Απαιτούνται επειγόντως: Στρατηγικός σχεδιασμός και πολιτική βούληση για το καλό της Κύπρου

Ο δάσκαλος της κυπριακής διπλωματίας, Τάσος Τζιωνής. Φωτογραφία ΑΡΗΣ ΒΙΚΕΤΟΣ




Του ΤΑΣΟΥ ΤΖΙΩΝΗ

Αφυπηρέτησα από τη Διπλωματική Υπηρεσία της Δημοκρατίας προ εξαμήνου, ύστερα από 36 χρόνια θητείας σ’ αυτήν.

Σκέφτηκα πως ενδεχομένως να προκαλούσαν δημιουργικό προβληματισμό σκέψεις και απόψεις ενός βετεράνου διπλωμάτη για το υλοποιήσιμο της θέσης ότι η λύση του εθνικού μας προβλήματος αλλά και η αποτελεσματική προαγωγή των άλλων εθνικών συμφερόντων της Κύπρου στη διεθνή σκηνή, μπορούν να επιτευχθούν με την διπλωματία∙ και εννοώ την διπλωματία που έχουμε.

  • Ψήφος εμπιστοσύνης στη διπλωματία

Αποτελεί κοινό τόπο στην πολιτική όλων ανεξαίρετα των κυπριακών κυβερνήσεων μετά το 1974, ότι η λύση του Κυπριακού θα επιτευχθεί, όχι δια των όπλων αλλά δια της διπλωματίας. Η πολιτική παραμένει διαχρονικά άθικτη και επαναλαμβάνεται και τώρα που η Τουρκία αλωνίζει με πολεμικά πλοία, πλοία σεισμικών ερευνών και γεωτρύπανα της τη θάλασσα μας προς προαγωγή και πραγμάτωση των επεκτατικών διεκδικήσεων σε αυτήν.

Η πολιτική ηγεσία του τόπου, λοιπόν, δίνει ψήφο εμπιστοσύνης στη διπλωματία, αποστασιοποιούμενη με συνέπεια από την ουσιαστική ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων μας, ως εάν τα δυο – διπλωματία και πραγματική ενίσχυση της άμυνας – να μην είναι αμοιβαίως ενισχυτικά. Στο άρθρο μου όμως θα παραμείνω στη διπλωματία.

  • Τι είναι διπλωματία

Τι όμως είναι η «διπλωματία» στην οποία ευχερώς καταφεύγουν σχεδόν οι πάντες θεωρώντας-την περίπου ως τον από μηχανής θεό που λύει ειρηνικά και αναίμακτα τα πιο πολύπλοκα διεθνή προβλήματα, περιλαμβανομένων και εκείνων που προκάλεσε η πολεμική βία; Με τον όρο «διπλωματία», εννοώ, τόσο την ομώνυμη λειτουργία όσο και τους φορείς άσκησής της.

Σε ό,τι αφορά τη διπλωματία, ως λειτουργία, θα την ορίζαμε ως εκείνην την ειρηνική, κυρίως δια του διαλόγου και της διαπραγμάτευσης, δράση ενός κράτους η οποία απευθύνεται προς τα κράτη-μέλη της διεθνούς κοινότητας και προς διεθνείς οργανισμούς καθώς και προς σχετικούς μη-κρατικούς δρώντες, η οποία έχει ως σκοπό της την επίτευξη στόχων της εξωτερικής πολιτικής του εν λόγω κράτους.

Φορείς άσκησης της διπλωματίας είναι, κατά κύριο λόγο, το οργανωμένο στο πλαίσιο του Υπουργείου Εξωτερικών, σύνολο των διπλωματών και άλλων λειτουργών του, οι οποίοι τελούν, σε ό,τι αφορά το δικό μας σύστημα, υπό τις εντολές και την καθοδήγηση του Υπουργού Εξωτερικών και υπό την υψηλή εποπτεία του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Το Υπουργείο Εξωτερικών περιλαμβάνει ασφαλώς τις διπλωματικές αποστολές και τα προξενεία της Κύπρου στο εξωτερικό. Μέλη του στελεχώνουν και το Διπλωματικό Γραφείο του Προέδρου της Δημοκρατίας, καθώς και το Γραφείο του Ελληνοκύπριου Διαπραγματευτή.

Σε διπλωμάτη επίσης ανατέθηκε δυο φορές μέχρι στιγμής και η ηγεσία της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών. Μικρός αριθμός διπλωματών είναι επίσης αποσπασμένοι σε όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κάποτε σε άλλους διεθνείς οργανισμούς, αλλά και σε υπουργεία της Δημοκρατίας, για επιτέλεση διπλωματικών καθηκόντων.

  • Το ερώτημα

Και ποια είναι η διπλωματία που έχουμε; Έχουμε, όντως, τη διπλωματία που αντιστοιχεί και που ανταποκρίνεται στις ανάγκες μιας χώρας της οποίας τεράστιο τμήμα κατέχεται δια της βίας των όπλων από τη βόρεια γείτονά της και εκτουρκίζεται συστηματικά;

Μιας χώρας της οποίας ο λαός αισθάνεται και πάλι ότι επικρέμαται πάνω του η απειλή κατά της ίδιάς του της επιβίωσης και της παραμονής του στη γη που του παρέδωσαν η ιστορία και οι πρόγονοί του; (Μια απειλή που πηγάζει, όχι μόνο από την στρατιωτική κατοχή, αλλά και από τη ραγδαία μεγεθυνόμενη και εντεινόμενη επιδρομική και κατακτητική διάθεση της νέο-οθωμανικής Τουρκίας.)

Έχουμε, όντως, τη διπλωματία που αντιστοιχεί και που ανταποκρίνεται στις ανάγκες μιας χώρας της οποίας το 18% του πληθυσμού, υποκινούμενο και υποβοηθούμενο έξωθεν, δημιούργησε ένα κρατικοειδές αποσχιστικό μόρφωμα στο έδαφος της; (Ένα μόρφωμα το οποίο απεργάζεται ανά την υφήλιο, με τη δική του «διπλωματία» και την πλήρη υποστήριξη της Τουρκίας, την αναβάθμιση του σε κρατική οντότητα η οποία να βρίσκεται μόνο ένα βήμα από την πλήρη διπλωματική αναγνώριση;

  • Ένα μόρφωμα το οποίο, ως άβουλο όργανο της Τουρκίας, προσπαθεί να χαμηλώσει την Κυπριακή Δημοκρατία στο δικό του ύψος και επίπεδο, ώστε να είναι έτοιμη επί του εδάφους «λύση» συνομοσπονδίας ή «λύση» δυο ανεξαρτήτων κρατών ή, ίσως, η προσάρτηση του κατεχόμενου τμήματος στην Τουρκία, ώστε να βρίσκεται εντός των οραματιζόμενων νέων συνόρων του νέο-οθωμανικού τουρκικού κράτους;)

Έχουμε, όντως, τη διπλωματία που χρειαζόμαστε ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να είμαστε αυτό που διακηρύττουμε πως θέλουμε να είμαστε, δηλαδή ένας καλός, αξιοπρεπής και εποικοδομητικός εταίρος; Έχουμε, όντως, τη διπλωματία που απαιτεί η δικαιολογημένη από την γεωγραφία και την εξωτερική πολιτική μας, φιλοδοξία της Κύπρου να έχει ενεργό «παρών» στα γεωπολιτικά δρώμενα στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη περιοχή, τα οποία οδηγούν στο βέβαιο μετασχηματισμό της στο προβλεπτό μέλλον;

Έχουμε, όντως, τη διπλωματία που απαιτεί η απροσδόκητη ένταξη της Κύπρου στη χορεία κρατών με αξιόλογο υποθαλάσσιο υδρογονανθρακικό πλούτο στην αυλή των ενεργειακά διψασμένων και ενεργοβόρων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Έχουμε, όντως, τη διπλωματία που απαιτεί η ανάγκη να καταπολεμήσουμε τη συστηματική διεθνή προσπάθεια να δυσφημίσουν και να μειώσουν την Κυπριακή Δημοκρατία πολύ περισσότερο απ’ όσο δικαιολογούν η προσβλητική για το κύρος του κράτους μας απληστία μιας μικρής μειονότητας διαφθορέων και χρυσοθήρων, σε συνδυασμό με την καθόλα ύποπτη και ασύγγνωστη συνέργεια κάποιων πολιτικών και κρατικών λειτουργών; Έχουμε, τέλος, τη διπλωματία που μας αξίζει και μας αρμόζει;

  •  Μια απάντηση

Η διπλωματία έχει ως αντικείμενό της, όχι τη χάραξη, αλλά την εφαρμογή της εξωτερικής πολιτικής, παρόλο ότι τα όρια μεταξύ χάραξης και εφαρμογής, είναι συχνά δυσδιάκριτα. Η Διπλωματική Υπηρεσία της Δημοκρατίας είναι, φρονώ, μια πραγματικά επίλεκτη μονάδα της δημόσιας υπηρεσίας.

Δεν γνωρίζω άλλην στην οποία να βρίσκονται συγκεντρωμένα (ως ποσοστό βεβαίως του συνόλου), τόσα πολλά προσοντούχα, άριστα καταρτισμένα, ικανά και, μερικές φορές, χαρισματικά στελέχη. Τούτων λεχθέντων, δεν θα ισχυριστώ ότι η Διπλωματική Υπηρεσία μας είναι η καλύτερη που θα μπορούσε να είχε η Δημοκρατία, σε ό,τι αφορά την ποιότητα των στελεχών της καθώς και την οργάνωση και τα μέσα που έχει στη διάθεσή της. Σε τελευταία ανάλυση, η ικανότητα και η απόδοση της διπλωματίας εξαρτώνται από τη σημασία που δίνει σε αυτήν το κράτος της.

Μερικοί αριθμοί ίσως βοηθήσουν: Το μερίδιο του κρατικού προϋπολογισμού για το Υπουργείο Εξωτερικών για το έτος 2020, είναι μόνο 0,69%! Πρόκειται για το Υπουργείο με τον χαμηλότερο προϋπολογισμό! Σε απόλυτους αριθμούς, το κράτος δαπανά για το Υπουργείο Εξωτερικών λιγότερο από 64 εκατομμύρια ευρώ από ένα προϋπολογισμό ύψους περίπου 9,2 δις. ευρώ. Το στελεχικό δυναμικό του ΥΠΕΞ είναι, στα χαρτιά, 206 διπλωμάτες όλων των βαθμών, όμως μόνο 162 θέσεις είναι πλήρεις.

  • Οι διπλωμάτες που τις κατέχουν είναι αυτοί που στελεχώνουν την Κεντρική Υπηρεσία και τις αποστολές μας στο εξωτερικό και όλα τα πόστα που αναφέραμε νωρίτερα στο κείμενό μας. (Οι υπόλοιπες 44 θέσεις είναι κενές, οι περισσότερες από τις οποίες είναι παγοποιημένες, γεγονός που οδήγησε σε στασιμότητα στην ομαλή ανέλιξη του προσωπικού με όλες τις παρενέργειες που αυτό μπορεί να έχει στο ηθικό του προσωπικού και στην ομαλή λειτουργία της Υπηρεσίας.)

Με τα κονδύλια που δίνονται από τον κρατικό προϋπολογισμό στο ΥΠΕΞ, καλύπτονται οι δαπάνες για την Κεντρική Υπηρεσία καθώς και για τις 47 διπλωματικές αποστολές και τα 6 γενικά προξενεία της Κύπρου (σύνολο 53 αποστολές) ανά την υφήλιο. Απ’ αυτές τις αποστολές, 3 δεν έχουν καν διπλωμάτη (πρόκειται για γενικά προξενεία) ενώ 29 έχουν μόνο 1 διπλωμάτη και 9 μόνο 2 διπλωμάτες.

Η Κύπρος εκπροσωπείται διπλωματικά σε 43 μόνο από τα 195 κράτη που υπάρχουν σήμερα. Σε όλες τις ηπείρους πλην της Ευρώπης η Κύπρος υπο-εκπροσωπείται δραματικά. Οι περισσότεροι πρέσβεις μας στο εξωτερικό είναι διαπιστευμένοι σε μικρό ή μεγάλο αριθμό χωρών πέραν από τη χώρα στην οποία έχουν την έδρα τους. Μερικές φορές μια διπλωματική αποστολή καλύπτει τις διμερείς σχέσεις με μια ή περισσότερες χώρες και παράλληλα αντιπροσωπεύει την Κύπρο σε διεθνείς οργανισμούς.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η κατανομή του προσωπικού στις διάφορες βαθμίδες αφού δίνει την εικόνα μιας ασυνάρτητης και ανορθόδοξης δομής η οποία σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να παραγάγει λειτουργία η οποία να είναι η αναμενόμενη για διπλωματική υπηρεσία σύγχρονου ευρωπαϊκού κράτους. Ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματα του για την λειτουργικότητα της διπλωματικής υπηρεσίας τα οποία θα είναι μάλλον καταθλιπτικά.

  • ΝΑ ΜΗΝ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΜΟΝΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΛΗ ΠΡΟΑΙΡΕΣΗ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ

Ανέφερα πιο πάνω κάποιες σημαντικές προκλήσεις της εξωτερικής πολιτικής και της διπλωματίας μας. Απερίφραστα υποστηρίζω ότι η Διπλωματική Υπηρεσία είναι εξαιρετικά παραμελημένη από το κράτος. Σπεύδω να προσθέσω, προς αποφυγή παρεξηγήσεως, ότι η παραμέληση της Διπλωματίας και του Υπουργείου Εξωτερικών είναι διαχρονική.

Καμία Κυβέρνηση και καμιά Βουλή της Δημοκρατίας δεν ενέκυψε στο μέγα αυτό πρόβλημα το οποίο είναι άρρηκτα συνυφασμένο με την επιβίωση του κράτους μας και την ομαλή συνέχιση του εθνικού και διεθνούς βίου του. Είναι καιρός να σταματήσει το κράτος να εξαρτάται μόνο από την καλή προαίρεση των αξιωματούχων και λειτουργών που ασκούν τη διπλωματία∙ δεν αρκεί η καλή προαίρεση.

Το κράτος πρέπει να παράσχει το επί πλέον αναγκαίο προσωπικό, τα απαιτούμενα μέσα και τους απαραίτητους πόρους στην κυπριακή διπλωματία, ώστε να καταστεί υλοποιήσιμη η θέση ότι, η λύση του εθνικού μας προβλήματος αλλά και η αποτελεσματική προαγωγή των άλλων εθνικών συμφερόντων της Κύπρου στη διεθνή σκηνή, μπορούν να επιτευχθούν με τη διπλωματία∙ και δεν εννοώ την διπλωματία που έχουμε, αλλά εκείνη στην οποία μπορεί και πρέπει να μεταξελιχθεί αυτή που έχουμε.

Στρατηγικός σχεδιασμός και πολιτική βούληση απαιτούνται.

* Ο Τάσος Τζιωνής είναι τέως πρέσβυς – Γενικός Διευθυντης του Υπουργείου Εξωτερικών.

  • Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ ΚΑΙ ΕΔΩ

Ακολουθήστε το Hellas Journal στο NEWS GOOGLE

Μετά την Αμμόχωστο τι; Ο Ταγίπ Ερντογάν προελαύνει βήμα-βήμα στην Κύπρο και στην Ελλάδα

Hellasjournal - Newsletter


%d bloggers like this: