File Photo: Ο υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο. Αριστερά η εκπρόσωπος Μόργκαν Ορτάγκους. State Department photo by Freddie Everett
Με αφορμή τα όσα γίνονται τόσο στα σύνορα της Ελλάδας και της Δύσης σε νησιά και Έβρο, όσο και με τη νέα υγειονομική απειλή που έχει αλλάξει τη ζωή της ανθρωπότητας, (κορωναϊός) αναλυτές αναρωτιούνται για άλλη μια φορά κατά πόσον οι ΗΠΑ είναι πρόθυμες να ηγηθούν στη διεθνή πολιτική.
Οι συνέπειες μιας παρατατεταμένης εσωστρέφειας των ΗΠΑ θα είναι πραγματικά μεγάλες. Αυτό που συμφέρει την Αμερική το αποφασίζουν οι Αμερικανοί, ωστόσο οι ευθύνες που έχουν αναλάβει διεθνώς μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ είναι παγκόσμιας εμβέλειας και μια απόσυρση από τα διεθνή, θα έχει ολέθριες συνέπειες για τους συμμάχους της Αμερικής.
Γιατί η Αμερική παρουσιάζει αδράνεια στη Μεσόγειο; Ποιό είναι το συμφέρον της υπερδύναμης και των συμμάχων της στις μεταξύ τους σχέσεις;
Ο Αμερικανός πρόεδρος προεκλογικά, είχε πολύ πριν το 2016 υποσχεθεί πολύ περισσότερη απομόνωση από αυτήν που ακολουθεί. Ωστόσο, ακόμη και η σημερινή συμπεριφορά είναι αρκετά απρόθυμη σε σχέση με όσα συμβαίνουν στον κόσμο. Η Αμερική έχει διαχρονικά αυτήν την περίεργη διπολική συμπεριφορά σε σχέση με το πώς πρέπει να αντιμετωπίζει τον κόσμο. Άλλοτε η Αμερική προσπαθεί να καταλαγιάσει τους φόβους της για την ενεργό συμμετοχή της στις διεθνείς υποθέσεις, μέσα από την παγκοσμιοποίηση και την ευθυγράμμιση όλων των εθνών με βάση τις δικές της αρχές που ουσιαστικά συνιστούν και τον πυρήνα του Manifest’s Destiny.
Αυτό το ”Πεπρωμένο” για το ρόλο της Αμερικής ως ”Φάρου” του κόσμου, έχει αρκετές παλίρροιες και άμπωτες.
Στο πρόσφατο παρελθόν η Αμερική έχει εκδηλώσει τέτοιες παλίρροιες και άμπωτες.
Η Madeleine Albright, είχε προσπαθήσει αρκετές φορές να θέσει τα θεμέλια της νέας συμπεριφοράς των ΗΠΑ σε σχέση με τις διεθνείς υποθέσεις, μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Η Αμερική έπρεπε να ηγηθεί. Τα πάγια προβλήματα στο να πειστεί η κοινή γνώμη των ΗΠΑ για ενεργό συμμετοχή, αντιμετωπίστηκαν με διαφόρων ειδών επιχειρήματα.
Επιχειρήματα που αφορούσαν την ευημερία των Αμερικανών πολιτών, (οτι η ενεργός συμμετοχή των ΗΠΑ στις διεθνείς υποθέσεις θα αύξανε το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των Αμερικανών πολιτών λόγω του εμπορίου) την ασφάλειά τους (ειδικά μετά την 11η Σεπτεμβρίου) αλλά και την πολύ προσεκτική ρητορική των πολιτικών όπως της Όλμπράϊτ η οποία προσπαθούσε να διαχωρίσει την παρεμβατικότητα των ΗΠΑ σε παρέμβαση πολεμική (για εκείνην ήταν απαγορευτική) και σε παρέμβαση η οποία ναι μεν θα έδινε ρόλο στον αμερικανικό στρατό, αλλά δε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ”πολεμική”.
Ο Tarnoff ούτε λίγο, ούτε πολύ είχε θεωρήσει πως οι αμερικανικές δυνατότητες δεν ήταν άπειρες. Αντιθέτως, ήταν περιορισμένες και αυτή η δήλωση, εκτός από το ό,τι του κόστισε την απομάκρυνσή του, έθεσε σε κίνδυνο το αμερικανικό αφήγημα το οποίο οικοδομήθηκε κατά τη διάρκεια και μετά από τον Πόλεμο του Κόλπου.
Οι Αμερικανοί στον Περσικό Κόλπο, κατήγαγαν μια νίκη την οποία τη χρησιμοποίησαν συμβολικά ως πολλαπλό μήνυμα στον κόσμο. Οτι είναι άτρωτες, οτι δε θα επιτρέψουν σε αιμοσταγείς δικτάτορες να φέρουν χάος και οτι μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, οι ΗΠΑ ήταν η μόνη και αδιαμφισβήτητη δύναμη στον κόσμο. To Tarnoff’s Taboo ήταν μια μετεξέλιξη του Συνδρόμου του Βιετνάμ.
Οι ΗΠΑ οφείλουν να αντιληφθούν τον νέο κόσμο.
Έναν κόσμο που με αρκετή προσπάθεια αλλά με πενιχρά αποτελέσματα, προσπάθησαν να συλλάβουν από το 1992 και μετά. Σε αυτόν τον κόσμο, πράγματι η ευημερία των Αμερικανών πολιτών θα εξαρτηθεί από τους διεθνείς συσχετισμούς ισχύος. Η οικονομική αλληλεπίδραση δεν είναι ουδέτερη. Έχει νικητές και χαμένους.
Ο Δυτικός Κόσμος έχει ανάγκη από ηγεσία πιο πολύ από ποτέ. Στον Δυτικό Κόσμο ανήκει οποιαδήποτε χώρα ασπάζεται τη δημοκρατία, τις ελευθερίες, που επιδιώκει τη μέγιστη δυνατή ευημερία των πολιτών της, που προάγει τον πολιτισμό και βάζει πρώτα την προστασία της ανθρώπινης ζωής. Δε γίνεται στον σημερινό κόσμο η Αμερική να κλείνει τα μάτια σε χώρες ταραξίες σαν την Τουρκία που υποθάλπτουν τον αμερικανικό αξιακό κώδικα αλλά και την διεθνή ισορροπία και σταθερότητα όπως αντιμετωπίζονται αυτές από τις ΗΠΑ.
Το Tarnoff’s Taboo δείχνει σημάδια αδυναμίας και απροθυμίας.
Οι ΗΠΑ θα χρειαστεί σύντομα να πάρουν μια και καλή την απόφαση να ηγηθούν του Δυτικού Κόσμου, αφήνοντας πίσω το παρελθόν της παλίρροιας και άμπωτης στην εξωτερική τους πολιτική. Ο σημερινός κόσμος δεν επιτρέπει διαχωρισμό της εσωτερικής πολιτικής από την εξωτερική πολιτική.
(*) Research Fellow – HALC, Ph.D. Cand. (Hellenic-American Relations after the Cold War Era).