Σύμβολο της παγκόσμιας αναταραχής ο ΟΗΕ: Οι συγκρούσεις και προσωπικό παιχνίδι των μεγάλων δυνάμεων
File Photo: Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. EPA, JUSTIN LANE
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Σε μια σειρά ερευνών, η εφημερίδα Le Monde (κείμενο των Philippe Bernard και Carrie Nooten) αποκαλύπτει τα κενά που προκαλούνται στις πολυμερείς δομές από την κρίση της υγείας, και ιδίως στον ΟΗΕ και το Συμβούλιο Ασφαλείας, που σήμερα υπονομεύονται από το προσωπικό παιχνίδι των μεγάλων δυνάμεων.
Επικρίνει την απουσία του Συμβουλίου Ασφαλείας εν μέσω της πανδημίας, επισημαίνοντας το όλο τυχαίο γεγονός, της κινεζικής προεδρίας το Μάρτιο, που συνέβαλε στο να κάνει τα πάντα η κινεζική ηγεσία για να εμποδίσει τους ισχυρούς αυτού του κόσμου, να ασχοληθούν με αυτή.
Τίθεται δε το ερώτημα, κατά πόσον η πανδημία συνιστά απειλή για την ειρήνη και την ασφάλεια του κόσμου, ευθύνη του Συμβουλίου Ασφαλείας, το οποίο, όπως σημειώνεται, έχει παραλύσει από το συστηματικό μπλοκάρισμα της Κίνας.
Επισημαίνεται η προσπάθεια της Γαλλίας, στο μέσον της αμερικανό-κινεζικής σύγκρουσης, για επαναφορά των συζητήσεων των πέντε μονίμων μελών του ΣΑ, αλλά, κατά την εφημερίδα, η ανικανότητα των «πέντε μεγάλων» δεν είναι παρά η τελευταία εκδήλωση μιας μακράς διαδικασίας αποδυνάμωσης αυτής της ιδέας της πολυμέρειας
«Το Συμβούλιο Ασφαλείας υπήρξε θλιβερό, δεν υπάρχει αμφιβολία», δηλώνει ο Γάλλος Jean-Marie Guéhenno, επί μακρόν αναπληρωτής ΓΓ του ΟΗΕ, υπεύθυνος για τις ειρηνευτικές επιχειρήσεις.
«Η κρίση του κορωνοϊού χρησίμευσε ως μεγεθυντικός φακός των παλαιών μπλοκαρισμάτων. Για να λειτουργήσει η πολυμέρεια, πρέπει να υπάρχουν ηγετικές δυνάμεις με όραμα για τις διεθνείς σχέσεις. Η κρίση προκύπτει από το γεγονός, ότι αυτοί οι ηγέτες δεν υπάρχουν πλέον. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν πλέον όραμα και η Κίνα βλέπει την πολυμέρεια μόνο ως μέσο κυριαρχίας», αναφέρει ο Serge Sur, ομότιμος καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Panthéon-Assas και αρχισυντάκτης του περιοδικού Questions internationales
Για τον Thomas Gomart, διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (IFRI), «το φόρουμ για τη διαχείριση κρίσεων έχει εξελιχθεί σε ένα φόρουμ αντιπαράθεσης», με την παράλυση να μην περιορίζεται στο μυστικό κύκλο που κυριαρχεί στον ΟΗΕ, αλλά σε ολόκληρο το σύστημα του Οργανισμού, όπου η αμερικανική απόσυρση άφησε το πεδίο ανοιχτό στην Κίνα, ως προς το οποίο και σημειώνει:
«Οι Δυτικοί, και οι Γάλλοι ειδικότερα, βρίσκονται σε μια πολύ έντονη αντίφαση. Συνέχισαν να προωθούν τον ΟΗΕ, χωρίς να επενδύουν όμως οικονομικά, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να περάσει στα χέρια της Κίνας, με ποιο ορατό παράδειγμα τον ΠΟΥ, αλλά και τον FAO.»
Η μέθοδος της πολυμέρειας, η θεωρητική αρχή των διεθνών σχέσεων από το 1945 και η ουσία του δυτικού κόσμου, αμφισβητείται τώρα από τις τρεις παγκόσμιες δυνάμεις, ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία, και η σύγκρουση μεταξύ των δύο πρώτων τείνει να περιθωριοποιήσει τους Ευρωπαίους.
«Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες, ιδιαίτερα οι Γάλλοι, υπερασπίστηκαν την ιδέα ενός πολυπολικού κόσμου. Αυτό που δεν περίμεναν ήταν, ότι θα είχαμε έναν πολυπολικό κόσμο χωρίς πολυμέρεια. Το γεγονός, ότι οι Αμερικανοί, οι κύριοι σύμμαχοί μας, αμφισβητούν αυτήν την αρχή της συλλογικής δράσης είναι ιδιαίτερα αποσταθεροποιητικό για εμάς», παρατηρεί ο Gomart, τονίζοντας, ότι σε μια εποχή που οι μεγαλύτερες προκλήσεις – περιβάλλον, πανδημία – φέρνουν στην επιφάνεια την ανάγκη κοινών και ενιαίων πολιτικών των διεθνών θεσμών, οι ΗΠΑ αποκλίνουν από αυτές και οι Κινέζοι τις χρησιμοποιούν προς όφελός τους.
Ο ίδιος κάνει λόγο για «πρώτη κρίση σε έναν μετα-αμερικανικό κόσμο», με τον Robert Malley, πρώην σύμβουλο του Barack Obama, επικεφαλής της ομάδας προβληματισμού International Crisis Group, να σημειώνει για τον Donald Trump, ότι «Θεωρεί την πολυμέρεια ως παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος : οτιδήποτε ωφελεί άλλες χώρες είναι αναγκαστικά επιζήμιο για τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Στο ερώτημα της εφημερίδας, αν η εκλογή του Δημοκρατικού Joe Biden στον Λευκό Οίκο, θα άλλαζε ουσιαστικά αυτήν την πραγματικότητα το 2021, κανένας από τους εμπειρογνώμονες δεν έδειξε να πιστεύει κάτι τέτοιο.
«Είτε είναι ο Trump ή ο Biden, η αποδέσμευση των Ηνωμένων Πολιτειών ανά τον κόσμο, εκτός από τον ανταγωνισμό της με την Κίνα, θα συνεχιστεί. Αλλά θα ήταν απλοϊκό να το δούμε ως απλή παράδοση στην Κίνα. Η τεράστια δύναμη της χώρας του δολαρίου, της Google και του Amazon θα της επιτρέψουν να προστατευθεί από τον κόσμο και να τον επηρεάσει, όχι απαραίτητα να τον δομήσει πολιτικά», προβλέπει ο Jean-Marie Guéhenno
Όμως, η «διπλωματία της μάσκας» καθώς και οι προσπάθειές της να ελέγξει τον ΠΟΥ και τον ΟΗΕ καταδεικνύουν την πολύ συγκεκριμένη, αυταρχική, αλαζονική, ιδεολογική αντίληψή της Κίνας, για μία «πολυμέρεια», της οποίας ισχυρίζεται επίσημα, ότι είναι πρωταθλητής, αναφέρει η ε/φ, με τον Shi Yinhong, καθηγητή διεθνών σχέσεων στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο (Renmin) στο Πεκίνο και κυβερνητικό σύμβουλο, να τονίζει, αναφερόμενος στην έννοια της «κοινότητας του πεπρωμένου για την ανθρωπότητα », σλόγκαν του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος, ότι «είναι ένας από τους πρώτους πυλώνες της κινεζικής εξωτερικής πολιτικής».
«Στον ΟΗΕ, η Κίνα πέτυχε εκεί, όπου οι Σοβιετικοί είχαν πάντα αποτύχει: να κατέχει δεσπόζουσα θέση. Όμως, το καθεστώς αντί να ανοίγει, σφίγγει και αυτό προκαλεί δυσαρέσκεια. Η υπεράσπισή της πολυμέρειας, που περιορίζεται σε ένα παιχνίδι μεταξύ κυρίαρχων δυνάμεων, αποφεύγοντας οποιαδήποτε παρέμβαση, συγκρούεται με την πραγματικότητα ενός παγκοσμιοποιημένου κόσμου, όπου τα κράτη αλληλεξαρτώνται, όπως βλέπουμε με τον κορωνοϊό», σημειώνει ο Jean-Pierre Cabestan, σινολόγος, επικεφαλής του τμήματος διεθνών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Baptist στο Χονγκ Κονγκ.
Η εφημερίδα διερωτάται κατά πόσον, μπροστά σε μία αβέβαιη κινεζική επιθετική και μία αμερικανική εγκατάλειψη, θα μπορούσαν να αναλάβουν οι Ευρωπαίοι, εκφράζοντας την άποψη, ότι στο άμεσο μέλλον, η ανασυγκρότηση μιας ανεξάρτητης παγκόσμιας αρχής υγείας και η ανάπτυξη εργαλείων συναγερμού, σε περίπτωση πανδημίας, θα μπορούσαν να είναι μεταξύ των κοινών διεθνών προτεραιοτήτων τους, εάν κατάφερναν να ξεπεράσουν τις διαιρέσεις τους, προκειμένου να εκπαιδεύσουν άλλα κράτη, ειδικά στην Αφρική, σε μία επανεκκίνηση της πολυμέρειας.
«Η συνύπαρξη μιας άνευ προηγουμένου παγκόσμιας κρίσης και η μετατόπιση της παγκόσμιας διακυβέρνησης, μπορεί να δώσει την εντύπωση, ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη αναθεώρησης της λειτουργίας της διεθνούς τάξης» σημειώνει ο Robert Malley.
Βεβαίως, ο πρώην διπλωμάτης παραδέχεται, ότι η κοινή γνώμη δεν περιμένει τίποτα ιδιαίτερο από το Συμβούλιο Ασφαλείας για την πανδημία,αλλά, όπως σημειώνει, μια παρατεταμένη σιωπή του κινδυνεύει να ενισχύσει τον σκεπτικισμό, έναντι των ΗΠΑ.
Η αδύνατη μεταρρύθμιση του Συμβουλίου Ασφαλείας, που συζητείται επί μακρόν, δεν εμφανίζεται πλέον σε καμία ημερήσια διάταξη και εν τω μεταξύ, το τέλος της αμερικανικής κυριαρχίας μπορεί να οδηγήσει σε πολλαπλασιασμό ζωνών επιρροής και α λα καρτ συμμαχιών, ιδίως όσον αφορά την υπεράσπιση των «κοινών αγαθών» της ανθρωπότητας, όπως το κλίμα, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την υγεία.
Ελλείψει ενός προφανούς κέντρου βάρους, περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ινδία, η Νότια Αφρική ή η Βραζιλία θα μπορούσαν να διεκδικήσουν και να δημιουργήσουν νέες συμμαχίες, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνίας των πολιτών, εκτιμά η εφημερίδα.
ΠΗΓΗ: L’ONU, symbole du désordre mondial