Οι Ηνωμένες Πολιτείες απαιτούν ανάληψη υποχρεώσεων: Ήρθε η ώρα της επιλογής στρατοπέδου…

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Περιοδεία του γγ της ΚΕ του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα στον Καναδά και τις ΗΠΑ

«Η Ουκρανία ίσως χάσει τον πόλεμο εντός του 2024 χωρίς τη βοήθεια των ΗΠΑ»: Δραματική προειδοποίηση από τον επικεφαλής της CIA

Περισσότερους από πενήντα Αϊτινούς απέλασαν οι Ηνωμένες Πολιτείες παρά την κατάσταση χάους που επικρατεί στη χώρα

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΗ*

Τον Ιούνιο του 2017, ένα εξαιρετικά σημαντικό κείμενο των Mersheimer και Walt δημοσιεύτηκε στην ελληνική έκδοση του περιοδικού Foreign Affairs.

Το κείμενο αυτό υπό τον τίτλο «Η υπόθεση για την εξισορρόπηση πέραν των θαλασσών: Μία ανώτερη αμερικανική στρατηγική»[i] αποτελεί σημαντική ένδειξη για την κατανόηση της νέας γεωστρατηγικής των Ηνωμένων Πολιτειών της οποίας η εφαρμογή έγινε εμφανής κατά την περίοδο διακυβέρνησης Ντόναλντ Τραμπ και όπως αποδεικνύεται υιοθετήθηκε και από τους Δημοκρατικούς των Καμάλα Χάρις και Τζο Μπάιντεν.

Στο κείμενο τους οι δύο κορυφαίοι διεθνολόγοι της σχολής του Ρεαλισμού των Διεθνών Σχέσεων αμφισβητούν την πορεία της υπερδύναμης, τονίζοντας πως οι αποτυχίες των ΗΠΑ οφείλονται στο γεγονός πως τόσο οι Δημοκρατικοί όσο και οι Ρεπουμπλικανοί επέλεξαν το δόγμα της φιλελεύθερης ηγεμονίας κατά το οποίο η υπερδύναμη χρησιμοποιεί τη δύναμή της για την προώθηση μίας παγκόσμιας τάξης βασισμένης στους διεθνείς θεσμούς, τις ανοιχτές αγορές και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

• Όπως σημειώνουν οι Mersheimer και Walt, «αντί να καλεί (σσ, το δόγμα) τις Ηνωμένες Πολιτείες απλώς να υποστηρίξουν την ισορροπία δυνάμεων σε περιοχές κλειδιά, δεσμεύει την αμερικανική ισχύ στο να προωθεί την δημοκρατία παντού και να υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα κάθε φορά που απειλούνται».

Από την αρχή της περιόδου διακυβέρνησης Τραμπ, έγινε εμφανές στους μελετητές του διεθνούς συστήματος ότι υπάρχει σημαντική αλλαγή στην προσέγγιση των Ηνωμένων Πολιτειών, τέτοια που όπως απεδείχθη θα ήταν ικανή να αλλάξει σε μεγάλο βαθμό την ισορροπία του διεθνούς συστήματος αμφισβητώντας θέσφατα του παρελθόντος.

Όπως σημείωναν στο κείμενο τους οι δύο καθηγητές, «με την επιδίωξη μίας στρατηγικής υπεράκτιας εξισορρόπησης, η Ουάσιγκτον θα παραιτηθεί από τις φιλόδοξες προσπάθειες για την αναδόμηση άλλων κοινωνιών και θα επικεντρωθεί σε αυτό που πραγματικά έχει σημασία:

Στη διατήρηση της αμερικανικής κυριαρχίας στο δυτικό ημισφαίριο και την αντιμετώπιση πιθανών ηγεμονιών στην Ευρώπη, στην βορειοανατολική Ασία και στον Περσικό Κόλπο».

Οι δύο καθηγητές συνεχίζουν: «οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να στραφούν στις περιφερειακές δυνάμεις ως την πρώτη γραμμή άμυνας, αφήνοντάς τις να υποστηρίξουν την ισορροπία ισχύος στην δική τους γειτονιά (…) Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να μειώσουν σταθερά την στρατιωτική τους παρουσία, να καλλιεργήσουν φιλικές σχέσεις με την Ρωσία και να μεταβιβάσουν την ευρωπαική ασφάλεια στους Ευρωπαίους. Αντ’ αυτού, επέκτειναν το ΝΑΤΟ και αγνόησαν τα ρωσικά συμφέροντα, βοηθώντας το ξέσπασμα της σύγκρουσης στην Ουκρανία και οδηγώντας την Μόσχα πιο κοντά στην Κίνα».

Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω, ένας ερευνητής αμέσως διαπιστώνει από τις πρόσφατες εξελίξεις πως οι Ηνωμένες Πολιτείες υπό τον Τζο Μπάιντεν έχουν επιλέξει να συνεχίσουν την στρατηγική που εφαρμόστηκε από τους Ρεπουμπλικανούς απαιτώντας από τις συμμαχικές τους χώρες ανάληψη υποχρεώσεων στην περιφέρειά τους, με τις αμερικανικές δυνάμεις να αποσύρονται από θέσεις όπου περισσότερη τριβή αντιμετώπιζαν παρά είχαν κάποια αποτελεσματική εμπλοκή.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες επιλέγουν τις διμερείς και τριμερείες περιφερειακές συνεργασίες έναντι των δυσλειτουργικών θεσμών υποχρεώνοντας τους ‘free riders’ να αναλάβουν υποχρεώσεις υπηρετώντας την συμμαχία με την υπερδύναμη ή να υποστούν την αντικατάστασή τους από μία άλλη περιφερειακή δύναμη που είναι διατεθειμένη να αναλάβει νέα βάρη.

Ο στόχος των Ηνωμένων Πολιτειών είναι πλεόν σαφής. Ούτε η Γερμανία μπορεί να ηγεμονεύει στην Ευρώπη, ούτε η Κίνα στην Ασία, ούτε οποiαδήποτε άλλη δύναμη στην περιφέρειά της. Δεδομένης της επιταχυνόμενης αναβάθμισης της Κίνας, οι Ηνωμένες Πολιτείες αναζητούν μία συνεργατική σχέση με τη Μόσχα, και την δημιουργία συνεργατικών σχημάτων που στόχο θα έχουν την εξισορρόπηση ισχύος μεταξύ τους αλλά και την συνεργασία τους με στόχο την ανάσχεση της κινεζικής ισχύος.

• Ο γράφων οφείλει να παραδεχθεί πως δεν ανέμενε η διοίκηση Μπάιντεν να συνεχίσει στον γεωστρατηγικό προσανατολισμό που εισήχθη κατά την περίοδο διακυβέρνησης Τραμπ και η οποία έθεσε σοβαρούς προβληματισμούς σε παραδοσιακούς συμμαχικούς θεσμούς όπως το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση.
• Αυτή η εξέλιξη κρίνεται ως εξαιρετικά υψηλής σημασίας, ειδικά για χώρες όπως η Ελλάδα που είχαν τρόπο τινά επαναπαυθεί στις στενές μέχρι πρότινος σχέσεις των ΗΠΑ με την Ευρωπαϊκή Ένωση, συνθήκη η οποία πλέον αμφισβητείται έντονα.

Η τριμερής συμμαχία AUKUS, δεν εκπλήσσει σύμφωνα με τα παραπάνω. Η Αυστραλία όχι μόνο υποχρεώθηκε να διακόψει την συνεργασία της με τη Κίνα, αλλά υποστηρίζεται στην κατεύθυνση της απόκτησης πυρηνοκίνητου υποβρυχιακού στόλου αναλαμβάνοντας όμως κρίσιμες υποχρεώσεις στην περιφέρεια της.

Τονίζουμε και πάλι ότι η ίδια προσέγγιση εφαρμόζεται στην κεντρική Ασία και στη Μέση ανατολή με ανταγωνιστικά μεταξύ τους σχήματα που στην κορυφή τους συνδέονται με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Μεγάλη Βρετανία να έρχονται σε συνεννόηση αναγκαστικά, προκειμένου να επιτευχθεί η ανάσχεση της Κίνας και να αποτραπεί η παράλληλη ανάδυση ενός περιφερειακού ηγεμόνα. Τα τεκταινόμενα σε κεντρική Ασία, Μεση Ανατολή-Μεσόγειο, Βαλκάνια αποδεικνύουν τον παραπάνω ισχυρισμό.

Όπως σημειώναμε από αυτό το βήμα τον Οκτώβριο του 2019[ii] «Στην αντίληψη της σημερινής διοίκησης των Ηνωμένων Πολιτειών φαίνεται ότι επικρατεί η θέση πως δεν μπορεί να γίνει παράλληλη ανάσχεση Ρωσίας και Κίνας και συνεπώς παράλληλα με την διαχείριση των οικονομικών προβλημάτων επιβάλλεται η δημιουργία συνεργασιών οι οποίες θα επιτρέψουν στις ΗΠΑ να αποσύρουν δυνάμεις από συγκεκριμένες θέσεις χωρίς κατ’ ανάγκη να οδηγηθούν σε μία νέα περίοδο απομονωτισμού.

Ουσιαστικός στόχος επομένως είναι η αναδιάταξη δυνάμεων με το «βλέμμα» στην Κεντρική Ασία και στον Ειρηνικό Ωκεανό όπου η κινεζική ισχύς που προς το παρόν εκφράζεται οικονομικά ,εμφανίζεται καλπάζουσα. Παράλληλα, επιχειρείται η δημιουργία μιας ισορροπίας ισχύος στην Μέση Ανατολή η οποία δεν θα βασίζεται μόνο στην αμερικανική παρουσία αλλά και στην ανάληψη συντονισμένης δράσης από την Ρωσία και από περιφερειακές δυνάμεις».

• Συμπερασματικά, ήρθε η στιγμή που η Ελλάδα θα πρέπει να λάβει κάποιες ιδιαίτερα κρίσιμες αποφάσεις οι οποίες βάσει της διαμόρφωσης του διεθνούς συστήματος και την ρευστότητα που χαρακτηρίζει τις μεταβατικές περιόδους, θα είναι κρίσιμες. Τυχόν προσκόλληση σε παρελθοντικές λογικές ίσως αποδειχθεί άκρως επιζήμια για τα συμφέροντα του ελληνισμού σε Ελλάδα και Κύπρο.

Έχουμε αναφέρει στο παρελθόν πως η ταύτιση δεν είναι ευφυής στρατηγική επιλογή. Η Ελλάδα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ. Βάσει της νέας αμερικανικής γεωστρατηγικής ωστόσο και οι δύο αυτοί θεσμοί θα δεχτούν κλυδωνισμούς. Κάποια μέλη θα αναβαθμιστούν, κάποια άλλα θα υποβαθμιστούν. Ας είμαστε στη σωστή πλευρά της ιστορίας.

ΥΓ. Στις ρευστές γεωπολιτικά περιόδους το σημαντικότερο όπλο είναι η πληροφορία. Ίσως μία αναβάθμιση των ήδη ικανοποιητικών ικανοτήτων της χώρας σε αυτό το πεδίο να είναι απαραίτητη.

[i]      Mersheimer,J.J. Walt,S.M ‘Η υπόθεση για την εξισορρόπηση πέραν των θαλασσών, μία ανώτερη αμερικανική στρατηγική’, Foreign Affairs The Hellenic Edition ,Τεύχος 46, σελ121-140, Ιούνιος-Ιούλιος 2017

[ii]    HELLAS JOURNAL

*Γεωπολιτικός Αναλυτής – Ερευνητής, Κέντρο Ανατολικών Σπουδών

• Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ ΚΑΙ ΕΔΩ

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ζήτησε από την Τουρκία -και όχι από την Ελλάδα- να οριοθετήσουν την ΑΟΖ τους!