφέρει ότι “μετά από μακρά αναμονή, η έναρξη των ενταξιακών συνομιλιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) για τη Βόρεια Μακεδονία πλησιάζει – για άλλη μια φορά.

Αρκετοί αξιωματούχοι της ΕΕ και των κρατών μελών επισκέπτονται τα Σκόπια τις τελευταίες ημέρες υποδηλώνοντας ότι υπάρχει επιτέλους τρόπος να αρθούν οι πιο πρόσφατοι από τους τρεις αποκλεισμούς από μέλη της ΕΕ που εμπόδισαν τη χώρα να ενταχθεί στην Ένωση.

Θα πίστευε κανείς ότι για μια χώρα που περιμένει 21 χρόνια για να ξεκινήσει ενταξιακές συνομιλίες με την ΕΕ, η ευκαιρία να το κάνει επιτέλους θα ήταν αφορμή για πανηγυρισμούς και εθνικούς εορτασμούς.

Αντίθετα, εδώ και μέρες, η ίδια η πρόταση που υποτίθεται ότι θα λύσει το αδιέξοδο πυροδότησε μαζικές διαμαρτυρίες ενάντια στη στάση της κυβέρνησης να την αποδεχτεί, με ανησυχητικά βίαια επεισόδια.

Η Βόρεια Μακεδονία υπέγραψε τη Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης με την ΕΕ, πριν από την Κροατία , το 2001.

Έγινε υποψήφια προς ένταξη χώρα στην ΕΕ το 2005, καθεστώς που έχει έκτοτε. Χάθηκαν χρόνια για τη λεγόμενη διαμάχη για το όνομα με τη γειτονική Ελλάδα, ένα κράτος μέλος της ΕΕ που άσκησε βέτο στην πρόοδο προς την ένταξη στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ και την περίοδο της δημοκρατικής οπισθοδρόμησης.

Η αυταρχική στροφή έλαβε τέλος το 2017 και το ζήτημα της ονομασίας επιλύθηκε το 2018 με την πολύκροτη Συμφωνία των Πρεσπών.

Η Μακεδονία (sic) έγινε Βόρεια Μακεδονία και η Αθήνα αποδέχτηκε το δικαίωμα του πλειοψηφικού πληθυσμού του γείτονά της στην αυτοδιάθεση: Μακεδόνες (sic) που μιλούν τη μακεδονική γλώσσα. Η Βόρεια Μακεδονία έγινε ο 30ος σύμμαχος του ΝΑΤΟ και οι Ευρωπαίοι ηγέτες έσπευσαν στα Σκόπια για να υποσχεθούν την έναρξη των πολυαναμενώμενων ενταξιακών συνομιλιών με την ΕΕ.

Αρχικά, η Γαλλία μπλόκαρε τις συνομιλίες και ζήτησε αλλαγή της μεθοδολογίας της διεύρυνσης. Στη συνέχεια, μετά την υιοθέτηση της νέας προσέγγισης, η Βουλγαρία αποφάσισε να ασκήσει βέτο στη γείτονά της σε ζητήματα ταυτότητας και ιστορίας, υποστηρίζοντας ότι η μακεδονική γλώσσα ήταν μια διάλεκτος της βουλγαρικής και ότι η τεχνητή μακεδονική ταυτότητα χτίστηκε σε μια αντιβουλγαρική αφήγηση.

Με άλλα λόγια, η Σόφια θέλει να αλλάξει και να υπαγορεύσει την αυτοαντίληψη των Μακεδόνων (sic) στη Βόρεια Μακεδονία χρησιμοποιώντας το δικαίωμα αρνησικυρίας της ως κράτος μέλος της ΕΕ.

Στη Βόρεια Μακεδονία, αυτό το βέτο προέκυψε ξαφνικά.Ενώ οι εθνικιστές στη Βουλγαρία έκαναν τέτοιους ισχυρισμούς, η Βουλγαρία ήταν ένθερμος υποστηρικτής της ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ μέχρι τότε και το βέτο ήταν αδιανόητο. Η συνθήκη φιλίας μεταξύ των δύο χωρών, που υπογράφηκε το 2017, έπρεπε να λύσει όλα τα ανοιχτά ερωτήματα εκτός της σφαίρας της πολιτικής.

Αντίθετα, οι βουλγαρικοί ισχυρισμοί υπονόμευσαν τον ίδιο το λόγο για τον οποίο η πΓΔΜ μπορούσε να συμφωνήσει να γίνει Βόρεια Μακεδονία – η μακεδονική γλώσσα και το δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση της ταυτότητάς του. Η ιστορία και η γλώσσα των Μακεδόνων σίγουρα δεν θα έπρεπε να αποτελούν αντικείμενο διαπραγματεύσεων με τη Βουλγαρία ή μέρος της διαδικασίας ένταξης στην ΕΕ.

Σταδιακά, τα αιτήματα της Σόφιας επεκτάθηκαν, συμπεριλαμβανομένης της εγγραφής εθνοτικών Βουλγάρων στο σύνταγμα του γείτονά τους και των μη τεκμηριωμένων ισχυρισμών για συστημικές διακρίσεις κατά των Βουλγάρων.

Αυτοί οι ισχυρισμοί βασίστηκαν επίσης σε αμφίβολους λόγους, που δεν τεκμηριώνονται από κανένα στοιχείο από τις πολλές εκθέσεις της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης, που εποπτεύει την εφαρμογή των δικαιωμάτων των μειονοτήτων. Μεταξύ άλλων κυβερνήσεων κρατών μελών, οι βουλγαρικές αξιώσεις θεωρούνται ευρέως αυθαίρετες και παράλογες.

Οι διαδοχικές προεδρίες της ΕΕ -Γερμανία, Πορτογαλία και Σλοβενία- επένδυσαν τεράστιες προσπάθειες για να βρουν μια διέξοδο, αλλά η Σόφια αντιστάθηκε, κυρίως λόγω των ασταθών κυβερνήσεων και των σκληρυνόμενων εσωτερικών πολιτικών μετώπων.

Τις τελευταίες ημέρες της γαλλικής Προεδρίας της ΕΕ, το Παρίσι κατέθεσε πρόταση που έγινε αποδεκτή από τη Βουλγαρία. Ωστόσο, το πακέτο, παρά κάποιες μικρές αναθεωρήσεις της αρχικής πρότασης, έχει δύο μεγάλα ελαττώματα:

Πρώτον, για να ανοίξουν σωστά οι ενταξιακές συνομιλίες, τα Σκόπια πρέπει πρώτα να αλλάξουν το σύνταγμά τους για να συμπεριλάβουν τους Βούλγαρους (3.504 πολίτες σύμφωνα με την πρόσφατη απογραφή) στο προοίμιο.

Το ισχύον σύνταγμα αναφέρει ήδη τέσσερα έθνη εκτός από την πλειοψηφία της πΓΔΜ και θα έπρεπε να απαριθμήσει πολλά ακόμη προτού φτάσει αριθμητικά το μέγεθος της μικροσκοπικής βουλγαρικής μειονότητας. Ενώ η κυβέρνηση συμφωνεί να τροποποιήσει το σύνταγμα, της λείπει η πλειοψηφία των δύο τρίτων στο κοινοβούλιο για να το κάνει αυτό.

Η αντιπολίτευση και πιθανώς λίγα μικρότερα πολιτικά κόμματα που αποτελούν πλέον μέρος της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας είναι αντίθετα και οι προοπτικές συγκέντρωσης της πλειοψηφίας φαίνονται αμυδρές.

Η Βόρεια Μακεδονία θα κολλήσει, αδυνατώντας να φτάσει στην πλειοψηφία των δύο τρίτων. Αν συμβεί αυτό, θα είναι εύκολο να μετατεθεί η ευθύνη για το αδιέξοδο στα Σκόπια.

Ωστόσο, αυτό θα ενθαρρύνει μόνο τους ακραίους εθνικιστές, συμπεριλαμβανομένων των κακοποιών που εισέβαλαν στο κοινοβούλιο το 2017 και ξυλοκόπησαν βουλευτές. Τα ανησυχητικά βίαια επεισόδια που σχετίζονται με τις διαδηλώσεις τις τελευταίες ημέρες δείχνουν απλώς τους κινδύνους για αυξημένες διεθνικές εντάσεις εάν αποτύχει μια κακή πρόταση και οι πολίτες αισθάνονται ότι θα κολλήσουν για άλλη μια φορά μακροπρόθεσμα.

(Τα δύο μέτρα και δύο σταθμά είναι εντυπωσιακά. Η Βουλγαρία όχι μόνο αρνείται να εφαρμόσει πολλές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που σχετίζονται με την ελευθερία του συνέρχεσθαι των Βούλγαρων πολιτών που δηλώνουν ότι είναι Μακεδόνες, αλλά επιμένει ότι τίποτα στη διαδικασία προσχώρησης δεν μπορεί να ερμηνευθεί ως μια αναγνώριση της ύπαρξης της μακεδονικής γλώσσας από τη Σόφια. Ουσιαστικά, οι Βούλγαροι θα πρέπει να είναι στο σύνταγμα της Βόρειας Μακεδονίας δίπλα στον μακεδονικό λαό που η επίσημη Σόφια δεν αναγνωρίζει.)

Δεύτερον, η πρόταση εισάγει διμερή ζητήματα ιστορίας και συναφή ζητήματα σε μια διαδικασία που θα πρέπει να αφορά δημοκρατικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις.

Ακόμη και αν η Βόρεια Μακεδονία καταφέρει να τροποποιήσει το σύνταγμά της, η πρόοδός της προς την ένταξη στην ΕΕ δεν θα αφορά μόνο το κράτος δικαίου, τη δημοκρατία και άλλα ευρωπαϊκά πρότυπα, αλλά η δυναμική θα εξαρτηθεί από το εάν οι ιστορικοί συμφωνούν με τους Βούλγαρους ομολόγους τους.

Για πρώτη φορά στην ιστορία της διεύρυνσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση για ιστορικά και συναφή ζητήματα.

Αυτό κινδυνεύει να παραγκωνίσει εντελώς τη διαδικασία ένταξης και δημιουργεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο. Ενδίδοντας στις πιο εθνικιστικές απαιτήσεις ενός μεμονωμένου κράτους μέλους, η πρόταση και με την ΕΕ ενθαρρύνει άλλους να κάνουν το ίδιο.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι υπάρχουν μειονότητες και διμερή ζητήματα μεταξύ όλων των υποψηφίων για τα Δυτικά Βαλκάνια και των γειτόνων τους στην ΕΕ, η προτεινόμενη «λύση» δεν επαναφέρει την πανδώρα στο κουτί, αλλά αντίθετα ενθαρρύνει τον καθένα από αυτούς να θέσει τα ζητήματά του στην ημερήσια διάταξη και όχι απλώς να κρατήσει μέχρι τη διεύρυνση επ’ αόριστον, αλλά και να τα κάνουν όλα σχετικά με τον ρεβιζιονιστικό εθνικιστικό εκφοβισμό από ισχυρότερους γείτονες εναντίον εκείνων εκτός ΕΕ.

Δεν θα θάψει απλώς τη διαδικασία της διεύρυνσης, αλλά θα βλάψει επίσης σοβαρά την ήδη ταλαιπωρημένη εικόνα της ΕΕ στην περιοχή.

Λαμβάνοντας υπόψη τα μεγαλύτερα γεωπολιτικά ζητήματα που διακυβεύονται, αυτό φαίνεται σαν ένας κίνδυνος που η ΕΕ δεν πρέπει να είναι διατεθειμένη να αναλάβει.

Ενώ ο πειρασμός μπορεί να είναι μεγάλος να προωθήσουμε μια κακή συμφωνία για να φέρει κίνηση σε μια διαδικασία που έχει ήδη μείνει στάσιμη, η πρόταση ως έχει τώρα είναι πιθανό να επιτύχει το αντίθετο, περισσότερη στασιμότητα, περισσότερη απογοήτευση, ακόμη και αποσταθεροποίηση.

ΠΗΓΗ: Euobserver – North Macedonia’s EU accession talks — a ‘rotten deal’