Ο δάσκαλος της κυπριακής διπλωματίας, Τάσος Τζιωνής. Φωτογραφία ΑΡΗΣ ΒΙΚΕΤΟΣ
Σπάνια η λέξη ευγνωμοσύνη δεν μπορεί να αποδώσει την αναγνώριση στην προσφορά ενός δημόσιου λειτουργού, όπως στην περίπτωση του Πρέσβη Τάσου Τζιωνή. Με αφορμή την αφυπηρέτησή του δίνεται η ευκαιρία μιας οφειλόμενης τιμής για την προσφορά του.
Το κείμενο αυτό δεν αφορά το βιογραφικό και την υπηρεσιακή προσφορά του κ. Τζιωνή. Είναι μια μαρτυρία ενός πανεπιστημιακού που γνώρισε τον διπλωμάτη Τάσο Τζιωνή, συζήτησε μαζί του και έμαθε από αυτόν. Η μαρτυρία βασίζεται και σε μελέτη πρωτογενούς υλικού για τη νεότερη ιστορία του Κυπριακού και της εξωτερικής πολιτικής της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Το διπλωματικό σώμα της Κυπριακής Δημοκρατία ευτύχισε να είχε στις τάξεις του δραστήριους, παραγωγικούς, μορφωμένους και βαθύτατα συνειδητοποιημένους διπλωμάτες. Η συνεισφορά άξιων ανδρών και γυναικών του διπλωματικού σώματος συμβάλει αποφασιστικά στον καθημερινό αγώνα επιβίωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, στην αντιμετώπιση της ποικιλόμορφης τουρκικής απειλής, καθώς και στην ενίσχυσης του κύρους του κράτους. Αυτό που ξεχωρίζει τον κ. Τζιωνή είναι η δύναμη και το κύρος της άποψής του, η εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση των θέσεων του και η αποτελεσματικότητα του.
Θα είναι μάλλον κοινά αποδεκτό να παρατηρήσει κάποιος ότι ο κ. Τζιωνής είναι ενεργός εκφραστής μιας συγκροτημένης και πολύ βαθιά μελετημένης σχολής σκέψης στο Κυπριακό, τη διπλωματία και την εξωτερική πολιτική της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τα δύο κύρια χαρακτηριστικά της προσέγγισης αυτής αφορούν στην αποτελεσματική αντιμετώπιση και ανάσχεση των συνεπειών της τουρκικής εισβολής, καθώς και η οικοδόμηση διπλωματικής αυτοπεποίθησης, εξωστρέφειας και συνεισφοράς της Κύπρου στο διεθνές, ευρωπαϊκό και περιφερειακό σύστημα σχέσεων. Με μια φράση, η σχολή αυτή εκφράζει ένα όραμα, μια στρατηγική ολοκλήρωσης και αποκατάστασης της κυριαρχίας, ανεξαρτησίας και ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας, απαλλαγής από καθεστώτα δουλείας και κηδεμονίας. Βλέπει την Κύπρο ως ένα κράτος που διεκδικεί τα δικαιώματα και το ρόλο που του αναλογεί, προς όφελος ολόκληρου του λαού του.
Η δημόσια παρουσία του κ. Τζιωνή περιορίζεται σε μερικές μόνο στιγμές. Η δημόσια συνεισφορά του όμως είναι διαρκής, ουσιαστική και αποτελεσματική. Αυτή αποκαλύπτει, χωρίς όμως να φαίνεται άμεσα, μια άλλη διάσταση της υπηρεσίας που προσφέρει.
Η έρευνα, σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και στην περίπτωση της Κύπρου, αναδεικνύει την επίδραση της ποιότητας των διπλωματών, της εμπειρίας, της γνώσης και της αποφασιστικότητάς τους.
Αυτά κάνουν τη διαφορά στη διαπραγμάτευση, καθορίζουν το αποτέλεσμα και επηρεάζουν έντονα το βαθμό εκτίμησης και σεβασμού που έχουν τρίτα κράτη και διπλωματικές αποστολές. Η εικόνα ενός διπλωμάτη είναι όντως ικανή να επηρεάσει αντιλήψεις και πολλές φορές να καθορίσει την εικόνα ενός κράτους. Είναι μια διάσταση της πολιτειακής λειτουργίας στην εξωτερική πολιτική των κρατών, η οποία, πολλές φορές, έρχεται να διασώσει τη μέτρια απόδοση του πολιτικού προσωπικού.
Πολλά είναι τα κομβικά σημεία της συνεισφοράς του. Σίγουρα δεν μπορεί να παραλειφθεί η σύσταση και λειτουργία του Διπλωματικού Γραφείου του Προέδρου Τάσσου Παπαδόπουλου. Καθοριστικός ήταν ο ρόλος του στην υπέρβαση των πολύ σοβαρών σκοπέλων στη διπλωματική διαχείριση της απόρριψης του σχεδίου Ανάν, με αποκορύφωμα την πειθώ που ασκήθηκε στη Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών και σε τρίτα κράτη για εγκατάλειψη της προσπάθειας επαναφοράς του σχεδίου εκείνου και την έναρξη μιας νέας διαδικασίας που θα μπορούσε να φέρει μια διαρκή λύση του Κυπριακού. Η διαβούλευση ανάμεσα στον Τάσο Τζιωνή και τον Rashit Pertev έφερε την Ελληνοκυπριακή και την Τουρκοκυπριακή κοινότητα σε μια ειλικρινή και ουσιαστική προσέγγιση χωρίς προηγούμενο.
Ο Τάσος Τζιωνής αντιλήφθηκε όσο κανένας άλλος, έγκαιρα τη νέα δυναμική που αναπτυσσόταν στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Είδε το ρόλο που μπορούσε να διαδραματίσει η Κύπρος και εργάστηκε σκληρά για να τον αναδείξει.
Η θητεία του στο Ισραήλ ήταν αρκούντως παραγωγική για να θεμελιωθεί μια νέα εποχή, όχι μόνο στις διμερείς σχέσεις, αλλά και στην ανάπτυξη της νέας γεωπολιτικής τριμερών και πολυμερών συνεργασιών στην ενεργειακή ασφάλεια και πέρα από αυτήν. Η επάρκεια και το κύρος του αναγνωρίζονται σε όλα τα κράτη της περιοχής. Η Κύπρος μπορεί και έχει εξωτερική πολιτική πέρα από τις ανάγκες του Κυπριακού, ως μέσο αύξησης των συντελεστών ισχύος του κράτους.
Στους δημόσιους λειτουργούς με σπουδαία προσφορά, η οφειλόμενη αναγνώριση και τιμές πρέπει να αποδίδονται σε ενεστώτα χρόνο. Αναμένουμε το συγγραφικό του έργο και την συνέχιση της συνεισφοράς του.
* Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και Διακυβέρνησης, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.