Η πολιτική της Δύσης στη Λιβύη δυναμώνει τους εχθρούς της: Τα πήραν όλα (και έφυγαν) Ρωσία και Τουρκία
FILE PHOTO: Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν με τον υποτακτικό ηγέτη του καθεστώτος της Τρίπολης, αλ Σάρατζ, στην Άγκυρα. Φωτογραφία Τουρκική Προεδρία
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Καταπέλτης η Μόνιμη Αντιπρόσωπος της Κύπρου στον ΟΗΕ: Η Τουρκία προσεγγίζει à la carte τα ψηφίσματά σας, γράφει στο Συμβούλιο Ασφαλείας η Μαρία Μιχαήλ
Ειδική αναφορά για το Κυπριακό στο προσχέδιο συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής ΕΕ: Έμφαση στην ανάγκη επανέναρξης συνομιλιών* Υπόμνηση και προς Αγκυρα για σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο
Η μακροχρόνια υποβόσκουσα σύγκρουση στη Λιβύη αναζωπυρώθηκε από την ισχυρή παρέμβαση της Ρωσίας και της Τουρκίας στις αντιμαχόμενες πλευρές του εμφυλίου πολέμου, αναφέρει η εφημερίδα Financial Times σε κείμενο του David Gardner.
Αυτό κάνει τη βορειοαφρικανική χώρα να αρχίσει να μοιάζει με τη Συρία, ως μία δίνη περιφερειακού χάους. Η Λιβύη και η Συρία είναι οι κατεξοχήν εστίες των μεταναστευτικών εφιαλτών της ΕΕ. Αλλά ούτε οι Ευρωπαίοι ούτε οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν κάποιον γεωπολιτικό έλεγχο σε καμία από τις δύο χώρες.
Οι χωρίς ενθουσιασμό παρεμβάσεις έχουν κάνει την ήδη κακή κατάσταση χειρότερη. Αφού πειραματίστηκε ανόρεχτα με την συριακή αντιπολίτευση στο καθεστώς του Bashar al-Assad, και εξασφάλισε εξωτερικές προμήθειες στους Άραβες συμμάχους του Κόλπου που βοήθησαν στην πυροδότηση της ισλαμιστικής ηγεσίας της εξέγερσης, η Δύση άφησε το πεδίο της Συρίας στη Ρωσία, το Ιράν και κατόπιν στην Τουρκία από το 2015-16. Στη δε Λιβύη δεν επέμεινε ούτε καν τόσο.
Όταν οι Λίβυοι εξεγέρθηκαν κατά της δικτατορίας του Muammer Gaddafi το 2011, μία αεροπορική εκστρατεία του ΝΑΤΟ υπό τους Ευρωπαίους έτρεψε σε υποχώρηση επίθεση του καθεστώτος στα ανατολικά της πλούσιας σε πετρέλαιο χώρας. Τα υποκατάστατα θεσμών που οικοδόμησε ο Gaddafi επί σαράντα χρόνια τυραννίας κατέρρευσαν μαζί με το καθεστώς του. Αλλά, ως επί το πλείστον, η Δύση άφησε δεκάδες ομάδες πολιτοφυλακής, φυλετικές παραστρατιωτικές και τζιχαντιστικές ομάδες να γεμίσουν το κενό.
Τώρα, οι ισχυροί εξωτερικοί δρώντες είναι εγκλωβισμένοι σε μία κλιμάκωση που φαίνεται απίθανο να φέρει τη σταθερότητα, αναπτύσσοντας μισθοφόρους και αψηφώντας το εμπάργκο όπλων που επιβλήθηκε από τον ΟΗΕ.
Το τωρινό κεφάλαιο των δεινών της Λιβύης ξεκίνησε με μία επίθεση που εξαπέλυσε τον Απρίλιο του περασμένου χρόνου ο Khalifa Haftar, ένας αποστάτης στρατηγός με έδρα την ανατολική Λιβύη, για την κατάληψη της πρωτεύουσας Τρίπολης, που βρισκόταν υπό τον έλεγχο της αναγνωρισμένης από τον ΟΗΕ Κυβέρνησης Εθνικής Συμφωνίας (GNA), υπό την ηγεσία του Fayez al-Sarraj.
Ο στρατηγός Haftar, πρώην αξιωματικός του Gaddafi που στράφηκε κατά του ηγέτη του, σταδιακά έφτιαξε τον δικό του ιδιότυπο Λιβυκό Εθνικό Στρατό (LNA), με την ισχυρή υποστήριξη όχι μόνο της Ρωσίας και μισθοφόρων που συνδέονται με το Κρεμλίνο, αλλά και της Αιγύπτου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και (σε κάποιο βαθμό) της Σαουδικής Αραβίας.
Η παλίρροια γύρισε σε βάρος του φέτος, αφού η Τουρκία συντάχθηκε πίσω από την Τρίπολη και την GNA. Τον περασμένο μήνα, αναπτύσσοντας συστοιχίες αντι-πυραυλικής άμυνας και drones, η Άγκυρα βοήθησε την κυβέρνηση του Sarraj να ανακαταλάβει από τον LNA τη στρατηγικής σημασίας αεροπορική βάση al-Watiya στα νοτιοδυτικά της Τρίπολης. Η κατάσταση αρχίζει να μοιάζει με το Idlib, όπου η Ρωσία και οι δυνάμεις του Assad συγκρούστηκαν με την Τουρκία και τους Σύρους αντιπροσώπους της (proxies) στα τέλη Φεβρουαρίου. Αλλά η Λιβύη “συριοποιείται” και με έναν άλλο τρόπο.
Χιλιάδες Σύρων μαχητών στοιχίζονται στις δύο πλευρές: Οι συριακές παραστρατιωτικές ομάδες-πελάτες της Τουρκίας με την κυβέρνηση της Τρίπολης και οι ένοπλες ομάδες οι προσκείμενες στον Assad με τον στρατηγό Haftar.
Μετά την απώλεια της al-Watiya, η Μόσχα ανέβασε τον πήχη στέλνοντας στην ανατολική Λιβύη ρωσικά μαχητικά αεροσκάφη από μία αεροπορική βάση στη Συρία, ρισκάροντας ευθεία σύγκρουση με την Τουρκία. Είναι κάτι από όλα αυτά προς το συμφέρον των Λίβυων;
Η Stephanie Williams, αναπληρώτρια απεσταλμένη του ΟΗΕ για τη Λιβύη, είπε στο Συμβούλιο Ασφαλείας τον περασμένο μήνα ότι “οι ίδιοι οι Λίβυοι είναι χαμένοι μέσα στο μείγμα” αυτής της κλιμάκωσης και της “μαζικής εισροής οπλισμού”. Οι στόχοι της Τουρκίας και της Ρωσίας έχουν να κάνουν με ίδια συμφέροντα περισσότερο παρά με την ευημερία της Λιβύης.
Η Τουρκία υπέγραψε πέρυσι μία συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα με την κυβέρνηση στην Τρίπολη. Η Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA), προϊόν της νεκρής ειρηνευτικής συμφωνίας του ΟΗΕ του 2015, είναι μία αδύναμη κυβέρνηση και συχνά υπόχρεη σε ένα μεταβαλλόμενο πλήθος ομάδων πολιτοφυλακής.
Η Άγκυρα ανταλλάσσει την υποστήριξη που παρέχει με μία συμφωνία θαλασσίων συνόρων που ελπίζει ότι θα ενδυναμώσει τις αξιώσεις της στα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο, στις οποίες εναντιώνονται η Ελλάδα, η Κύπρος και η ΕΕ.
Από την άλλη πλευρά, η Ρωσία, που άνοιξε η όρεξή της από την επιτυχία στη Συρία, θα μπορούσε να βρεθεί με μία χρήσιμη πρόσβαση στο νότιο μέτωπο της ΕΕ και του ΝΑΤΟ υποστηρίζοντας τον στρατηγό Haftar.
Ο αραβικός συνασπισμός πίσω από τον Haftar είναι βαθιά εχθρικός με την ανάμειξη της Τουρκίας στις αραβικές υποθέσεις, ειδικά επειδή η Άγκυρα στηρίζεται από το Κατάρ, το πλούσιο σε πετρέλαιο εμιράτο που έχουν σε αποκλεισμό από το 2017.
Ο στρατηγός Haftar κέρδισε πρώτα την υποστήριξη της Αιγύπτου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Σαουδικής Αραβίας δηλώνοντας την αφιέρωσή του στον αγώνα κατά του τζιχαντισμού – μολονότι έχει πολεμήσει σχεδόν εναντίον κάθε φατρίας στη Λιβύη, συμπεριλαμβανομένων ισλαμιστών πολέμιων του ISIS. Ομολογουμένως, το μεγαλύτερο εμπόδιο στην ειρήνη και τη σταθερότητα στη Λιβύη είναι ο διακαής πόθος για απόλυτη εξουσία του πρώην συνεργάτη της CIA.
Η συναίνεσή του αυτή την εβδομάδα σε μία ακόμη κατάπαυση του πυρός του ΟΗΕ ακολουθεί στρατιωτικές οπισθοχωρήσεις και είναι πιθανό να μην είναι τίποτε περισσότερο από μία παύση. Ο ρόλος της Γαλλίας είναι επίσης λεπτός. Το Παρίσι έχει προσπαθήσει να συμφιλιώσει τις δύο πλευρές αλλά έχει ευνοήσει τον στρατηγό Haftar, και τον στήριξε κρυφά με όπλα και ειδικές δυνάμεις.
Στα μάτια της Γαλλίας, το χάος στη Λιβύη είναι ένας σημαντικός παράγοντας της παράνομης μετανάστευσης στην Ευρώπη, και τρέφει την εξάπλωση του εξτρεμισμού του Τζιχάντ. Η ναυτική αποστολή για την επιτήρηση του ελέγχου του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη δεν είναι μόνον αναποτελεσματική.
Είναι πιθανό να ευνοήσει τον στρατηγό Haftar, που αντλεί πολλούς από τους πόρους του διά ξηράς. Δεν πρόκειται απλώς για την ΕΕ σε μία ακόμη συγκεχυμένη κατάσταση. Όπως στη Συρία, έτσι και στη Λιβύη, η Δύση εξακολουθεί να ακολουθεί πολιτικές που καταλήγουν να δυναμώνουν αντιπάλους της όπως η Ρωσία και ασταθείς συμμάχους της, όπως η Τουρκία.
ΠΗΓΗ: The west’s Libya policy is strengthening its adversaries
Αυστηρό μήνυμα της MED 7 στην Τουρκία: Nα σέβεται το διεθνές δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας