Γνωμες
#Tags:
ΑΟΖΤουρκολιβυκό μνημόνιοΕλλάδαΡετζέπ Ταγίπ ΕρντογάνΑίγυπτοςΚΑστελόριζοΝίκος ∆ένδιαςγιώργος σκαφιδάςΜία αξιολόγηση της συμφωνίας με την Αίγυπτο: Οι τουρκικές προκλήσεις και αντιδράσεις κλιμακώνονται
File Photo: The agreement was signed by the foreign ministers of the two countries, Nikos Dendias and Sameh Shoukry, respectively, in Cairo on August 6, 2020. ANA – MPA/ANA-MPA/FM PRESS OFFICE/ HARRY AKRIVIADES
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Η είδηση «έσκασε» ξαφνικά την περασµένη Πέµπτη. «Ο Νίκος ∆ένδιας µεταβαίνει εσπευσµένα στο Κάιρο για να υπογράψει ΑΟΖ µε την Αίγυπτο».
Ο,τι δεν έγινε µέσα σε χρόνια έγινε αιφνιδιαστικά µέσα σε λίγες ώρες, επιτυγχάνοντας πολλά ταυτόχρονα: Στέλνοντας ένα ηχηρό µήνυµα αποφασιστικότητας προς την πλευρά της Τουρκίας του Ερντογάν, «κλείνοντας» (κατά τρόπο τµηµατικό προς το παρόν) µια χρονίζουσα ελληνοαιγυπτιακή εκκρεµότητα, «ενταφιάζοντας» το τουρκολιβυκό µνηµόνιο περί των θαλασσίων οριοθετήσεων, ενδυναµώνοντας τις σχέσεις µεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου και δηµιουργώντας νέα κεκτηµένα υπέρ της θωράκισης των ελληνικών συµφερόντων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, κεκτηµένα τα οποία όµως προς το παρόν αφήνουν «έξω» το Καστελόριζο, νοτίως του οποίου η Αγκυρα ενδεχοµένως να επιχειρήσει προκλήσεις το προσεχές διάστηµα.
Ελλάδα και Αίγυπτος προχώρησαν στις 6 Αυγούστου σε τµηµατική οριοθέτηση των µεταξύ τους θαλασσίων ζωνών στην περιοχή µεταξύ 26ου και 28ου µεσηµβρινού (για την ακρίβεια μεταξύ 26ου και 27 59′ 02.00”), σε µια περιοχή δηλαδή που εκτείνεται από την ανατολική Κρήτη έως και περίπου το µέσο της Ρόδου, νοτίως της Κάσου και της Καρπάθου, «κόβοντας» έτσι την παράνοµη οριοθέτηση στην οποία είχαν προχωρήσει τον περασµένο Νοέµβριο η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν µε την πλευρά του Λίβυου Φαγιέζ αλ Σάρατζ.
Εκτός ελληνοαιγυπτιακής οριοθέτησης µένουν προς το παρόν, µε την προοπτική να αποτελέσουν τη βάση µελλοντικών οριοθετήσεων, οι ακτές της ανατολικής Ρόδου όπως και το νησιωτικό σύµπλεγµα της Μεγίστης (βλέπε Καστελόριζο), τις θαλάσσιες ζώνες νοτίως του οποίου ωστόσο η Τουρκία διεκδικεί ως κοµµάτι της καλούµενης «τουρκικής υφαλοκρηπίδας» στην Ανατολική Μεσόγειο.
- Ρεαλιστικά µιλώντας, η συµφωνία που υπεγράφη στις 6 Αυγούστου είναι ενδεχοµένως η «καλύτερη» που θα µπορούσε να επιτευχθεί στην παρούσα φάση. Αθήνα και Κάιρο συζητούσαν άλλωστε εδώ και χρόνια επί τη βάσει µιας τµηµατικής οριοθέτησης που θα αφήνει προσωρινά έξω το Καστελόριζο.
Πρακτικά, ωστόσο, πρόκειται για µια συµφωνία που «ακυρώνει» µεν το τουρκολιβυκό µνηµόνιο, το οποίο έφτανε έως και την Κρήτη, αλλά όχι και τις διεκδικήσεις της Τουρκίας όπως εκείνες αποτυπώνονται ανατολικά του 28ου µεσηµβρινού.
Πρόκειται, µε άλλα λόγια, για µια συµφωνία την οποία καλωσορίζουµε, εν έτει 2020 και δικαίως, ως «απάντηση» στο τουρκολιβυκό µνηµόνιο, αλλά ενδεχοµένως να απορρίπταµε πριν από τον Νοέµβριο του 2019 ως δυνητικά «υπονοµευτική» της επήρειας που θα µπορούσε να έχει το Καστελόριζο σε µια µελλοντική οριοθέτηση.
«Μετά την υπογραφή της συµφωνίας µας, το ανύπαρκτο µνηµόνιο Τουρκίας-Λιβύης έχει καταλήξει εκεί που ανήκε από την πρώτη στιγµή: στον κάλαθο των αχρήστων» δήλωσε από την πλευρά του ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος ∆ένδιας από την Αίγυπτο, κάνοντας λόγο για µια «αµοιβαία επωφελή», «δίκαιη» και «υποδειγµατική συµφωνία», που «κατοχυρώνει το δικαίωµα και την επήρεια των νησιών µας σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ».
- Συνεχίζοντας, ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωµατίας χαρακτήρισε µάλιστα τη συµφωνία «δείγµα αποφασιστικότητας» αλλά και «ένδειξη της κοινής ανάγνωσης που υπάρχει από την Ελλάδα και την Αίγυπτο για τα όσα συµβαίνουν στην περιοχή µας».
Στο ίδιο πνεύµα, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα υπογράµµιζε από τη Χάλκη, την οποία επισκέφθηκε, ότι «αναγνωρίζονται όλα τα δικαιώµατα των νησιών µας στις θαλάσσιες ζώνες τους», καλωσορίζοντας µια συµφωνία που, όπως είπε, «δηµιουργεί µια νέα πραγµατικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο» και «επαναφέρει τη νοµιµότητα στην περιοχή», τη νοµιµότητα «που επιχειρήθηκε να διασαλευθεί από το παράνοµο και ανυπόστατο τουρκολιβυκό µνηµόνιο».
Μπορεί ο Πρωθυπουργός να εμπιστευθεί τον Ερντογάν; Οι φόβοι και οι πραγματικές διαθέσεις του
Η προεργασία για την τµηµατική ελληνοαιγυπτιακή οριοθέτηση είχε ξεκινήσει στο παρασκήνιο εδώ και καιρό, µε τις «µηχανές» των διαπραγµατεύσεων να ανεβάζουν ταχύτητα ειδικά έπειτα από την οριοθέτηση της ΑΟΖ µεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας στις αρχές του περασµένου Ιουνίου.
Τα τελευταία 24ωρα υπήρξαν µάλιστα πυρετώδη, µε τον Νίκο ∆ένδια να έχει τέσσερις µακρές τηλεφωνικές συνοµιλίες µε τον Αιγύπτιο οµόλογό του, Σάµεχ Σούκρι, έως και αργά µετά τα µεσάνυχτα την αµέσως προηγούµενη ηµέρα της υπογραφής της συµφωνίας, ενώ είχε προηγηθεί και σχετική σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη το απόγευµα της Τετάρτης 5 Αυγούστου.
Για να επιτευχθεί αυτή η συµφωνία τµηµατικής οριοθέτησης µε την Αίγυπτο έπρεπε να προηγηθούν συνολικά 15 χρόνια και 13 γύροι διαπραγµατεύσεων, διαπραγµατεύσεων που αναµένεται προφανώς να έχουν και συνέχεια στον δρόµο προς µια συνολική µεταγενέστερη οριοθέτηση µεταξύ των δύο χωρών.
Για την ελληνική πλευρά όσα υπεγράφησαν στο Κάιρο στις 6 Αυγούστου είναι σηµαντικά, καθώς αναγνωρίζουν επήρεια στα ελληνικά νησιά, απορρίπτοντας έτσι εµφατικά τις αυθαίρετες, µονοµερείς, παράνοµες και ανεδαφικές αξιώσεις των Τούρκων περί µη επήρειας των νήσων στις θαλάσσιες οριοθετήσεις.
Η συγκεκριµένη συµφωνία στέλνει όµως ένα µήνυµα και προς την πλευρά της Λιβύης, η οποία βρίσκεται πλέον µεταξύ δύο απολύτως νόµιµων οριοθετήσεων (Ελλάδα-Ιταλία, Ελλάδα-Αίγυπτος) και ως εκ τούτου καλείται, όπως σηµειώνουν µε νόηµα διπλωµατικές πηγές, να κάτσει στο ίδιο τραπέζι µε την Ελλάδα για την οριοθέτηση των µεταξύ τους θαλασσίων ζωνών στην περιοχή νοτίως της Κρήτης.
- Αλλά και από την πλευρά της Αιγύπτου η συµφωνία που υπέγραψε ο Αιγύπτιος ΥΠΕΞ Σάµεχ Σούκρι την περασµένη Πέµπτη στο Κάιρο αποτελεί ένα ηχηρό «όχι» προς την πλευρά του καθεστώτος Ερντογάν, το οποίο επιχειρούσε όλο το περασµένο διάστηµα να δελεάσει τους Αιγύπτιους να οριοθετήσουν ΑΟΖ όχι µε την Ελλάδα αλλά µε την Τουρκία, υποσχόµενο µάλιστα ως δέλεαρ ότι σε µια τέτοια περίπτωση οι αιγυπτιακές θαλάσσιες ζώνες θα είχαν µεγαλύτερη έκταση.
Οι Ηνωµένες Πολιτείες ήρθαν από την πλευρά τους επί της ουσίας να χαιρετίσουν την ελληνοαιγυπτιακή συµφωνία, µε το Στέιτ Ντιπάρτµεντ να δηλώνει -απαντώντας σε ερώτηση του τηλεοπτικού σταθµού Open και της ιστοσελίδας HellasJournal- πως «οι ΗΠΑ ενθαρρύνουν όλα τα κράτη να επιλύουν τα θέµατα για τα θαλάσσια σύνορά τους ειρηνικά σύµφωνα µε το διεθνές δίκαιο».
Εντονότατες ήταν ωστόσο -στον αντίποδα- οι αντιδράσεις από την πλευρά της Άγκυρας, µε το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών να απορρίπτει τη συµφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου ως µια «δήθεν συµφωνία» που «είναι άκυρη για την Τουρκία», προτού συνεχίσει απειλώντας µε αντίποινα «επί του πεδίου».
«∆εν υπάρχουν θαλάσσια σύνορα µεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου. Η δήθεν συµφωνία οριοθέτησης ζωνών θαλάσσιας δικαιοδοσίας που ανακοινώθηκε ότι υπεγράφη σήµερα είναι άκυρη για την Τουρκία. Θα επιδείξουµε αυτή την αντίληψή µας στο πεδίο και στο τραπέζι. Η ζώνη που δήθεν οριοθετήθηκε βρίσκεται εντός της τουρκικής υφαλοκρηπίδας που κατατέθηκε στα Ηνωµένα Εθνη […] Με αυτήν τη συµφωνία επιχειρείται ο σφετερισµός των δικαιωµάτων και της Λιβύης. Αναµφίβολα η Τουρκία δεν θα επιτρέψει οποιαδήποτε δραστηριότητα στην εν λόγω περιοχή […]» σηµείωσε σε ανακοίνωσή του το τουρκικό ΥΠΕΞ.
Σε ανάλογα προκλητικό πνεύµα, και ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωµατίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου έσπευσε να µιλήσει για µια «δήθεν συµφωνία» που «παραβιάζει την υφαλοκρηπίδα και τα δικαιώµατα τόσο της Τουρκίας όσο και της Λιβύης». «Θα συνεχίσουµε να δείχνουµε και στο πεδίο και στο τραπέζι ότι είναι άκυρη (σ.σ.: η συµφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου). Τόσο σε αυτούς όσο και σε ολόκληρο τον κόσµο» συνέχισε ο Τούρκος ΥΠΕΞ, περνώντας από το επίπεδο των φραστικών προκλήσεων σε εκείνο των συγκεκαλυµµένων απειλών.
Σε διπλωµατικό επίπεδο είναι σαφές ότι η Αγκυρα δεν πρόκειται να µείνει µε τα χέρια σταυρωµένα.
Την περασµένη Πέµπτη, την ώρα που ο Ελληνας ΥΠΕΞ µετέβαινε στο Κάιρο για την υπογραφή της ΑΟΖ, ο Τσαβούσογλου βρισκόταν στη Μάλτα (που, ειρήσθω εν παρόδω, έχει αποσυρθεί και από την επιχείρηση «Ειρήνη») να προωθεί µια ιδιότυπη «τριµερή» µεταξύ Τουρκίας, Μάλτας και Λιβύης, ενώ κατά την επίσκεψή του εκεί είχε επαφές και µε τον ύπατο εκπρόσωπο της ΕΕ για θέµατα εξωτερικής πολιτικής Ζοζέπ Μπορέλ.
- Μαζί µε τον Μαλτέζο οµόλογό του ο Τσαβούσογλου πραγµατοποίησε µάλιστα επίσκεψη την Πέµπτη και στη Λιβύη. Περίπου την ίδια ώρα, στην Αγκυρα, ο Τούρκος υπουργός Αµυνας Χουλουσί Ακάρ θα υποδεχόταν τον Αµερικανό πρέσβη Ντέιβιντ Σάτερφιλντ για επαφές.
Με ανησυχία αναµένονται, όµως, και οι επόµενες κινήσεις των Τούρκων επί του πεδίου της Ανατολικής Μεσογείου. ∆είχνοντας διαθέσεις, η τουρκική πλευρά δεν έχασε χρόνο και εξέδωσε NAVTEX (1016/20) για ασκήσεις µε πραγµατικά πυρά νοτίως του Καστελόριζου για το διήµερο 10 και 11 Αυγούστου. Το κρίσιµο ερώτηµα, βέβαια, είναι το εάν οι Τούρκοι θα επιχειρήσουν να στείλουν στη συγκεκριµένη περιοχή κάποιο σεισµογραφικό, όπως είχαν απειλήσει να κάνουν µε τη NAVTEX του περασµένου Ιουλίου.
Μιλώντας σε δηµοσιογράφους έξω από την Αγία Σοφία την Παρασκευή, ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν αποκήρυξε και εκείνος ως «ανύπαρκτη» τη συµφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου. Συνεχίζοντας, προανήγγειλε µάλιστα νέες έρευνες και γεωτρήσεις από την πλευρά της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, έρευνες και γεωτρήσεις για τις οποίες η Αγκυρα έχει ήδη ενηµερώσει και τη Γερµανίδα καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ, όπως είπε.
Διόλου τυχαία, στις 7 Αυγούστου έκαναν την εμφάνισή τους και δημοσιεύματα, επικαλούμενα πηγές μέσα από το υπουργείο Ενέργειας της Τουρκίας, που εμφανίζουν την τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου TPAO να συνάπτει νέες συμφωνίες συνεργασίας με εξειδικευμένες εταιρείες γεωτρήσεων, εν προκειμένω την Petronas.
Οι επόµενες εβδοµάδες έως την άτυπη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στο Βερολίνο στις 27-28 Αυγούστου αναµένονται κρίσιµες. Εάν η Τουρκία επιµείνει στις προκλήσεις της, αγνοώντας τις γερµανικές «διαµεσολαβητικές» παραινέσεις, τότε οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να «απαντήσουν» µε κυρώσεις, πλήττοντας την ήδη κλονισµένη τουρκική οικονοµία.
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.
ΟΛΕΣ ΟΙ ΓΝΩΜΕΣ, ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΕΔΩ ΚΑΙ ΕΔΩ