Και όμως αυτή η 25η Μαρτίου με γέμισε με υπερηφάνεια… Γιορτές αλλά και προβληματισμός για την Ελλάδα
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου παρακολουθεί την στρατιωτική παρέλαση στην Αθήνα για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, Πέμπτη 25 Μαρτίου 2021. ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΠΡΟΕΔΡΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΘΟΔΩΡΗΣ ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΣ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Με Τίτλο: «Η Ευρώπη μου: Να γιορτάσουμε μαζί. Αλλά και να σκεφτούμε μαζί» και Υπότιτλο: «Το σύγχρονο ελληνικό κράτος έγινε 200 ετών. Επαρκής λόγος για να γιορτάσουμε, αλλά και να προβληματιστούμε και να διακηρύξουμε νέους στόχους» ο Γιάννης Παπαδημητρίου αναφέρει στην γερμανική ιστοσελίδα της Deutsche Welle:
«Είσαι πραγματικά υπερήφανος που είσαι Έλληνας;», με ερωτούν κάποιες φορές -ειδικά όταν η αρθρογραφία μου για την Ελλάδα είναι ιδιαίτερα επικριτική. Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Κατά κανόνα, είμαι περήφανος για όσα έχω επιτύχει.
Για παράδειγμα, στην μία ή την άλλη δημοσιογραφική μου εργασία. Ή ότι κατάφερα να ολοκληρώσω το πτυχίο μου παρά τις άθλιες επιδόσεις μου στα αρχικά εξάμηνα. Αλλά ότι είμαι Έλληνας -άλλοι το έχουν κάνει αυτό για μένα. Θα πρέπει να είμαι περήφανος γι’ αυτό;
Και όμως αυτή η 25η Μαρτίου με γέμισε με υπερηφάνεια.
Η Ελλάδα γιορτάζει 200 χρόνια ανεξαρτησίας. Προϋπόθεση γι’ αυτό ήταν η στρατιωτική νίκη ενάντια στην υπερδύναμη Οθωμανική Αυτοκρατορία. Σύμφωνα με την παράδοση, ο αγώνας για την ελευθερία ξεκίνησε στις 25 Μαρτίου 1821. Παρ’ όλη την γενναιότητα των κακά εξοπλισμένων και συχνά ανταγωνιζόμενων μεταξύ τους μαχητών της ελευθερίας, χωρίς την διπλωματική και σε κάποιες περιπτώσεις στρατιωτική υποστήριξη της Γαλλίας, της Μεγάλης Βρετανίας και της Ρωσίας, η νίκη δεν θα ήταν δυνατή.
Τέτοιου είδους διαπιστώσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα αντιμετωπίζονταν αρνητικά. Ο ιδρυτικός μύθος για τους θαρραλέους επαναστάτες που από μόνοι τους και με την ευλογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας έτρεψαν τους κατακτητές σε φυγή φαινόταν πολύ πιο ελκυστικός. Η επόμενη ηρωική τους πράξη θα έπρεπε να είναι η Μεγάλη Ιδέα, δηλαδή η προσπάθεια αποκατάστασης της μεγαλόπρεπης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ή τουλάχιστον η ενσωμάτωση της πρωτεύουσάς της Κωνσταντινούπολης/Istanbul στο σύγχρονο ελληνικό κράτος.
Προφανώς το παρελθόν ασκεί μια ιδιαίτερη γοητεία -ειδικά όταν το παρόν δεν έχει και πολλά να προσφέρει. Με το που απέκτησαν την ελευθερία τους, οι Έλληνες ήλπιζαν σε ένα νέο Βυζάντιο. Λίγο αργότερα, οι Βούλγαροι αγωνίζονταν για μια Μεγάλη Βουλγαρία, τη δεκαετία του 1990 προπαγανδίστηκε μια Μεγάλη Σερβία στα Βαλκάνια. Και ορισμένοι Τούρκοι ονειρεύονται αυτήν την περίοδο την ανάσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ας είμαστε ειλικρινείς: Δεν έχουμε τόσο πολύ χώρο στην Ευρώπη! Και επίσης: Είναι σημαντικό να εξετάζει κανείς με κριτική ματιά την Ιστορία της χώρας του. Ανήκω πιθανώς στην πρώτη γενιά Ελλήνων μαθητών που μίλησε σχετικά ανοιχτά στο μάθημα για λάθη, ονειροπολήσεις ή ακόμα και τις σφαγές στον πόλεμο κατά των Τούρκων. Για παράδειγμα στην Μάχη της Τριπολιτσάς τον Σεπτέμβριο του 1821: Τότε, μετά από μακρά πολιορκία, οι αντάρτες κατέλαβαν τη μεγαλύτερη πόλη της Πελοποννήσου και σκότωσαν όλους τους Τούρκους κατοίκους, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών και των παιδιών. Τα σχολικά βιβλία σιωπούσαν για πολύ καιρό σε σχέση με αυτό.
Οι Έλληνες κλήθηκαν να πληρώσουν ένα υψηλό τίμημα για να εγκαταλείψουν την «Μεγάλη Ιδέα». Αρχικά, ένας επιθετικός πόλεμος εναντίον των Οθωμανών το 1897 οδήγησε στη στρατιωτική ήττα της Ελλάδας, η οποία επίσης φορτώθηκε την πληρωμή υψηλών αποζημιώσεων. Στη συνέχεια ήρθε ο πόλεμος του 1919-1922, ο οποίος ξεκίνησε ορμητικά από ελληνικής πλευράς, αλλά τελείωσε με βαριά ήττα και την εκδίωξη ολόκληρου του ελληνικού πληθυσμού από την παραθαλάσσια πόλη της Σμύρνης.
Με τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923, ελπίζω ότι η Ιστορία εξέδωσε την τελική της ετυμηγορία -απαιτώντας υψηλό τίμημα από όλες τις πλευρές: Εκατομμύρια Έλληνες και Τούρκοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους κατά τη διάρκεια της ανταλλαγής των πληθυσμών. Μια 3.000 ετών ελληνική παρουσία στη Μικρά Ασία τελείωσε οριστικά. Σε αντάλλαγμα αυτού, οι Τούρκοι υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τις φιλοδοξίες τους στο Αιγαίο.
Την εξέγερση του 1821 πολλοί Έλληνες την αντιλαμβάνονται και ως κοινωνική επανάσταση. Το διακύβευμα ήταν κυρίως την εξάλειψη των αδικιών που συνδέονταν με τον «ασθενή του Βοσπόρου» και σε τελική ανάλυση οδήγησαν πιθανότατα στην παρακμή του: Αυταρχικές δομές, αυθαιρεσία εναντίον εκείνων που σκέφτονται διαφορετικά, φεουδαρχία, σύνδεση μεταξύ κράτους και θρησκείας.
Τα σχεδόν 400 χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας αποσύνδεσαν τους Έλληνες από τον Διαφωτισμό στη Δυτική Ευρώπη και καθυστέρησαν -αν δεν απέτρεψαν πλήρως- την άνοδο της αστικής τάξης.Σήμερα η Ελλάδα φαίνεται πιο βαθιά παρά ποτέ ριζωμένη στον δυτικό κόσμο. Αλλά ο αγώνας για ένα σύγχρονο κράτος με πολίτες γεμάτους αυτοπεποίθηση και ισχυρούς θεσμούς δεν έχει ακόμη φτάσει στο τέλος του.
Η Πολιτική και η Οικονομία εξακολουθούν να παραλύουν από τις φεουδαρχικές δομές. Τα μεγάλα τζάκια και οι πολιτικές δυναστείες έχουν ακόμα την δύναμη να επιβάλλονται. Πολλά απομένουν να γίνουν. Σε ό,τι με αφορά, στις 25 Μαρτίου κυμάτισα την ελληνική σημαία και την ώρα εκείνη ονειρεύτηκα λιγάκι.
Όχι την Κωνσταντινούπολη ως νέα πρωτεύουσα. Αλλά μια φωτισμένη Δημοκρατία που θα προσφέρει στους πολίτες της περισσότερα από όσα απαιτεί από αυτούς. Ένα κράτος, στο οποίο η απόδοση θα είναι πιο σημαντική από την καταγωγή. Ένα κοινό ευρωπαϊκό μέλλον που θα το συναποφασίσουμε όλοι. Αυτό κι αν δεν θα είναι μία «Μεγάλη Ιδέα» που θα μας γεμίζει όλους με υπερηφάνεια.
ΠΗΓΗ: Deutsche Welle