Η ευκαιρία για το άλμα της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας: Συμμετοχή σε πρόγραμμα μαχητικού 6ης Γενιάς
Μαχητικό F-35 κατά τη διαδικασία της προσγείωσης. Φωτογραφία via Twitter, @thef35
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είδηση για όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα στον χώρο της άμυνας της Ελλάδας και δη της Πολεμικής Αεροπορίας δεν ήρθε από τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ).
Ναι, όσο και αν αυτό φαίνεται περίεργο αυτό που δεν προβλήθηκε ιδιαίτερα και μπορεί να αποτελέσει μια επαναστατική –για τα ελληνικά δεδομένα- εξέλιξη για την Πολεμική Αεροπορία της Ελληνικής Δημοκρατίας δεν είναι η απόκτηση των γαλλικών αεροπλάνων Rafale. Η πρωτόγνωρη είδηση δεν είναι μάλιστα ούτε ακόμη η -σχετικά πιο κοντά πια- ένταξη της Ελλάδας στο ‘κλαμπ’ των χωρών που διαθέτουν μαχητικά 5ης Γενιάς μετά τον εκσυγχρονισμό των 84 F-16 της ελληνικής ΠΑ σε Viper.
Όχι, η πιο σημαντική είδηση για τις δεκαετίες μετά την τρέχουσα είναι η ενδεχόμενη συμμετοχή της Ελλάδας σε ένα πρόγραμμα μαχητικού 6ης Γενιάς: συμμετοχή στη ανάπτυξη, δημιουργία και μαχητικού και όχι απλή αγορά.
Φαίνεται λοιπόν πως το ελληνικό υπουργείο Εθνικής Άμυνας αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο της συμμετοχής της Ελλάδας -σε κάποιο επίπεδο που κανείς δεν γνωρίζει αυτή τη στιγμή- στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα FCAS.
- Σχετική πληροφορία έδωσε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος απαντώντας σε ερώτηση βουλευτών τις τελευταίες ημέρες του Σεπτέμβρη 2020. Συγκεκριμένα ανέφερε ότι, «υφίσταται προοπτική περαιτέρω ανάπτυξης μέσω του νέου προγράμματος FCAS, αφού πρώτα κοινοποιηθούν τα απαραίτητα στοιχεία του εν λόγω προγράμματος και τα επεξεργαστούν οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΕΘΑ, οπότε και θα εξεταστεί σε επόμενο στάδιο το ενδεχόμενο συμμετοχής της χώρας στο FCAS».
Αυτή η συγκεκριμένη φράση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως ιστορική, όσο εμβρυακό και να είναι το στάδιο στο οποίο βρίσκεται το πρόγραμμα αυτό.
Για να εξηγηθεί η σημασία που αποδίδεται στο σχόλιο του Έλληνα ΥΠΕΘΑ πρέπει να κατανοήσουμε το εξής: η Ελλάδα δεν είχε συμμετάσχει ποτέ σε ένα πρόγραμμα ανάπτυξης και παραγωγής ενός μαχητικού συστήματος. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη ούτε στα ευρωπαϊκά προγράμματα της 4ης Γενιάς, αλλά ούτε και στο F-35.
Αντίθετα, η επιλογή της Ελλάδας ήταν πάντα η απόκτηση μαχητικών ‘από το ράφι’ -off the shelf- και η εμπλοκή της εγχώριας βιομηχανίας/ακαδημαϊκής κοινότητας, κατά κανόνα αφορούσε μόνο παραγωγές τμημάτων μέσα από τα αντισταθμιστικά προγράμματα ή τις διάδοχες καταστάσεις των.
Με άλλα λόγια δεν έχει ποτέ τοποθετηθεί η ελληνική σημαία πάνω στο πρόπλασμα ενός μαχητικού που ετοιμάζεται και δεν έχουμε ποτέ ‘συναναπτύξει’ κάποιο μοντέλο με άλλες χώρες.
- Τι είναι το FCAS (Future Combat Air System);
Το μέλλον, ή καλύτερα το αεροπορικό μέλλον της Ευρώπης είναι μια σύντομη απάντηση. Είμαστε πια στα τέλη του 2020 στην εποχή από την οποία θα «ανατείλουν» νέα μαχητικά αεροσκάφη με ορίζοντα το 2035-40. Η έκτη γενιά μαχητικών αεροσκαφών φαίνεται μάλιστα πως φτάνει και, όπως θα εξηγήσουμε παρακάτω, αποκτά ολοένα και περισσότερα μέλη στο κλαμπ της. Σε αυτό το πλαίσιο το ευρωπαϊκό FCAS (Future Combat Air Combat) επίσημα ήταν το πρώτο πρότζεκτ που έγινε δημόσια γνωστό με δύο χώρες να πρωτοστατούν.
Δύο χώρες που έχουμε συνηθίσει να τοποθετούμε σε έναν ‘άξονα’. Η Γαλλία και η Γερμανία, λοιπόν, όλα δείχνουν πως αυτή τη φορά θα καταφέρουν να συνεργαστούν σε ένα «ευρωμαχητικό», κάτι που δεν είχε γίνει εφικτό στη δεκαετία του ‘80 ενώ μέχρι στιγμής έχουν ‘δεχτεί’ στην κλειστή τους ομάδα του FCAS μόνο την Ισπανία.
Μια τέτοια συνεργασία μοιάζει μονόδρομος αφού ήδη οι Ευρωπαιοι “έχασαν” την ευκαιρία της 5ης Γενιάς και αν θέλουν να μείνουν οι αεροπορικές τους βιομηχανίες ζωντανές θα πρέπει να μπουν δυνατά σε μεγάλα πρότζεκτ. Σημειώστε ταυτόχρονα κάτι σημαντικό και όχι ιδιαίτερα γνωστό: πλέον ΚΑΙ η άμυνα θα περνά από τα ευρωπαϊκά κονδύλια και έτσι η ΕΕ θα μπορεί, μέχρι σε κάποιο βαθμό, να λύσει χρηματοδοτικά προβλήματα της αμυντικής βιομηχανίας.
Η παρουσία της Γερμανίδας -υπουργού άμυνας τότε- Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τον Ιούνιο του 2019 στην παρουσίαση του προπλάσματος του FCAS στο Paris Air Show του 2019 δεν ήταν καθόλου τυχαία.
Το FCAS όπως και το αντίστοιχο βρετανικό πρόγραμμα μαχητικού 6ης Γενιάς με την ονομασία ‘Tempest’, δεν θα είναι απλά ένα μαχητικό αλλά ένα ‘σύστημα’. Αυτό σημαίνει πως θα κατασκευαστεί ένα επανδρωμένο αεροσκάφος σαν αυτά που γνωρίζουμε όλοι, όμως αυτό θα πλαισιώνεται από Μη Επανδρωμένα Αεροχήματα ενώ όλα ιπτάμενα μέσα, με ή χωρίς πιλότο, θα συν-εργάζονται μέσω δικτύων στην εναέρια μάχη. Αυτό είναι πια το μοντέλο του Αεροπορικού Πολέμου.
Αν όλα πάνε καλά, το αποτέλεσμα της συνεργασίας στο πλαίσιο του ευρωπαϊκό FCAS θα είναι το μαχητικό που θα αντικαταστήσει τα Eurofighter και τα Rafale για Γαλλία και Γερμανία από το 2035 ή το 2040 και μετά.
Με την ιστορική για τους λόγους που παραπάνω εξηγήσαμε, τοποθέτηση του Έλληνα ΥΠΕΘΑ, οι προοπτικές για τη συμμετοχή της Ελλάδας στο FCAS εμφανίζονται έστω και πολύ αχνά σε ένα χρονικό σημείο μάλιστα σχετικά καλό.
- Η καλύτερη ώρα είναι τώρα
Η καταλληλότητα του χρονικού σημείου για να ‘ενδιαφερθούμε’ ως χώρα σχετίζεται με το πρώιμο του συγκεκριμένου προγράμματος, αφού σήμερα δεν έχουν ακόμη γίνει πολλά βήματα για το γαλλογερμανικό μαχητικό. Εδώ η λέξη-κλειδί είναι το ΑΚΟΜΗ: πρέπει να ειπωθεί πως δεν μας μένει και πολύς χρόνος για να πάρουμε αποφάσεις σε κυβερνητικό/κρατικό επίπεδο. Ας εξηγήσουμε το γιατί…
Το ζήτημα που προκύπτει είναι πως στο FCAS συμμετέχει πλέον και οι Ισπανοί και ήδη οι Γάλλοι εκτιμάται πως ΔΕΝ επιθυμούν αυτή τη φορά να συνεργαστούν με πολλές χώρες σε ένα τέτοιο πρότζεκτ. Αυτό άλλωστε -η πολυδιάσπαση και η πολυσυμμετοχή- είχε γονατίσει το Eurofighter καθώς κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του μαχητικού είχαμε πολλές ‘δυσκολίες’ σε σχέση με το ποιος θα ετοιμάσει και ποιος θα προμηθεύσει τι, πότε αυτό θα γίνει και πως όλα αυτά τα υποσυστήματα που θα έρχονταν από τις τέσσερις γωνίες της Ευρώπης συνεργάζονται μεταξύ τους.
Χωρίς πολλές λεπτομέρειες ας πούμε πως η εγκυμοσύνη ήταν πολύ… compliqué πριν γεννηθεί το Eurofighter. Είναι συνεπώς βέβαιο πως ακόμη και αν θα υπάρξουν συνεννοήσεις σε πολιτικό επίπεδο, ΔΕΝ έχουμε πολύ χρόνο για να αποφασίσουμε αν θα θέλουμε ως χώρα να συν-αναπτύξουμε το ευρωμαχητικό FCAS και σε ποιο επίπεδο θα συμμετέχουμε.
Δεύτερος λόγος για τη χρονική πίεση είναι τα οφέλη. Ας κοιτάξει κανείς τις παραγγελίες που παίρνει η τουρκική αμυντική βιομηχανία για τα Drone της, που έχουν τεράστιο ποσοστό προστιθέμενης αξίας και θα καταλάβει περί ου ο λόγος αρχικά. Τι σημαίνει οικονομικά οφέλη από την εξέλιξη ενός μαχητικού για χώρα που συμμετέχει;
- Η συμμετοχή φέρνει κέρδη
Για ποιο λόγο ο χρόνος είναι κρίσιμος παράγοντας πέρα από το ζήτημα της γαλλικής… δυσανεξίας στην ‘πολυφωνία’ στο ζήτημα του FCAS; Το ζήτημα με αυτά τα σχέδια όπως έχει αποδειχθεί και από το F-35 είναι πως οι ΛΙΓΟΙ που θα εισέλθουν στην βασική ομάδα-πυρήνα των χωρών θα πάρουν και το μεγαλύτερο τμήμα της παραγωγής, των επενδύσεων, των επιστροφών σε χρήματα.
Ο λόγος που γίνεται αναφορά στο F-35 είναι γιατί είναι χαρακτηριστικό πως σε αυτό το πρόγραμμα όσο περισσότερα μαχητικά πωλούνται τόσο περισσότερα χρήματα παίρνει το Ηνωμένο Βασίλειο. Γιατί; Επειδή το ΗΒ είναι η μοναδική χώρα συμμέτοχος σε Level 1 στο συγκεκριμένο πρόγραμμα και αυτό γιατί νωρίς πήρε την απόφαση να εμπλακεί.
Τι σημαίνει μια τόσο υψηλού επιπέδου συμμετοχή μιας χώρας σε πρόγραμμα μαχητικού όπως το συγκεκριμένο και, κατ επέκταση, την 6η Γενιά; Το Ηνωμένο Βασίλειο θα κατασκευάσει χάρη στη συμμετοχή του το 15% κάθε αεροσκάφους από τα 3,000 που αρχικά θα παραγγελθούν κάτι που, όπως τουλάχιστον υποστηρίζει η Lockheed Martin, δημιουργεί 24,000 θέσεις εργασίας σε όλη τη χώρα.
Οι υπόλοιπες χώρες που συμμετέχουν σε άλλα επίπεδα έχουν πάλι οφέλη από τη συμβολή τους στην παραγωγή τμημάτων στο ΑΕΠ τους, οφέλη που όμως μειώνονται ανάλογα με το πόσο αργά ‘εισήλθαν’ στο πρόγραμμα. Το πόσο έχει σημασία μια τέτοια συμμετοχή φαίνεται και από το πόσο δύσκολο είναι εδώ και έναν και πλέον χρόνο να ‘αφαιρεθεί’ η Τουρκία από το συγκεκριμένο πρόγραμμα αν και είχε ως χώρα πάρει την απόφαση να συμμετάσχει από τον Ιούλιο του 2002 στο Project σε Επίπεδο 3 (Level 3).
Συμπερασματικά, όσο νωρίτερα -εφόσον το κρίνουν αποτελεσματικό για την εθνική μας άμυνα οι αρμόδιοι επιτελείς- εισέλθει στο FCAS η Ελλάδα τόσο αυξάνονται τα οφέλη με βάση τη διεθνή εμπειρία στον τομέα μέχρι σήμερα.
- Τα αμερικανικά σχέδια που εξέπληξαν
Ξαφνικά και ενώ τηρούνταν… σιγή ασυρμάτου από την πλευρά των ΗΠΑ για την 6th Gen, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού είχαμε σημαντικά νέα για την 6η Γενιά μέσα στο δύσκολο 2020. Φαίνεται λοιπόν, πως υπάρχει σημαντική εξέλιξη στα σχέδια της Αμερικανικής Αεροπορίας (USAF) για την επόμενη γενιά μαχητικών ενώ και το Αμερικανικό Ναυτικό κινείται πια με σημαντικά ταχύτερο βηματισμό για τους δικούς του σχεδιασμούς. Τα μαχητικά –ή ‘συστήματα γιατί μπορεί να δούμε κάτι πολύ διαφορετικό- που θα συμπληρώσουν και στη συνέχεια θα αντικαταστήσουν το κορυφαίο του δυτικού κόσμου F-22 Raptor.
Για την Αμερικανική ΠΑ όλες οι προσπάθειες έχουν ως κοινό σημείο κίνησης μια μελέτη της USAF του 2016 με τον τίτλο “Air Superiority 2030”. Τι προκύπτει από αυτήν; Πως η αμερικανική αεροπορία έχει την ανάγκη για ένα “Next Generation Tactical Aircraft”. Ένα νέο αεροσκάφος που θα έχει στόχο αποστολές “Αεροπορικής Υπεροχής” και “Αεροπορικής Κυριαρχίας”, όπως ονομάζονται στη γλώσσα της Αεροπορίας.
Το νέο αεροσκάφος “αναμένεται να αντικαταστήσει το Boeing F-15 Eagle όπως και το Lockheed Martin F-22 Raptor, ενώ θα λειτουργεί συμπληρωματικά με τα F-35A”. Και για να απαντήσουμε στην πρώτη ερώτηση που προκύπτει σε αυτό το σημείο η απάντηση είναι μέχρι στιγμής όχι. Όχι, ΔΕΝ θα έχουμε όπως όλα δείχνουν ΕΝΑ αεροσκάφος 6ης Γενιάς μόνο για τις ΗΠΑ. Φαίνεται πως οι Αμερικανοί απομακρύνονται πια από τη φιλοσοφία του F-35 που ήταν να δημιουργηθεί ΕΝΑ αεροσκάφος για Αεροπορία, Ναυτικό και Πεζοναύτες -αλλά και εγκεκριμένους ξένους πελάτες.
- Αεροσκάφος ή ‘σύστημα’;
Μέσα στους μέχρι σήμερα σχεδιασμούς που γεννήθηκαν από το Air Superiority 2030, το αεροσκάφος με την ονομασία Penetrating Counter Air (PCA) φαίνεται όμως πως αυτό αποτελεί το ΕΝΑ τμήμα του σχεδίου της Αμερικανικής Αεροπορίας. Συνολικά η 6η Γενιά βρίσκεται κάτω από την ομπρέλα του επονομαζόμενου Νext Generation Air Dominance (NGAD) συστήματος.
Ναι, ‘συστήματος’ όπως παραπάνω λέγαμε για το ευρωπαϊκό FCAS. Κάτω από το “Penetrating Counter Air” προχωρούν μάλιστα concept (σ.σ πρωτότυποι σχεδιασμοί) αεροσκαφών των Boeing, Lockheed Martin και Northrop Grumman που φαίνεται πως έχουν προχωρήσει σε σχέδια για 6th Gen (sixth-generation) μαχητικά, σχέδια που βλέπουν και αναλύουν οι επιτελείς από το 2018. Μια ανάλυση που έχει σαν στόχο να αναλύσει όλες τις εναλλακτικές.
- Το NGAD της Αμερικανικής Αεροπορίας
Αρχικά αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι πως το μυστικό πρόγραμμα της αμερικανικής USAF για τη νέα αυτή γενιά είναι –σήμερα- κυρίως αυτό: μυστικό, top secret πρόγραμμα. Τι ξέρουμε; Πάμε τώρα…
Η νέα έκθεση της Congressional Research Service (CRS) των ΗΠΑ λέει:
«NGAD could take the form of a single aircraft and/ora number of complementary systems—manned, unmanned, optionally manned, cyber, electronic—forms that would not resemble the traditional “fighter.”»
Μέσα από το γενικότερο NGAD που έχουμε ως τίτλο πια για την προσπάθεια της Αμερικανικής ΠΑ, ο στόχος είναι να αναπτυχθεί μια ‘οικογένεια’ από “ικανότητες εναέριας υπεροχής” ώστε η USAF να ελέγχει τον Αέρα αλλά και το Διάστημα. Ο στόχος είναι η ΠΑ της υπερδύναμης είναι όπου και αν βρεθεί να λειτουργεί σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Σε μελλοντικά περιβάλλοντα μάχης anti-access/area-denial (A2AD) όπως ονομάζονται, όπου ακόμη σε ένα ιδιαίτερα κορεσμένο από τον “εχθρό” αεροπορικό χώρο οι στόχοι θα κρατούνται λοκαρισμένοι από τις δυνάμεις της USAF.
Η οικογένεια από συστήματα που έχει στόχο να δημιουργήσει το πρόγραμμα NGAD περιλαμβάνει και όλες τις πτυχές του πολέμου όπως communications and intelligence, surveillance, and reconnaissance (ISR) αλλά και συστήματα Ελέγχου και Διοίκησης (σ.σ Command and Control) αλλά και μια σειρά νέες πλατφόρμες και όπλα.
Πρόκειται για όπλα, που επίσης θα μεταφέρουν σε ένα άλλο επίπεδο το μαχητικό 6ης Γενιάς της USAF αφού δεν είναι π.χ πύραυλοι που κινούνται αλλά κάτι άλλο, όπως οι ακτίνες (σ.σ non-kinetic) ή θα ‘μάχονται’ στον ηλεκτρονικό πόλεμο και στον κυβερνοχώρο.
- Το 6ης Γενιάς NGAD του… Αμερικανικού Ναυτικού
Σωστά καταλάβατε. Το αρτικόλεξο NGAD που χρησιμοποιεί η USAF έχει χρησιμοποιηθεί και για τα αντίστοιχα προγράμματα του… Αμερικανικού Ναυτικού! Ναι, ίδια αρχικά αλλά προσοχή: ΑΛΛΕΣ απαιτήσεις και ένα άλλο ενδεχομένως μαχητικό. Ένα μαχητικό που θα χρειαστεί κυρίως για να αποτελέσει τον αντικαταστάτη των Boeing F/A-18E/F Super Hornet και E/A-18G Growler κάπου στα 2030s πάνω στα αεροπλανοφόρα των ΗΠΑ.
Εδώ έχουμε να κάνουμε με άλλες ανάγκες αφού το κύριο ζήτημα είναι η προστασία των αεροπλανοφόρων που πλέον είναι -και θα είναι περισσότερο στο μέλλον- ευάλωτα σε πυραύλους και βαλιστικά πυραυλικά μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Επαναλαμβάνουμε πως τα δύο καθαρόαιμα αμερικανικά προγράμματα NGADs για μαχητικά 6ης Γενιάς, Αεροπορίας και Ναυτικού ΔΕΝ είναι συνδεδεμένα ή ενωμένα ενώ οι επιτελείς… ορκίζονται πως δεν υπάρχει κάποιο σχέδιο για να γίνει αυτό στο μέλλον!
Έτσι ενώ η USAF δίνει μεγάλη σημασία στο stealth (μη-εντοπισμός) ώστε το δικό της αεροσκάφος να εισβάλει στον εχθρικό χώρο, η κα.Angie Knappenberger του Αμερικανικού Ναυτικού είπε πως το μαχητικό F/A-XX (αυτή είναι η προσωρινή ονομασία) του Αμερικανικού Ναυτικού δεν θα χρειάζεται να διατρήσει την εχθρική αεράμυνα αλλά θα πετυχαίνει τις αποστολές αυτές είτε με πυραύλους που εκτοξεύονται από απόσταση (standoff) είτε… με το να τις παραδίδει στην Αεροπορία για εκτέλεση.
- Αυτό που σίγουρα θέλει το Αμερικανικό Ναυτικό είναι η εμβέλεια και η ταχύτητα ενώ το stealth θεωρείται ένα τμήμα μόνο της εξίσωσης. Οι ναυτικοί του US Navy πιστεύουν μάλιστα στα οφέλη μιας πολύ ελαφριάς (ultra-lightweight) θωράκισης όπως και σε τεχνολογίες όπλων ενέργειας ως σημαντικά στοιχεία του 6ης Γενιάς Μαχητικού τους (counter-directed energy τεχνολογίες).
Σε αυτό το πλαίσιο αφήνουν όλα τα σενάρια στο τραπέζι για το τι θα επιλέξουν τελικά για τη δική τους 6η Γενιά αφού μπορεί ακόμη και να μην επιλέξουν ΚΑΝ ένα μαχητικό με πιλότο αλλά μια σειρά από πολλαπλά συστήματα – ή ακόμη και να αγοράσουν περισσότερα F-18 Super Hornets, F-18 Growlers και F-35Cs σε αναβαθμισμένη μορφή. Από την άλλη εξετάζουν και έναν τρίτο δρόμο: τη χρήση μιας σειράς από κοινά δομικά συστήματα στο νέο τους μοντέλο με το F-35C. Αυτό ίσως να τους οδηγήσει πράγματι σε ένα νέο μαχητικό F/A-XX που όμως δεν θα είναι πολύ ακριβό.
Πολλαπλά συστήματα, περισσότερα από τα νυν μοντέλα, ένα μαχητικό με στοιχεία του F-35C είναι οι τρεις επιλογές τους. Συνεργασία; Μέχρι σήμερα το Αμερικανικό Ναυτικό έχει, όπως αναφέραμε νωρίτερα, απορρίψει τον… τέταρτο δρόμο για το δικό του NGAD, την πιθανότητα δηλαδή να αποκτήσει μια ‘ναυτική’ έκδοση του PCA της Αμερικανικής Αεροπορίας και το επαναλαμβάνει διαρκώς. Το US Navy ΔΕ θέλει, λένε τα στελέχη του, να πληρώσει δυνατότητες που… δεν θα χρησιμοποιήσει.
Με αυτά και με τα άλλα λοιπόν, φαίνεται πως καθώς οι απαιτήσεις των δύο υπηρεσιών είναι πολύ διαφορετικές ο μόνος χώρος για συνέργειες είναι κάποια ίσως υποσυστήματα και κοινές τεχνολογίες που μπορεί να ενσωματωθούν και στα δύο νέας γενιάς ‘συστήματα μαχητικών’ NGAD στις ΗΠΑ. Μέχρι εκεί. Αυτή τη φορά Αεροπορία και Ναυτικό δεν δέχονται… μαχητικό από ‘γάμο’ !
- Οι ‘ψηφιακές’ φιλοδοξίες των ΗΠΑ
Με δεδομένο τη σιωπή από την αμερικανική πλευρά δημόσια μέχρι τις αρχές του 2020, γνωρίζαμε πως μόνο οι Ευρωπαίοι με το πρόγραμμα FCAS -για το οποίο μίλησε ο Έλληνας ΥΠΕΘΑ- έχουν στα σκαριά έκτη Γενιά μαχητικών. Ίσως όμως τελικά ισχύει το αντίθετο.
Τα νέα έπεσαν σαν βόμβα από τον υπεύθυνο προμηθειών της Αμερικανικής Αεροπορίας (σ.σ Air Force acquisition chief) τον κ.Will Roper, που στο κύριο ετήσιο Συμπόσιο της Αεροπορίας των ΗΠΑ που στις 15 Σεπτεμβρίου 2020 μίλησε* για μια “νέα εποχή γρήγορου σχεδιασμού και πειραματισμού με νέα αεροσκάφη και νέα εναέρια κόνσεπτ, που περιλαμβάνουν την ‘κατασκευή’ και τις εναέριες δοκιμές στον ψηφιακό κόσμο”*.
Όλα τα παραπάνω βέβαια δεν είναι και τόσο… απλά όσο εμφανίζονται στα σχέδια. Το πρόβλημα με ένα τέτοιο πρόγραμμα είναι ο χρόνος: εάν η ανάπτυξή του κρατήσει χρόνια μπορεί και ο εχθρός να εξελιχθεί αλλά και να εμφανίζεται το πρόβλημα της παρωχημένης τεχνολογίας σε χρήση. Εδώ είναι που Αμερικανοί και Ευρωπαίοι δεν έχουν ακόμη έτοιμες τις λύσεις…
Μια εναλλακτική ώστε κάτι τέτοιο να μη συμβεί και φαίνεται πως σκέφτονται στις ΗΠΑ, είναι κάτι που έκαναν οι Αμερικανοί με τη σειρά των “Century Series” μαχητικών στα 1950s. Τότε είχε στηθεί ένα μοντέλο για την ανάπτυξη και τη δημιουργία μαχητικών που θα έβγαιναν σε δράση πολύ γρήγορα, αλλά κάθε 10 χρόνια το πολύ θα αποσύρονταν από την πρώτη γραμμή.
- Σε μια μοντέρνα έκδοση αυτού του προγράμματος – το ονομάζουν Digital Century- μπορεί να επιλεγεί μια λιγότερο στατική ανάπτυξη μαχητικών αλλά με τεχνολογία του 21ου αιώνα.Ένα τέτοιο ‘μοντέλο’ θα ήταν μαζί με νέας γενιάς γραμμές “ψηφιακής” παραγωγής ίσως η λύση: νέες πλατφόρμες μικρότερου κόστους ανά μικρά χρονικά διαστήματα που μετά από λίγο καιρό όμως θα έφευγαν από την πρώτη γραμμή για τις ερήμους μακράς αποθήκευσης και τα… μουσεία.
Σε αυτή την περίπτωση η USAF θα πρέπει, λένε οι ειδικοί να γνωρίζει πως ένα τέτοιο μαχητικό της δεν θα έχει ζωή 30 χρόνια ή προδιαγραφές για δεκάδες χιλιάδες ώρες πτήσης. Μικρά προγράμματα, γραμμές παραγωγής περιορισμένες και μια νέα “γενιά” κάθε λίγα χρόνια. Και η Αμερικανική Πολεμική Αεροπορία γνωρίζει, έχει πρόσφατο το παρελθόν: χάρη στο μοντέλο των πρώτων “century series” μαχητικών κάπου 12 μοντέλα αναπτύχθηκαν από πολλές εταιρείες.
Τα μαχητικά της century series (ονομάζονταν έτσι γιατί από την ονομασία και ξεκίνησαν από το F-100 Super Sabre για να φτάσουν στο F-105 Thunderchief) ήταν σε μεγάλο βαθμό αναξιόπιστα. Το 40% των 2,300 F-100 που φτιάχτηκαν χάθηκαν σε ατυχήματα ενώ 300 πιλότοι έχασαν τη ζωή τους. Ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό των F-105 είχαν το ίδιο τέλος.
Αυτό που σήμερα υποστηρίζουν όσοι προωθούν για το/α 6ης Γενιάς μαχητικά είναι πως ΣΗΜΕΡΑ η εποχή είναι διαφορετική. Και πως με τα ψηφιακά εργαλεία προσομείωσης θα είναι εφικτό να αποφύγουν οι Αμερικανοί αυτές τις καταστροφές. Ο κ.Roper εκτιμά πως μικρές παραγωγές (lots) ακόμη και 72 μόλις αεροσκάφη ανά τύπο είναι ο καλύτερος τρόπος για να μείνουν μπροστά από την Κίνα οι Αμερικανοί στο δρόμο της στρατιωτικής καινοτομίας.
- Έχουν ήδη πετάξει πρωτότυπα 6ης Γενιάς στις ΗΠΑ;
Οι Αμερικανοί θα ονόμαζαν αυτή την ερώτηση ως την… million dollar question.
Ο λόγος για τη νέα προσέγγιση που ενδεχομένως υιοθετηθεί για την 6η Γενιά των ΗΠΑ λοιπόν είναι η Κίνα και ο κ.Roper εξήγησε στο συγκεκριμένο Συμπόσιο πως πέρα από τα αεροσκάφη του… ψηφιακού σωλήνα, τα “e-Plane”, υπάρχουν και στοιχεία του 6ης Γενιάς Next Generation Air Dominance initiative που έχουν προχωρήσει πια σε επίπεδο δοκιμών, χωρίς κανείς μας να το έχει μάθει:
«Το Next Generation Air Dominance initiative αυτή τη στιγμή σχεδιάζεται, δοκιμάζεται και στον ψηφιακό κόσμο εξετάζονται πράγματα που θα μας κόστιζαν χρόνο και χρήμα εάν περιμέναμε τα αντίστοιχα αποτελέσματα στο φυσικό κόσμο… Αυτό που ανακοινώνουμε δεν είναι πως έχουμε κατασκευάσει μόνο ένα ηλεκτρονικό αεροσκάφος και το έχουμε δει ‘σε πτήση’ στον εικονικό κόσμο, κάτι που έχουμε κάνει.
- Αν νομίζετε σε αυτό το σημείο πως δεν νοιαζόμαστε για αποτελέσματα από τον φυσικό κόσμο αυτό είναι λάθος, μας ενδιαφέρουν. Για του λόγου το αληθές το NGAD έχει προχωρήσει σε τέτοιο βαθμό που ένα κανονικής κλίμακας πρωτότυπο αεροσκάφος δοκιμών έχει ήδη πετάξει στον φυσικό κόσμο… Είναι ένα κανονικών διαστάσεων δοκιμαστικό αεροσκάφος… »
«NGAD right now is designing, assembling, testing, and, in the digital world, exploring things that would have cost us time and money to wait for physical world results… The announcement isn’t that we just built an e-plane and have flown it a lot of times in a virtual world, which we’ve done. But if you think that we don’t care about physical-world results, we do. In fact, NGAD has come so far that the full-scale flight demonstrator has already flown in the physical world… It’s a full-scale flight demonstrator… »
Αυτή είναι και η πρώτη, ιστορική, επιβεβαίωση για πρόγραμμα 6th Gen μαχητικού των ΗΠΑ. Χωρίς να έχουμε περισσότερες λεπτομέρειες για αυτό το αεροσκάφος-επίδειξης (σ.σ ‘demonstrator’) ο κ.Roper άνοιξε την κουβέντα σε ένα άλλο επίπεδο πια, και συμπλήρωσε: “Το μόνο που μπορώ να πως για το NGAD είναι πως έχουν γίνει δοκιμαστικές πτήσεις και ήταν εκπληκτικές… Έχουν σπάσει ρεκόρ”… (“All I can say is that the NGAD test flights have been amazing… Records have been broken…”).
- Ρομποπόλεμος στον Αέρα;
Με όλα τα παραπάνω εξωτικά να είναι στα σχέδια στις ΗΠΑ για ένα 6ης Γενιάς μαχητικό αλλά και για τόση κουβέντα για Τεχνητή Νοημοσύνη και Ψηφιακή Σχεδίαση ενός μαχητικού αεροσκάφους, υπάρχει όμως και τελευταίο ερώτημα ακόμη έρχεται αβίαστα: μήπως όλα αυτά οδηγήσουν σε ένα μαχητικό χωρίς τον άνθρωπο; Η απάντηση -σήμερα έστω- είναι όχι.
Στον σχεδιασμό της USAF για παράδειγμα περιλαμβάνεται το προαναφερθέν αεροσκάφος/πλατφόρμα πολέμου PCA που θα είναι ένα μαχητικό ΜΕ πιλότο για αποστολές κυριαρχίας, εναέριας υπεροχής, αναχαίτισης και πληγμάτων ακριβείας. Ένα τέτοιο μαχητικό θα διαθέτει όπως αναμένεται ισχυρό επίπεδο stealth και τεχνολογία συνδυασμού των δεδομένων (σ.σ sensor fusion νέας γενιάς) ενώ θα διαθέτει ίσως και όπλα ενεργειακά όπως λέιζερ (Directed Energy Weapons (DEWs).
Χάρη στην Τεχνητή Νοημοσύνη θα είναι βέβαια μονοθέσιο με την ύπαρξη πιλότου να είναι μάλλον προαιρετική. Εκ των ουκ άνευ πάντως για το πρόγραμμα NGAD και το αεροσκάφος του PCA της Αμερικανικής Αεροπορίας αλλά και το αντίστοιχο NGAD του Αμερικανικού Ναυτικού θα είναι η συνεργασία με Μη Επανδρωμένα Οχήματα με λειτουργία Σμήνους – swarming drones. Εδώ συμφωνούν ΟΛΟΙ, σε Ευρώπη και ΗΠΑ. Πρέπει να πούμε μάλιστα πως και το ευρωπαϊκό FCAS και το πρόγραμμα NGAD της USAF ταυτίζονται εδώ απόλυτα στον σχεδιασμό: ο πιλότος θα είναι με το μαχητικό του πέρα των άλλων και μια… “μητέρα” για παντός τύπου drone.
*https://assets.documentcloud.org/documents/7222525/Air-Force-Next-Generation-Air-Dominance-Program.pdf
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
Ακολουθήστε το Hellas Journal στο GOOGLE NEWS
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΔΩ
Το Oruc Reis… έπιασε τα 12 μίλια και προσεγγίζει Καστελόριζο: Όλο το στράτευμα σε γενική επιφυλακή