Τι θα γίνει στη Σαντορίνη αν…: Όλο το σχέδιο «Τάλως» της Πολιτικής Προστασίας για το ηφαίστειο [χάρτης]
FILE PHOTO: Άποψη της Σαντορίνης. ΑΠΕ-ΜΠΕ, STR
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ειδικό σχέδιο για την αντιμετώπιση των συνεπειών από δραστηριότητα στο ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης κατήρτισε η γενική γραμματεία Πολιτικής Προστασίας.
Είναι το πρώτο σχέδιο, με την κωδική ονομασία «Τάλως» (σ.σ. ήταν μυθικός φύλακας της Κρήτης. Ήταν γιγάντιος, ανθρωπόμορφος και με σώμα από χαλκό) και έχει ημερομηνία 6 Φεβρουαρίου 2020.
Μέσα στις 185 σελίδες του το σχεδίου που εντάσσεται στο γενικό σχέδιο πολιτικής προστασία με τον κωδικό «Ξενοκράτης» καταγράφεται η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην ευρύτερη περιοχή, οι ηφαιστειακές δραστηριότητες που ποτέ δεν έχουν σταματήσει και τα πρώτ μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε περίπτωση έκρηξης.
Ειδικότερα, στο εισαγωγικό μέρος αναφέρονται τα εξής:
Ο σκοπός του παρόντος Γενικού Σχεδίου είναι η άμεση και συντονισμένη απόκριση των εμπλεκόμενων Φορέων σε Κεντρικό, Περιφερειακό και Τοπικό επίπεδο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών από την εκδήλωση Ηφαιστειακής Δραστηριότητας στο Ηφαιστειακό Σύμπλεγμα Σαντορίνης και την άμεση διαχείριση των συνεπειών της, δράσεις που αποβλέπουν στην προστασία της ζωής, της υγείας και της περιουσίας των πολιτών, καθώς και στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, των πλουτοπαραγωγικών πηγών και των υποδομών της χώρας.
Αναφορικά με την ανάλυση κινδύνου, όπως αναλυτικά αναφέρεται στο μέρος III του παρόντος Γενικού Σχεδίου, τονίζεται ότι τα παρουσιαζόμενα σε αυτή στοιχεία δεν αντιπροσωπεύουν κατ’ ανάγκη πλήρως τεκμηριωμένα αποτελέσματα που δεσμεύουν την ΕΕΕΠΗΣ1 ως προς την ακρίβειά τους, είναιόμως επαρκή για την ανάπτυξη ρεαλιστικών σεναρίων ενδεχόμενης επαναδραστηριοποίησης με στόχο την κατάστρωση ενός αποτελεσματικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Άμεσης/Βραχείας Διαχείρισης των Συνεπειών από την Εκδήλωση Ηφαιστειακής Δραστηριότητας στο Ηφαιστειακό Σύμπλεγμα της Σαντορίνης.
1 Η Ειδική Επιστημονική Επιτροπή Παρακολούθησης Ηφαιστείου Σαντορίνης (ΕΕΕΠΗΣ) συστάθηκε στις 3 Φεβρουαρίου του 2012 (Υ.Α.Δ16γ/55/8/66/Γ/3-2-2012 ΦΕΚ 102 Υ.Ε.Θ.Ο.Δ.Φ.Δ.Ε.Δ.Τ./8-3-2012). Η ΕΕΕΠΗΣ αντικαταστάθηκε με την Μόνιμη Επιστημονική Επιτροπή Παρακολούθησης Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου (ΜΕΕΠΕΗΤ) υπό τον Οργανισμό Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ) με διευρυμένο αντικείμενο της παρακολούθηση και την ανάλυση κινδύνου για όλα τα ηφαιστειακά κέντρα του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου. Η ανωτέρω επιτροπή όπως και οι λοιπές μόνιμες επιτροπές του ΟΑΣΠ συγκροτείται με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών.
Οι παραπάνω αβεβαιότητες είναι δυνατόν να περιοριστούν ουσιαστικά, ιδίως στην περίπτωση ενδεχόμενης ηφαιστειακής διέγερσης, με τη συμβολή των επιστημόνων και των δικτύων παρακολούθησης. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο να διατηρούνται σε πλήρη, απρόσκοπτη και συνεχή λειτουργία τα δίκτυα παρακολούθησης, να αξιολογούνται οι πληροφορίες συνεχώς και δυναμικά, ιδίως σε περίπτωση ηφαιστειακής διέγερσης, από κατάλληλο επιστημονικό κλιμάκιο το οποίο θα συντονίζεται με ευθύνη των επιστημονικών φορέων παρακολούθησης σε συνεργασία και με την εποπτεία της Μόνιμης Επιστημονικής Επιτροπής Παρακολούθησης Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου.
Γιατί δημιουργήθηκε το σχέδιο
Από τον Ιανουάριο του 2011 μέχρι περίπου και τον Μάρτιο του 2013 στη Σαντορίνη παρατηρήθηκε μια σεισμική έξαρση η οποία συνοδεύτηκε από παραμορφώσεις στον φλοιό της γης.
Τα φαινόμενα αυτά οδήγησαν την ηγεσία του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών στην συγκρότηση της Ειδικής Επιστημονικής Επιτροπής Παρακολούθησης Ηφαιστείου Σαντορίνης (ΕΕΕΠΗΣ) στις 3 Φεβρουαρίου του 2012 (Υ.Α. Δ16γ/55/8/66/Γ/3-2-2012 ΦΕΚ 102 Υ.Ε.Θ.Ο.Δ.Φ.Δ.Ε.Δ.Τ./8-3-2012). Στην ΕΕΕΠΗΣ συμμετείχε από συστάσεώς της και εκπρόσωπος της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας.
1 Το νησιωτικό τόξο εμφανίζεται στο σημείο σύγκλισης δυο τεκτονικών πλακών, συνήθως μιας ηπειρωτικής με μια ωκεάνιας, χωρίς να αποκλείεται και η εμφάνισή του στο σημείο σύγκλισης δυο ωκεάνιων πλακών. Κατά τη σύγκλισή τους, η βαρύτερη ωκεάνια πλάκα αρχίζει να βυθίζεται κάτω από την ελαφρύτερη ηπειρωτική, μπαίνοντας μέσα στο μανδύα σε βάθος έως και 600–700 km. Η πλάκα που βυθίζεται αρχίζει να λιώνει, κι επειδή το υλικό της είναι ελαφρύτερο από αυτό του μανδύα ανεβαίνει, υγροποιημένο πλέον σε μάγμα, λόγω της άνωσης, με αποτέλεσμα την εμφάνιση ηφαιστείων πίσω από την περιοχή σύγκλισης.
Στο πλαίσιο του προγραμματισμού έργων και δράσεων για την αντιμετώπιση κινδύνων από
ενδεχόμενη ηφαιστειακή έκρηξη στην Σαντορίνη η Γ.Γ.Π.Π. ζήτησε στις 28/2/2012 μέσω του μόνιμου εκπροσώπου της στην ΕΕΕΠΗΣ την ανάλυση κινδύνου, για όλους τους πιθανούς κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από ενδεχόμενη ηφαιστειακή έκρηξη σύμφωνα με τα σενάρια επαναδραστηριοποίησης του ηφαιστείου (πιθανότερο και ακραίο).
Η ανάλυση κινδύνου ολοκληρώθηκε από την ΕΕΕΠΗΣ στις 13-6-2013 και διαβιβάστηκε στην ΓΓΠΠ με το υπ’ αριθμ. Εμπ. Οικ. 21/18-06-2013 έγγραφο.
Στην συνέχεια η Γ.Γ.Π.Π. ζήτησε από τους θεσμικά αρμόδιους φορείς και συγκεκριμένα, το Υπουργείο Υγείας, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, το Ε.Κ.Ε.Π.Υ., την ΔΕΗ, το ΔΕΔΔΗΕ, την Υ.Π.Α και την Γ.Γ.Δ.Ε. την συμπλήρωση του ανωτέρω κειμένου και συγκεκριμένα τον αναλυτικό προσδιορισμό των πιθανών επιπτώσεων στον πληθυσμό και τις υποδομές καθώς και τα προτεινόμενα μέτρα περιορισμού των επιπτώσεων αυτών. Η διαδικασία αποστολής των απαντήσεων των ανωτέρω φορέων ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2014.
Επισημαίνεται ότι η Ειδική Επιστημονική Επιτροπή Παρακολούθηση Ηφαιστείου Σαντορίνης (ΕΕΕΠΗΣ) που συστάθηκε αρχικά στις 3 Φεβρουαρίου του 2012 (Υ.Α. Δ16γ/55/8/66/Γ/3-2-2012 ΦΕΚ 102 Υ.Ε.Θ.Ο.Δ.Φ.Δ.Ε.Δ.Τ./8-3-2012) αντικαταστάθηκε με την Μόνιμη Επιστημονική Επιτροπή Παρακολούθησης του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ) με διευρυμένο αντικείμενο της παρακολούθηση και την ανάλυση κινδύνου για όλα τα ηφαιστειακά κέντρα του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου. Η ανωτέρω επιτροπή όπως και οι λοιπές μόνιμες επιτροπές του ΟΑΣΠ συγκροτείται με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών.
Τέλος διευκρινίζεται ότι παρά το γεγονός ότι η ανάλυση κινδύνου και τα σενάρια επαναδραστηριοποίησης που έχουν μέχρι στιγμής υλοποιηθεί, αφορούν αποκλειστικά το ηφαιστειακό σύμπλεγμα της Σαντορίνης, τόσο οι πιθανές επιπτώσεις στον πληθυσμό και τις υποδομές καθώς και τα προτεινόμενα μέτρα περιορισμού των επιπτώσεων αυτών όσο και οι δράσεις αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών και βραχείας διαχείρισης των συνεπειών λόγω ηφαιστειακής δραστηριότητας έχουν εφαρμογή σε πιθανή εκδήλωση ηφαιστειακής δραστηριότητας από οποιοδήποτε από τα ηφαιστειακά κέντρα του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου.