Η θεατρική σκηνοθέτρια Νάντια Φώσκολου για την πρωτότυπη τεχνική που χρησιμοποιείται στην εκπαίδευση των ηθοποιών
«Η τεχνική των viewpoints χρησιμοποιείται για την εκπαίδευση του ηθοποιού, το χτίσιμο ανσάμπλ {LF}και τη δημιουργία σκηνικής κίνησης» σημειώνει η Νάντια Φώσκολου (επάνω αριστερά) {LF}για το βιβλίο των Αν Μπόγκαρτ και Τίνα Λάνταου. Photo via TA NEA
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
«Όταν σκηνοθετείτε ένα έργο, να ξεκινάτε με την υπόθεση ότι μπορείτε να δημιουργήσετε ένα τελείως καινούριο σύμπαν επί σκηνής: τον Κόσμο του Έργου –ένα σύμπαν από την αρχή. Αντί να θεωρείτε δεδομένο ότι η πραγματικότητα του έργου θα είναι ίδια με την καθημερινή πραγματικότητά μας, δουλέψτε υπό το πρίσμα ότι οτιδήποτε στον Κόσμο του Έργου μπορεί να εφευρεθεί εκ του μηδενός.»
(Το βιβλίο των Viewpoints: Πρακτικός οδηγός των Viewpoints και της Σύνθεσης)
Μπορεί, για παράδειγμα, οι ήρωες να μπαίνουν πάντα από δεξιά και να βγαίνουν πάντα από αριστερά, ή να κρατούν το τσιγάρο τους όπως το κρατούσαν στην τσαρική Ρωσία, ή να… διατηρούν απόσταση τουλάχιστον δύο μέτρων μεταξύ τους, ο κόσμος να χαλάσει!
Στο κλασικό για την εκπαίδευση του ηθοποιού και του σκηνοθέτη Βιβλίο των Viewpoints, οι συγγραφείς Αν Μπόγκαρτ & Τίνα Λάνταου έχουν συμπεριλάβει το κεφάλαιο «Viewpoints σε αναπάντεχα μέρη». Εκεί, σπουδαστές της περίφημης τεχνικής περιγράφουν με ενθουσιασμό πώς άρχισαν να αναγνωρίζουν στοιχεία των Viewpoints σε απρόσμενες πτυχές της καθημερινής ζωής –από το να σερβίρεις ποτά σε ένα ασφυκτικά γεμάτο μπαρ μέχρι τo μπέιζμπολ και το Animal Planet.
Νομίζω ότι μέχρι να μας χτυπήσει η πανδημία και να αναγκαστούμε να εμπεδώσουμε (;) την έννοια της απόστασης ασφαλείας, ποτέ δεν είχα παρατηρήσει να εφαρμόζεται τόσο εκτενώς και τόσο συνειδητά στην καθημερινότητά μας ένα από τα Εννέα Σωματικά Viewpoints (ή αλλιώς «οπτικές», σημεία θέασης, θεώρησης) -εκείνο της Χωρικής Σχέσης, δηλαδή του πού στέκεται ή κινείται ο ηθοποιός σε σχέση με τους άλλους ηθοποιούς…
- Τα Viewpoints είναι μια φιλοσοφία μεταγλωττισμένη σε τεχνική η οποία πραγματεύεται τις θεμελιώδεις έννοιες με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπος κάθε ερμηνευτής των παραστατικών τεχνών: τον χώρο και τον χρόνο. Η τεχνική χρησιμοποιείται για την εκπαίδευση του ηθοποιού, το χτίσιμο ανσάμπλ και τη δημιουργία σκηνικής κίνησης.
Αν και τα Viewpoints διδάσκονται ανά τον κόσμο και εξάπτουν τη φαντασία χορογράφων, ηθοποιών, σκηνοθετών, σκηνογράφων, δραματολόγων και συγγραφέων εδώ και δεκαετίες, η θεωρία και εφαρμογή τους σπανίως είχαν καταγραφεί, μέχρι που το 2005 οι Μπόγκαρτ και Λάνταου δημιούργησαν έναν πρακτικό οδηγό για τη βήμα προς βήμα χρήση των Viewpoints ως τεχνικής τόσο στην εκπαίδευση όσο και στην πρόβα. Μέσα όμως από τις πρακτικές ασκήσεις, το Βιβλίο των Viewpoints διυλίζει επίσης τη φιλοσοφία από την οποία πηγάζει η μέθοδος. Βεβαίως, οι καινοτόμες σκηνοθέτριες και δασκάλες μάς «προειδοποιούν» ξεκάθαρα από τις πρώτες κιόλας σελίδες: «Αυτές οι ιδέες είναι άχρονες. Απλώς εκφράσαμε με ονόματα πράγματα που ήδη υπήρχαν, πράγματα που μας είναι φυσικό να κάνουμε και που πάντα κάναμε.»
Οι συγγραφείς, περιγράφοντας τη δική τους πρώτη γνωριμία με τα Viewpoints, λένε ότι ένιωσαν «σαν κάποιος να ονομάτισε τον κόσμο». Αυτό ακριβώς το αίσθημα είχα τη σπάνια τύχη να βιώσω η ίδια, όταν πρωτοήρθα σε επαφή με τα Viewpoints μέσα από μια αποκαλυπτική θεατρική –αλλά και ευρύτερα καλλιτεχνική– «εμβάπτιση», περνώντας ακρόαση για το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σκηνοθεσίας του Πανεπιστημίου Columbia το 2005 (από το οποίο αποφοίτησα το 2008).
Η παρούσα μετάφραση (την οποία έχω την τιμή να υπογράφω) είναι το αποτέλεσμα της ζωτικής ανάγκης να μοιραστώ την πολύτιμη εμπειρία (σπούδασα τρία χρόνια με καθηγήτρια την Μπόγκαρτ) αλλά και του καθήκοντος να τη διαδώσω όσο πιο μακριά γίνεται, προσκαλώντας επίσης τους συναδέλφους μου τόσο της πρακτικής όσο και της θεωρίας του θεάτρου σε διάλογο γύρω από το πώς ασκούμε την τέχνη μας.
Καθώς μεγάλο μέρος της χρονιάς που φεύγει αφιερώθηκε στην πάλη αν μπορούμε και/ή αν πρέπει να «κάνουμε θέατρο» (την τέχνη όπου κανονικά ιδρώνεις καθώς κυλιέσαι στο πάτωμα μαζί με τους συμπαίκτες σου –εικόνα εφιαλτική υπό το φως του COVID) μέσω Zoom, η ευκαιρία για έναν τέτοιο διάλογο φαντάζει τώρα ακόμη πιο πιεστική.
Η πρόσθετη συγκυρία του θανάτου της Μέρυ Όβερλι (1946-2020) στις 5 Ιουνίου, μας παρέχει ακόμη περισσότερο υλικό για στοχασμό. Χορογράφος, χορεύτρια και δασκάλα στην Πτέρυγα Πειραματικού Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών Tisch του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, η Όβερλι εφηύρε τα αρχικά Έξι Viewpoints για να δομήσει τον χορευτικό αυτοσχεδιασμό. Αργότερα η Μπόγκαρτ, στενή συνεργάτριά της, επέκτεινε τα Έξι Viewpoints και διεύρυνε την εφαρμογή τους στον κόσμο του θεάτρου.
- Η «απλότητα» της προσέγγισης της Όβερλι αποτελεί μια αναζωογονητική αφετηρία διαλόγου:
«Ο σπόρος για ολόκληρο το έργο των Έξι Viewpoints βρίσκεται στην απλή δράση του να στέκεται κανείς στον χώρο. Από αυτή την προοπτική ο καλλιτέχνης καλείται να αναγνώσει το λεξιλόγιο της καθημερινής εμπειρίας και να εκπαιδευθεί από αυτό. Τις πληροφορίες του χώρου, την εμπειρία του χρόνου, την οικειότητα των σχημάτων, τις ποιότητες και τους μηχανισμούς της κίνησης, τους τρόπους της λογικής, το πώς σχηματίζονται οι ιστορίες, τις διαθέσεις της ζωής και τις συγκινησιακές ανταλλαγές που συγκροτούν τη διαδικασία της επικοινωνίας μεταξύ των όντων». (Μέρυ Όβερλι)
*Η Νάντια Φώσκολου (www.nadiafoskolou.nyc) είναι θεατρική σκηνοθέτρια με έδρα τη Νέα Υόρκη.
ΠΗΓΗ: Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ
Ο Κωστής Μαραβέγιας σε μία ξεχωριστή μουσική βραδιά live streaming από το ΚΠΙΣΝ