Ιστορικό κειμήλιο με απίστευτη διαδρομή: Το χειροκίνητο τυπογραφείο του Φώτη Αγγουλέ

Η ανάγλυφη μήτρα με το ποίημα του Φώτη Αγγουλέ στο τυπογραφικό πιεστήριο που πέρασε στο ιστορικό αρχείο του ΚΚΕ, Αθήνα, Παρασκευή 25 Σεπτεμβρίου 2020. Έ ΑΠΕ ΜΠΕ/ΓΤ ΚΕ ΚΚΕ/STR




Ένα σημαντικό ιστορικό κειμήλιο, το χειροκίνητο τυπογραφικό πιεστήριο που χρησιμοποιούσε ο Φώτης Αγγουλές στη Χίο και το οποίο βρισκόταν στο κατάστημα της ALPHA BANK του νησιού, εμπλουτίζει από σήμερα το Ιστορικό Αρχείο  του ΚΚΕ.

Το κειμήλιο παραχωρήθηκε έπειτα από αίτημα που έκανε η Κεντρική Επιτροπή στην τράπεζα και θα πάρει τη θέση του στη μόνιμη έκθεση ιστορικών ντοκουμέντων της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος.

Στο πιεστήριο υπάρχει ακόμα ανάγλυφη η μήτρα με το ποίημα του Φ. Αγγουλέ:

«Μην καρτεράτε να λυγίσουμε μήτε για μια στιγμή

μηδ’ όσο στην κακοκαιριά λυγάει το κυπαρίσσι

έχουμε τη ζωή πολύ πάρα πολύ αγαπήσει».

Η δημιουργία  του παράνομου τυπογραφείου έγινε στην περίοδο του Εμφυλίου, προκειμένου να συνεχίσει η έκδοση  της εφημερίδας “ΕΜΠΡΟΣ” (όργανο της Περιφερειακής Επιτροπής Χίου του ΚΚΕ), του εντύπου “ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ” (όργανο των κομμάτων του ΕΑΜ), καθώς και το τύπωμα προκηρύξεων .

Μετά την απελευθέρωση της Χίου από τους Γερμανούς, το “ΕΜΠΡΟΣ” και ο “ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ” διακινούσαν χιλιάδες φύλλα στο νησί .

Οπως αναφέρει το ΚΚΕ, η  πρώτη οργανωμένη καταδρομική επίθεση τραμπούκων στο τυπογραφείο, πραγματοποιήθηκε τον Απρίλη του 1945, προκαλώντας την ολική καταστροφή του.

Στη συνέχεια, οι επιθέσεις και τα μέτρα σε βάρος αυτών των εντύπων,  έγιναν πιο συχνές. Η  χωροφυλακή, με γελοίες προφάσεις, έβαζε συνεχώς υπέρογκα πρόστιμα στο “ΕΜΠΡΟΣ” και τον “ΠΡΩΤΟΠΟΡΟ”, ενώ τους υπεύθυνους για την έκδοσή τους, τους συνελάμβαναν και τους φυλάκιζαν, με αστήρικτες κατηγορίες, τον έναν μετά τον άλλο.

Η τελευταία επίθεση της χωροφυλακής, στο νόμιμο τυπογραφείο τους, έγινε στις 14 Νοέμβρη του 1947, για να ακολουθήσει σε λίγες μέρες, στις 28 Νοέμβρη, η επίσημη απαγόρευση έκδοσης του”ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΥ”. Το “ΕΜΠΡΟΣ” το είχαν ήδη απαγορεύσει .

Η μεταφορά του παράνομου χειροκίνητου τυπογραφείου και των στοιχείων έγινε από την περιοχή Κάμπος. Το μετέφεραν αντάρτες του Βροντάδο. Το εγκατέστησαν σε μία Φουντάνα, δηλαδή, εγκιβωτισμένη δεξαμενή νερού, στα θεμέλια σπιτιού, στην περιοχή Παντελάκη-Βροντάδου.

  • Τη λειτουργία του ανέλαβαν ο Μιχάλης Βαττάκης, φιλόλογος-δημοσιογράφος που είχε γεννηθεί το 1913, στο χωριό Θολοποτάμι, και ο τυπογράφος-ποιητής Φώτης Αγγουλές (Χονδρουδάκης) που είχε γεννηθεί το 1911, στο Τσεσμέ της Μ. Ασίας.

Επί 5 μήνες και κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες, μέσα στο κρύο και την υγρασία, τύπωναν τις παράνομες εφημερίδες και τροφοδοτούσαν με διαφωτιστικό υλικό.

Στις 30 Μαρτίου 1948 και εφόσον είχαν συλληφθεί ή εξοντωθεί οι τελευταίοι αντάρτες και ενώ είχαν φυλακιστεί εκατοντάδες μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, καθώς και άλλα μέλη του ΕΑΜ και από τη Μ. Ανατολή.

Ο Μ. Βαττάκης και ο Φώτης Αγγουλές δικάστηκαν στο έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών μαζί με ακόμα 73 Χιώτες αντάρτες του ΔΣΕ. Και οι δυο αρνήθηκαν να υπογράψουν δήλωση μετάνοιας.

Ο Μ. Βαττάκης εκτελέστηκε στις 20 Αυγούστου του 1948, στο Γουδί.

Ο Φ. Αγγουλές οδηγήθηκε για χρόνια σε φυλακές-κάτεργα και τόπους εξορίας.

Το παράνομο χειροκίνητο τυπογραφικό πιεστήριο το πήρε η Αστυνομική Διεύθυνση Χίου, όπου το χρησιμοποίησε ως πειστήριο στη δίκη. Στη συνέχεια παραδόθηκε σε τυπογραφείο της πόλης για την αξιοποίησή του. Σε αυτό το τυπογραφείο δούλεψε ως μισθωτός και ο Φ. Αγγουλές όταν αποφυλακίστηκε.

Ύστερα από καιρό βρέθηκε σε αποθήκη, την οποία είχε κατασχέσει η τράπεζα Αlpha Βank. Αυτό το ιστορικό κειμήλιο το αναγνώρισε και το διέσωσε ο Παναγιώτης Καλαμπόκης, ο τότε διευθυντής της Τράπεζας στη Χίο, ο οποίος το διέσωσε και το τοποθέτησε σε προθήκη στο κεντρικό κατάστημα της Λεωφ. Αιγαίου, μαζί με άλλα ιστορικά αντικείμενα και έργα».

ΣΕ επιστολή της προς τον Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου της ALPHA BANK
κ. Β. Θ. Ράπανο η ΚΕ του ΚΚΕ αναφέρει:

“Η ΚΕ σας ευχαριστεί θερμά για την ευγενική σας προσφορά, προς το ΚΚΕ, να
εκχωρήσετε ένα πολύ σημαντικό ιστορικό κειμήλιο, το χειροκίνητο τυπογραφικό
πιεστήριο, που χρησιμοποιούσε ο Φώτης Αγγουλές στη Χίο και το οποίο βρισκόταν
στο κατάστημα της τράπεζάς σας στη Χίο.
Η άμεση ανταπόκρισή σας στο αίτημα της ΚΕ του ΚΚΕ, για την εκχώρηση του
μας γέμισε ικανοποίηση.
Σας διαβεβαιώνουμε ότι το ιστορικό αυτό κειμήλιο θα πάρει τη θέση του στη
μόνιμη έκθεση ιστορικών ντοκουμέντων της ΚΕ και θα τύχει της προβολής που του
αξίζει”.

Με πληροφορίες από ΑΠΕ – ΜΠΕ
Αθήνα, Ελλάδα

Hellasjournal - Newsletter


%d bloggers like this: