Το πάζλ της καταστροφής της Κύπρου: Η επιβολή της χούντας στην Ελλάδα, η ΕΟΚΑ Β΄ και ο ρόλος των Αμερικανών
FILE PHOTO: Με διάφορες εκδηλώσεις μνήμης και τιμής ο κυπριακός λαός θα τιμήσει και σήμερα αυτούς που έπεσαν κατά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και της νομιμότητας. ΚΥΠΕ, ΚΑΤΙΑ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος δεν περίμενε την απειλή του Κωνσταντίνου Καραμανλή: Οι αποκαλύψεις, από τον …τάφο, του Σπύρου Κυπριανού μέσα από τις αφηγήσεις του
Αν είχε τολμήσει ο Καραμανλής, ο δεύτερος Αττίλας δεν θα γινόταν ποτέ: Οι ΗΠΑ θα σταμάταγαν τη δεύτερη εισβολή διότι δεν ήθελαν πόλεμο μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας
-15 Ιουλίου 1974: Οι εμπνευστές, οι σχεδιασμοί, οι επιστρατευμένοι και οι χρήσιμοι ηλίθιοι
Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 ήταν μέρος ενός ευρύτερου σχεδιασμού, που συνδεόταν με τις στρατηγικές επιδιώξεις διεθνών παικτών στην περιοχή. Ήταν και τελευταία πράξη ενός εγκλήματος σε βάρος της Κύπρου, του κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Για να «πετύχει» αυτό σχέδιο επιστρατεύθηκαν πολλοί. Από τους εμπνευστές και σχεδιαστές, τα πιόνια, που επιστρατεύθηκαν μέχρι και τους χρήσιμους ηλίθιους, που έσπευσαν να «βοηθήσουν».
Μέσα από έγγραφα και ντοκουμέντα που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, που έχουν ανακαλυφθεί από ερευνητές, έχει επιβεβαιωθεί πως στόχος ήταν η διχοτόμηση της Κύπρου. Η επιβολή της δικτατορίας στην Ελλάδα, την 21η Απριλίου 1974, αποτέλεσε μέρος του πάζλ, έχοντας την Κύπρο στη μεγάλη εικόνα. Άλλωστε οι πρώτες κινήσεις της δικτατορίας αφορούσαν το νησί, πέραν από την εφαρμογή διαταγμάτων καταστολής δημοκρατικών ελευθεριών και δικαιωμάτων.
Στην Κύπρο, η δημιουργία του Εθνικού Μετώπου ( 1969-1970) αρχικά και στη συνέχεια της ΕΟΚΑ Β΄( 1972-1974) ήταν αποτέλεσμα της επιδίωξης για υπονόμευση της Κυπριακής Δημοκρατίας και της πρόκληση εσωτερικής αναταραχής, με μόνιμο στόχο την αποσταθεροποίηση.
- Η ΕΟΚΑ Β΄ με την παράνομη ένοπλη δράση της, με χρηματοδότηση από την χούντα των Αθηνών, προετοίμασε το έδαφος για την υλοποίηση του σχεδίου και συνέβαλε στο στόχο αυτό με τις ενέργειες της πριν και κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος. Το αποτέλεσμα ήταν η εισβολή της Τουρκίας στο νησί και τα όσα βιώνουμε μέχρι σήμερα με τη συνεχιζόμενη κατοχή.
Η ανατροπή του Προέδρου Μακαρίου στις 15 Ιουλίου 1974 και η τουρκική εισβολή πέντε ημέρες αργότερα, ήταν δυο γεγονότα του ιδίου σχεδίου. Στο ίδιο χαράκωμα, με πρωταγωνιστικό ρόλο, βρίσκονταν οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, οι οποίες δρούσαν σε συνεννόηση με τον ισχυρό άνδρα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Χένρι Κίσινγκερ, την ελληνική χούντα, την ΕΟΚΑ Β και το πολιτικοστρατιωτικό κατεστημένο στην Άγκυρα. Ο «συντονισμός» τους ήταν… άψογος.
Κυρίως μετά την εισβολή επιχειρήθηκε να δοθεί άλλοθι στην ΕΟΚΑ Β΄ και αποδόθηκε η προδοσία μόνο στην χούντα. Σε έγγραφα της εποχής προκύπτει ευθέως η σχέση της χούντας με την ΕΟΚΑ Β. Με την ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Δημήτριο Ιωαννίδη, υπήρξε- από τη «νέα κατάσταση πραγμάτων» αμέσως επαφή με την ηγεσία της ΕΟΚΑ Β΄.
Στο πόρισμα για το φάκελο της Κύπρου, της κυπριακής Βουλής έχει κατατεθεί επιστολή Γρίβα προς Ιωαννίδη, με την οποία ο πρώτος ζητά οικονομική βοήθεια και αποστολή οπλισμού. Χαρακτηριστική ήταν η παρέμβαση του χουντικού Κοσμά Μαστροκόλια- συνδέσμου του Ιωαννίδη με την παράνομη τρομοκρατική οργάνωση- με την ηγεσία της ΕΣΕΑ.
Με βάση τις οδηγίες Μαστροκόλια προς τους αντικυβερνητικούς κύκλους της εποχής, «ανοικτή και πλήρης συμπαράσταση προς τον Ιωαννίδη προεξοφλεί πλήρη επιτυχία εις τους σκοπούς της οργανώσεως ( σ.σ. εννοεί ΕΟΚΑ Β). Τα πάντα αναμένονται από εκείνον».
Περαιτέρω καλούσε σε «αποστολή τηλεγραφημάτων συμπαραστάσεως υφ΄ όλων των ημετέρων οργανώσεων και σωματείων προς Ιωαννίδη, Αρχηγείο Στρατού» και πως «είναι έκδηλος και σαφής η υποστήριξης του Ιωαννίδη προς τον Γρίβα. Απόδειξης τούτου είναι η προβολή της οποίας έτυχαν υπό Ε.ΙΡΤ τα τηλεγραφήματα εφέδρων, ΕΣΕΑ κλπ».
- ΕΟΚΑ Β΄ και μετά το πραξικόπημα
Στις 30 Νοεμβρίου 1974, πραγματοποιήθηκε ελλαδο-κυπριακή σύσκεψη υπό τους Καρανανλή και Μακαρίου ενόψει της επιστροφής του τελευταίου στην Κύπρο. Ο Κληρίδης, ο οποίος ενημέρωσε για την κατάσταση στο εσωτερικό μέτωπο, είπε και τα εξής αναφορικά με τη δράση της ΕΟΚΑ Β και μετά την τραγωδία:
«Όσον αφορά το εσωτερικόν μέτωπον υπάρχει ύφεσις. Όλοι είναι συγκρατημένοι. Υπάρχουν όμως ακόμη εγκληματικά και ατίθασα στοιχεία τα οποία δεν αποκλείεται να δημιουργήσουν συγκρούσεις ή και να οργανώσουν δολοφονικάς αποπείρας. Υπάρχουν 20.000 όπλα στα χέρια τους. Τελευταίως παρετηρήθη ότι μέλη της ΕΟΚΑ Β’ ανέκτησαν πάλιν χρηματικήν ευχέρειαν. Τα χρήματα ταύτα δεν προέρχονται από το εσωτερικόν. Μερικοί από τα γνωστά μέλη της ΕΟΚΑ Β’ ήλλαξαν τρόπον ζωής. Ταξιδεύουν, έχουν αγοράσει αυτοκίνητα, εκδίδουν εφημερίδας» ( Η άλλη κατάθεση Απόρρητο: Τα πρακτικά της σύσκεψης του 1974. Σάββας Παύλου εκδόσεις Μόλυ).
Σημειώνεται ότι στις 30 Αυγούστου 1974 ενώ η Κύπρος ακόμη καιγόταν από τους Τούρκους και βιώναμε την καταστροφή, την τραγωδία, ένοπλοι της ΕΟΚΑ Β΄δολοφόνησαν τον Δώρο Λοίζου και προσπάθησαν να σκοτώσουν το Βάσο Λυσσαρίδη.
- Ο «Αλέξανδρος» άναψε το πράσινο φως για την καταστροφή της Κύπρου
«Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΕΙΣΗΛΘΕ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ». Αυτό ήταν το σύνθημα για την εκδήλωση του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 1974. Τη διαταγή υπογράφει ο χουντικός αξιωματικός Γεωργίτσης.
Τη διαταγή με χαρακτήρα «αστραπιαίον» που απευθυνόταν προς την Εθνική Φρουρά, που περιγράφεται ως ΕΛΔΥΚ 3. Το σήμα κοινοποιήθηκε και προς το αρχηγείο των Ελληνικών Ενόπλων στην Αθήνα, από όπου ήταν και οι διαταγές και οι σχεδιασμοί.
Ημερομηνία 15-7-74 ώρα 8.17 το πρωί, αριθμός πρωτοκόλλου σήματος 49. Η διαταγή δόθηκε, εξετελέσθη και η Κύπρος διχοτομήθηκε.
- «Να τελειώνετε. Μας πιέζουν απ’ έξω, ξέρεις ποιοι»
Ο καθηγητής Πέτρος Παπαπολυβίου σε άρθρο του αναφέρθηκε σε μια αποκαλυπτική τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ Αρχηγείου Στρατού (Α.Σ.), στην Αθήνα και του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ), Λευκωσία, το απόγευμα της 15ης Ιουλίου 1974.
Περιγράφει εν είδει αναφοράς την κατάσταση όπως είχε διαμορφωθεί μετά τις πρώτες ώρες του πραξικοπήματος (Πηγή: Διονύσιος Καρδιανός [Σπύρος Παπαγεωργίου], Ο Αττίλας πλήττει την Κύπρο, 2η έκδ., Αθήνα: Γ. Λαδιάς, 1976, σελ. 36 – 37.)
«ΓΕΕΦ: Δυστυχώς, χάσαμε έναν ταγματάρχη, δύο λοχαγούς, δύο λοχίες, και 16 φαντάρους. Έχουμε και αρκετούς τραυματίες. Ευτυχώς κατελήφθη (εννοείται: η Λευκωσία) σε διάστημα λίγων ωρών, παρά την πρόβλεψή μας. Τώρα βαδίζουμε προς την Αρχιεπισκοπή, την μόνη εστία αντιστάσεως. Υπάρχουν και μερικοί πυροβολισμοί στην περιοχή Καϊμακλίου, όπου στείλαμε δύο λόχους για εξουδετέρωσή τους.
Α.Σ.: Τι γίνεται με τις εστίες που έλεγες;
ΓΕΕΦ: Αυτές ξεκαθαρίσανε. Μένει μόνο η Αρχιεπισκοπή.
Α.Σ.: Τι θα κάνετε;
ΓΕΕΦ: Θα την ρίξουμε.
Α.Σ.: Καλά, τελειώνετε όμως το συντομότερο. Με το αεροδρόμιο τι γίνεται;
ΓΕΕΦ: Εντάξει, κατελήφθη. Το μόνο δυσάρεστο είναι πως κάποιος αστυνομικός πυροβόλησε κάποιον λοχία δικό μας, της ΕΛΔΥΚ, τον χορευτή τον ψηλό. Τον θυμάσαι εσύ.
Α.Σ.: Τι κάνατε με τον αστυνομικό; Τακτοποιήστε τον αμέσως.
ΓΕΕΦ: Τον τακτοποιήσαμε όπως του άξιζε. Όλα είναι εντάξει. Η Αμμόχωστος είναι στα χέρια μας από το πρωί και λίγο αργότερα η Λάρνακα. Τώρα σε λίγο και η Λευκωσία. Τη Λεμεσό σε λίγες ώρες θα την πάρουμε. Έχουμε μια δυσάρεστη είδηση, όμως, από τη Λεμεσό. Παρακρατικοί κατέλαβαν την 2α Ανωτέρα και δολοφόνησαν εν ψυχρώ τον ταγματάρχη.
Α.Σ.: Για την Πάφο τι κάνατε; Ετοιμαστείτε να αναχωρήσετε αμέσως. Μέχρι αύριο το πρωί, το πολύ, να ξεκαθαρίσει και αυτή.
ΓΕΕΦ: Η Πάφος είναι όλη δική του (εννοείται: του Μακαρίου) και πρέπει να προετοιμασθούμε, να στείλουμε τανκς. Είναι πολύ δύσκολο και θέλουμε χρόνο.
Α.Σ. Αποκλείεται, πρέπει να τελειώνετε. Μας πιέζουν απ’ έξω, ξέρεις ποιοι.»
- Στην Αρχιεπισκοπή
Ο Πέτρος Παπαπολυβίου αναφέρει πως σύμφωνα με το «Πόρισμα για τον Φάκελο της Κύπρου» της Βουλής των Αντιπροσώπων (Λευκωσία 2011, σ.σ. 94-95) «το απόγευμα της 15ης Ιουλίου άρματα μάχης της 23ης ΕΜΑ με επικεφαλής τον διοικητή αντισυνταγματάρχη Γρ. Λαμπρινό, με την υποστήριξη τμημάτων της 21ης ΕΑΝ, επιτέθηκαν και κατέλαβαν την Αρχιεπισκοπή.
Πριν από την κατάληψη προηγήθηκε κανονιοβολισμός (άρματα της 23ης ΕΜΑ και στοιχεία ΠΑΟ 106 χιλιοστών του 120 ΛΒΟ), με αποτέλεσμα το κτήριο να υποστεί σοβαρές ζημιές».
Την Αρχιεπισκοπή υπερασπίστηκαν αστυνομικοί, μέλη της προεδρικής φρουράς που είχαν την ευθύνη του κτηρίου, και μεμονωμένοι απλοί πολίτες που έσπευσαν και αντιστάθηκαν ενόπλως, προασπίζοντας τη Δημοκρατία και τη νομιμότητα. Ένας από αυτούς, ο αστυνομικός Αθανάσης Γεωργίου, από την Αμαργέτη, ηλικίας 26 χρονών, σκοτώθηκε από τα πυρά των επιτιθέμενων μονάδων της Εθνοφρουράς. Παρότι εκτός υπηρεσίας, είχε προσέλθει στο καθήκον του μόλις πληροφορήθηκε για το πραξικόπημα.
Σύμφωνα με βιβλιογραφικές μαρτυρίες το παρών του, με συμβολή στην οργάνωση της άμυνας της Αρχιεπισκοπής, είχε δώσει και ο τότε λοχαγός Τάσος Μάρκου, αγνοούμενος από την περίοδο της τουρκικής εισβολής, ο οποίος στη συνέχεια αναχώρησε για το στρατόπεδο και τη μονάδα του.
- Η απόπειρα του 1972 και η ματαίωσή της
Σχέδια ανατροπής του Μακάριου υπήρξαν πολλά πριν την 15η Ιουλίου 1974. Το σχέδιο πραξικοπήματος του Φεβρουαρίου του 1972, ματαιώθηκε όταν αποκαλύφθηκαν τα σχέδια από την κυβέρνηση Μακαρίου. Επαναφέρουμε τις σχετικές πληροφορίες για να υπενθυμίσουμε το ρόλο των χουντικών.
Η προσπάθεια περιήλθε σε γνώση του Μακαρίου από υποκλοπή τηλεφωνήματος μεταξύ της Ελληνικής πρεσβείας στη Λευκωσία και του Υπουργείου Εξωτερικών στην Αθήνα. Σύμφωνα με το «πρακτικό» των υποκλοπών, τις πρωινές ώρες της 14ης Φεβρουαρίου 1972, ο Έλληνας Πρέσβης στην Λευκωσία Παναγιωτάκος ζήτησε από την Αθήνα το πράσινο φως για την διενέργεια του πραξικοπήματος.
Το αίτημα επανέλαβε αργότερα και ο διευθυντής του 2ου Επιτελικού Γραφείου του ΓΕΕΦ Παντελής Λαλαούνης προς την ελληνική ΚΥΠ στην Αθήνα. Για την εμπλοκή των ΗΠΑ σε εκείνους του σχεδιασμούς, αποκαλυπτικός ήταν ο διάλογος του πρέσβη Παναγιωτάκου και των Αλεξανδρή και Ξένου στο ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών.
Στις 14 Φεβρουαρίου 1972 επιβεβαιώνεται ότι στις 13 Φεβρουαρίου 1972, οι ΗΠΑ έδωσαν προφορικά τη συγκατάθεσή τους για τη διενέργεια του πραξικοπήματος. Ο Αλεξανδρής ανέφερε επί λέξει:
«ο κος Υπουργός είχε υπόψη του και το ότι από την πλευρά της άλλης, της υπέρ του Ατλαντικού είχε δοθεί προφορικώς χθες δια του συμβούλου, το ΟΚ». Ο Παναγιωτάκος συμπλήρωσε: «Το GREEN LIGHT επομένως». Δεν έχει επιβεβαιωθεί εάν η προφορική συγκατάθεση δόθηκε από αξιωματούχο της Κυβέρνησης των ΗΠΑ ή του Υπουργείου Εξωτερικών ή της CIA.
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.