Η Γαλλία, η Ελλάδα και η Κύπρος σχηματίζουν ένα μπλοκ εναντίον της Τουρκίας, λένε οι Γερμανοί
ΣΚΙΤΣΟ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΓΚΟΥΜΑ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Στη Λιβύη διαμορφώνονται μέτωπα που φέρνουν την Ευρωπαϊκή Ένωση σε δύσκολη θέση. Η Κύπρος, η Ελλάδα και η Γαλλία σχηματίζουν ένα μπλοκ εναντίον της Τουρκίας στη διαμάχη για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στη Μεσόγειο. Ο τουρκικός στρατός δρα στη Λιβύη στο πλευρό της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας, η οποία υποστηρίζεται από την Ε.Ε. (και το ΝΑΤΟ).
Τα παραπάνω γράφει ο δημοσιογράφος Thomas Pany στο γερμανικό ηλεκτρονικό περιοδικό TELEPOLIS του εκδοτικού οίκου Heise.
Τίτλος: «Λιβύη: Η ΕΕ σε δύσκολη θέση». Υπότιτλος: «Θα γίνει ο Erdogan σύντομα φύλακας της κεντρικής μεσογειακής διαδρομής; Η Γερμανία αναλαμβάνει την επόμενη εβδομάδα την Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ».
Η ανάλυση αναφέρει, μεταξύ άλλων:
Ο αντίπαλός τους είναι ο Εθνικός Στρατός της Λιβύης υπό τη διοίκηση του Khalifa Haftar . Αυτός με τη σειρά του υποστηρίζεται από τη Γαλλία, αλλά και από μία σειρά κρατών, από την Αίγυπτο έως τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και έμμεσα από τη Ρωσία έως την κυβέρνηση της Συρίας υπό τον Baschar al – Assad .
- Μέρος της εικόνας είναι και το ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα καθώς και η Σαουδική Αραβία συγκαταλέγονται μεταξύ των σημαντικότερων αγοραστών γαλλικών όπλων, κάτι που πριν από ένα χρόνο προκάλεσε δημόσιο σκάνδαλο λόγω της χρήσης τους στον πόλεμο της Υεμένης. Η Γαλλία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία είναι ο ισχυρότερος στρατιωτικός υποστηρικτής του Εθνικού Στρατού της Λιβύης του Haftar.
Ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η επεξεργασία αυτής της γεμάτης έντασης κατάστασης στην «ανάλυση των απειλών για την ΕΕ» και σε ποια συμπεράσματα καταλήγει παραμένει άγνωστο στο κοινό. Υπάρχουν δηλώσεις αυτήν την περίοδο όπως του «Υπουργού Εξωτερικών» της ΕΕ Josep Borell, ο οποίος αυτές τις μέρες επισκέπτεται την Ελλάδα. Χθες ο Borell διαβεβαίωσε ότι η ΕΕ δεν είναι μόνο αλληλέγγυα προς την Ελλάδα, αλλά και υποχρεωμένη έναντι της χώρας. Έχει την ίδια γνώμη με τον Έλληνα Υπουργό Άμυνας ότι θα πρέπει να αποκατασταθεί το ελάχιστο της εμπιστοσύνης και του διαλόγου με την Τουρκία «προκειμένου να σταματήσει αυτή η κλιμάκωση».
Αυτά σχετίζονται με τη διαμάχη για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου στα ανοικτά των κυπριακών ακτών, τα οποία θεωρούνται σημαντικά. Και οι δύο ιταλικές και γαλλικές εταιρείες ενέργειας Eni και Total έχουν μεγαλύτερα συμφέροντα εκεί, γεγονός που αφήνει να διαφανεί ότι η δέσμευση της ΕΕ προς την Ελλάδα και την Κύπρο στη διαμάχη με την Τουρκία για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων αναφέρεται πολιτικά σε κάτι περισσότερο από την «αλληλεγγύη».
Οι συνομιλίες του Borell στην Ελλάδα επικεντρώθηκαν κυρίως στην ασφάλεια των «εξωτερικών συνόρων». Και ως προς αυτό η Τουρκία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, ο οποίος φάνηκε ξεκάθαρα στο δράμα στα ελληνοτουρκικά σύνορα στις αρχές του έτους. Η Τουρκία έχει κατηγορηθεί για εκβιασμό: Ότι δηλαδή ενορχήστρωσε το δράμα και ότι με ψευδείς υποσχέσεις μετέφερε τους πρόσφυγες στα σύνορα για να εκβιάσει της ΕΕ.
Και σε σχέση με τη Λιβύη το ζήτημα είναι τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Λίγο πριν από την επίσκεψη του Borell στην Ελλάδα, η αγγλική έκδοση της ελληνικής εφημερίδας Καθημερινή εξήγησε τη στρατηγική της Τουρκίας στη Μεσόγειο. Κατά τα φαινόμενα, η Τουρκία ακολουθεί ένα δόγμα, στο οποίο «υπερσυντηρητικοί αξιωματικοί του στρατού» αναφέρονται ως «Γαλάζια Πατρίδα» και το οποίο δεν περιλαμβάνει τίποτα λιγότερο από την κυριαρχία στο Αιγαίο και «στα μεγαλύτερα τμήματα της Μεσογείου».
- Αυτή η επιθετική στρατηγική περιλαμβάνει και τις διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την εξαρτημένη από την Άγκυρα Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας στη Λιβύη προκειμένου να εδραιώσει τη στρατιωτική της θέση μέσω δύο μόνιμων βάσεων, μιας ναυτικής βάσης και ενός στρατιωτικού αεροδρομίου. Εάν οι διαπραγματεύσεις είναι επιτυχείς, αυτό θα αποφέρει στην Τουρκία ένα λιμάνι κοντά στη Misrata , κατάλληλο για μεγάλα πολεμικά πλοία, και μια εξαιρετική στρατηγικά θέση αεροπορικής βάσης κοντά στην al-Watija, όχι μόνο για μαχητικά αεροσκάφη και drones , αλλά και για αεροσκάφη μεταφοράς υλικού.
Το άρθρο στην ελληνική εφημερίδα προέρχεται από έναν πρώην σύμβουλο του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, γεγονός που μπορεί να θεωρηθεί ως σίγουρο σημάδι ότι οι τουρκικές φιλοδοξίες συζητούνται σε κύκλους ασφαλείας. Είναι απολύτως σαφές ότι όσον αφορά τις επιπτώσεις στην ενεργειακή πολιτική, η Λιβύη έχει να προσφέρει πολλά, και ίσως και κάτι άλλο που συνυπολογίζεται στην ανάλυση: τη γεωγραφική επέκταση της τουρκικής πολιτικής της Λιβύης στην περιοχή του Σαχέλ, όπου η Γαλλία επιχειρεί να αποτελέσει δύναμη διατήρησης της τάξης.
Όπως και η Λιβύη, η περιοχή του Σαχέλ ανήκει επίσης στα σχέδια της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας της ΕΕ, με τη διαφορά ότι η ΕΕ συμμετέχει και στρατιωτικά εκεί, μέχρι στιγμής σε συμβουλευτικό επίπεδο. Συζητείται όμως εδώ και πολύ καιρό η χρήση μιας κοινής ειδικής δύναμης, στην οποία η Γερμανία θα συμμετέχει μόνο πολιτικά.
Είναι υπερβολικό να εικάσει κανείς ότι υφίσταται κίνδυνος για στρατιωτική κλιμάκωση στη ζώνη του Σαχέλ, με τα στρατεύματα της ΕΕ να αντιπαρατίθενται σε Τούρκους μισθοφόρους. Αυτό θα ήταν ένα μακρινό σενάριο, ωστόσο υπάρχει ο κίνδυνος η κατάσταση στην άλλη πλευρά της Μεσογείου και στο Σαχέλ να γίνει ακόμη πιο περίπλοκη. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η Τουρκία μπορεί να βασιστεί στην υποστήριξη της Αλγερίας.
Και όλα αυτά διαδραματίζονται λίγες μέρες προτού η Γερμανία αναλάβει την Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ την 1η Ιουλίου. Όπως εξηγεί το γερμανικό Υπουργείο Άμυνας, ένας από τους κύριους τομείς εστίασης θα είναι και «η ισχυρή Ευρώπη στον κόσμο». Γι’ αυτό και θα επεκταθεί η Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας, ώστε «να ενισχύσει την ικανότητά μας να δράσουμε σε μελλοντικές κρίσεις». Ως πρώτο βήμα, θα συνταχθεί μια «ανάλυση απειλών», για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σύμφωνα με το γερμανικό Υπουργείο Άμυνας.
« Αυτό που χρειάζεται επειγόντως τώρα η Ευρώπη είναι μια κατευθυντήρια στρατηγική », είναι ένα από τα πιο χτυπητά σχόλια που μπορούν να εξαχθούν από τις συζητήσεις ως προς τις προτεραιότητες της ευρωπαϊκής πολιτικής ασφαλείας ενόψει της Γερμανικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, στις οποίες συμμετείχε και η Γερμανίδα Υπουργός Άμυνας. Διαφορετικά δεν είναι δυνατόν να επισημανθούν συγκεκριμένες δηλώσεις σχετικά με την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στη Λιβύη. Παρόμοια είναι η κατάσταση και ως προς τη Συρία: Τα προβλήματα του πραγματικού κόσμου («ποια αντιπολίτευση στον Assad θα πρέπει να κυβερνήσει πραγματικά και με ποιο τρόπο;») παρουσιάζονται με συμβολικές μεγαλόστομες δηλώσεις και αξιώσεις («Δημοκρατία»).
Υπάρχει επίσης στα ανοικτά της Λιβύης ένα εξωτερικό σύνορο της ΕΕ, το οποίο είναι δύσκολο να χαραχθεί, αλλά είναι πολιτικά αισθητό. Εάν η Τουρκία ενισχύσει εκεί την εξουσιαστική της θέση με την επέκταση της περιοχής που ελέγχει η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας προς τα ανατολικά, προς τη Σύρτη –όχι μόνο στρατιωτικά αλλά και στρατηγικά και ενεργειακά «τόπος-κλειδί»- τότε είναι πολύ πιθανό η Τουρκία να καταφέρει και εκεί να εμφανιστεί ως συνοριοφύλακας στην κεντρική μεσογειακή διαδρομή, ασκώντας πίεση στην ΕΕ δια των μεταναστών.
Από την άλλη πλευρά, η ΕΕ υποστηρίζει με εκατομμύρια Ευρώ την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας της Λιβύης, και στο διπλωματικό πεδίο και μέσω της αποστολής Eubam της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας. Ο επικεφαλής της κυβέρνησης Sarradsch χάνει ολοένα και περισσότερο τη δυνατότητα να αντιστέκεται στα αιτήματα της Τουρκίας, όσο πιο σημαντικές γίνονται οι στρατιωτικές επιτυχίες της κυβέρνησής του, οι οποίες θα ήταν αδύνατες χωρίς τη στρατιωτική υποστήριξη από την Άγκυρα.
Λαμβάνοντας υπόψη τις «μεγάλες επιτυχίες» της πολιτικής ασφάλειας της ΕΕ στη Συρία, μπορεί κανείς να ελπίζει ότι στη Λιβύη θα δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στη R ealpolitik. Όπως φαίνονται τα πράγματα αυτή τη στιγμή, η Αίγυπτος και η Ρωσία έχουν σημαντικούς μοχλούς πίεσης. Και οι δύο μπορούν να ασκήσουν επιρροή στον Εθνικό Στρατό της Λιβύης. Ως προς αυτό είναι απαραίτητη κάποια επιδεξιότητα, καθώς ο στρατιωτικός διοικητής Haftar, αρέσκεται στο να ακολουθεί το δικό του δρόμο, γεγονός που έχει προκαλέσει δυσαρέσκεια και στην ηγεσία της Ρωσίας.
- Ο Haftar δεν θέλησε να υπογράψει κατάπαυση του πυρός σε διάσκεψη στη Ρωσία για τη Λιβύη, ενώ και η επακόλουθη διάσκεψη για τη Λιβύη στο Βερολίνο απέτυχε επίσης να εξασφαλίσει χειροπιαστές δεσμεύσεις για την κατάπαυση του πυρός. Η ειρηνευτική διαδικασία του Βερολίνου δεν έχει μέχρι τώρα αποδώσει ιδιαίτερα.
Αλλά αν διαβάσει κανείς τις αναλύσεις στην Αίγυπτο θα διαπιστώσει ότι οι προτάσεις του Aguila Saleh , Προέδρου του διεθνώς αναγνωρισμένου τμήματος της Βουλής στα ανατολικά της Λιβύης, είναι ικανές να γεφυρώσουν το χάσμα. Ο Saleh είχε αντιταχθεί στον Haftar , όταν ο τελευταίος εξέφρασε τον Απρίλιο σε τηλεοπτικές του δηλώσεις αξιώσεις να εκτείνει την εξουσία του σε όλη τη χώρα.
Η Αίγυπτος απειλεί αυτές τις μέρες με πόλεμο εναντίον της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας και των συμμάχων της, εάν ο Sarradsch και η Τουρκία εμμείνουν στο σχέδιό τους και επιδιώξουν να προελάσουν προς την Ανατολή.
Θα είναι ενδιαφέρον να δούμε τι επιρροή μπορεί να έχει η ΕΕ στα γεγονότα. Μέχρι στιγμής, έχουν καταμετρηθεί το 2020 στην Ιταλία σημαντικά περισσότεροι μετανάστες από τη Λιβύη σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι, αλλά οι αριθμοί παραμένουν πολύ μικροί σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Ωστόσο, ακόμη και ως προς την κατανομή μικρού αριθμού μεταναστών, η ΕΕ δεν είναι σε θέση να αποφασίσει μια κοινή πολιτική. Πώς θα μπορέσει να το κάνει, αν η σύγκρουση στη Λιβύη συνεχίζει να κλιμακώνεται;
Γαλλία-Τουρκία, η απόλυτη σύγκρουση: Τώρα ανοίγει και το μέτωπο του φυσικού αερίου…