Το ρίσκο της Καγκελαρίου Μέρκελ: Ο Ερντογάν έχει καταστεί κεντρική φιγούρα στο δράμα της Λιβύης
Κάποιος μπορούσε να αλλάξει το fairest me to fear(est)… ΣΚΙΤΣΟ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΓΚΟΥΜΑ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Στην ιστοσελίδα της Süddeutsche Zeitung δημοσιεύεται ανάλυση του Daniel Brössler με τίτλο «Ο Ταγίπ Ερντογάν (Erdoğan) έχει καταστεί κεντρική φιγούρα στο δράμα της Λιβύης» και υπότιτλο:
«Η Καγκελάριος ανέλαβε ένα ρίσκο διοργανώνοντας τη Διάσκεψη για την ειρήνευση της Λιβύης, η οποία προσέλκυσε την παγκόσμια προσοχή. Για να πετύχει το σχέδιο που προέκυψε στο πλαίσιο της Διάσκεψης, η Γερμανία χρειάζεται την Τουρκία. Ωστόσο, είναι απίθανο ο Πρόεδρος της Τουρκίας Erdoğan να μην αναμένει αντάλλαγμα για την προθυμία του να συνεργαστεί».
Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν προειδοποίησε. «Δεν έχω ψευδαισθήσεις, φυσικά θα είναι ένας δύσκολος ο δρόμος», δήλωσε η Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ (Angela Merkel) την Κυριακή το απόγευμα, αφότου οι συμμετέχοντες στη Διάσκεψη για τη Λιβύη συμφώνησαν σε 55 «συμπεράσματα», τα οποία ο στόχος είναι να ανοίξουν το δρόμο προς την ειρήνη στη χώρα της Βόρειας Αφρικής που πλήττεται από τον εμφύλιο πόλεμο. Δεν έχουν λυθεί όλα τα προβλήματα στη Λιβύη, έχει δοθεί μόνο μια «νέα ώθηση», δήλωσε η Merkel.
- Πόσο δίκιο είχε ως προς αυτό, φάνηκε μέσα σε λίγες μέρες. Την Τετάρτη, έξι πύραυλοι έπληξαν το αεροδρόμιο Mitiga στο κέντρο της Τρίπολης. Η εναέρια κυκλοφορία χρειάστηκε να ανασταλεί προσωρινά.
- Στρατιωτικός αξιωματούχος έκανε λόγο για μία ακόμα παραβίαση της κατάπαυσης του πυρός από τα στρατεύματα του στρατηγού Khalifa Haftar. Το μήνυμα έφτασε και στο Βερολίνο. Η συμφωνία που επετεύχθη την Κυριακή δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά την κατάσταση στη Λιβύη.
Αυτός είναι ένας ακόμα λόγος για τον οποίο είναι τόσο σημαντικό για τη Merkel να μιλήσει με τον άνδρα που έφτασε τελευταίος στην Καγκελαρία στην Κυριακή και ήταν ο πρώτος που έφυγε: ο Recep Tayyip Erdoğan, Πρόεδρος της Τουρκίας, μέσα σε λίγους μήνες ανήλθε σε ένα από τα κεντρικά στοιχεία στο δράμα της Λιβύης. Στην ημερήσια διάταξη των συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη αυτή την Παρασκευή, περιλαμβάνονταν όλα τα θέματα, για παράδειγμα η κατάσταση στη Συρία και η ευρω-τουρκική Συμφωνία για τους Πρόσφυγες.
Αλλά τίποτα δεν είναι πιο επείγον για τη Merkel αυτές τις μέρες από τη Λιβύη. Η Καγκελάριος ανέλαβε ένα ρίσκο φιλοξενώντας ένα συνέδριο που προσελκυσε την παγκόσμια προσοχή. Από εδώ και πέρα, η επιτυχία και η αποτυχία στη Λιβύη θα πιστωθεί σε μεγάλο βαθμό στη Γερμανία και προσωπικά στην ίδια. Δεν ήταν ποτέ προσδοκία της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης πως «η πορεία προς την επίτευξη πολιτικής λύσης μέσω της κατάπαυσης του πυρός, της ανακωχής, του εμπάργκο όπλων θα ήταν εντελώς ευθύγραμμη και αδιατάρακτη», συμπέρανε και πάλι ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος Steffen Seibert.
- Πάντως, η συμφωνία της Διάσκεψης του Βερολίνου περιέχει πράγματι μία σειρά σαφών δεσμεύσεων, για παράδειγμα εκείνες που αφορούν την εφαρμογή επιτέλους του εμπάργκο όπλων που ισχύει από το 2011. Μετά από ειδήσεις για πτήσεις από την Τουρκία στην Τρίπολη και την υποψία για νέες παραδόσεις όπλων και μετά τη Διάσκεψη του Βερολίνου, ο Seibert επεσήμανε ότι ένα από τα αποτελέσματα των συμφωνιών ήταν ότι «με το τελικό έγγραφο δεν σταματά η εργασία, αλλά τότε αρχίζει στ’ αλήθεια».
Για τη Merkel, ο στόχος είναι να σώσει ένα σχέδιο, το οποίο ακούγεται απλό, αλλά είναι πολύπλοκο στην εφαρμογή του. Στόχος είναι να συμμορφωθούν τα αντιμαχόμενα μέρη του εμφυλίου πολέμου στη Λιβύη, δια της διακοπής των προμηθειών τους από τους ξένους υποστηρικτές τους. Η υποστήριξη του Erdoğan έχει καταστεί στο μεταξύ ζωτικής σημασίας για την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση του Fayez al-Serraj στην Τρίπολη. Χωρίς την τουρκική βοήθεια, δύσκολα θα ήταν σε θέση κατά το τελευταίο διάστημα να αντισταθεί στην προέλαση των στρατευμάτων του στρατηγού Haftar στη Βεγγάζη.
Ο Erdoğan λέγεται πως ήταν εποικοδομητικός κατά τη διάρκεια των συζητήσεων στην Καγκελαρία, αλλά το κατά πόσον θα συμμορφωθεί με το μέρος της συμφωνίας που τον αφορά είναι πιθανό να εξαρτηθεί από αρκετούς παράγοντες. Κυρίως, το πώς οι αντίπαλοί του τώρα στον αγώνα εξουσίας στη Λιβύη θα ενεργήσουν. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον Mohammed bin Zayid al-Nahyan, τον πρίγκιπα του Αμπού Ντάμπι και ισχυρό άνδρα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Χωρίς την οικονομική και στρατιωτική στήριξη των Εμιράτων, ο Haftar και τα στρατεύματά του δεν θα είχαν καταφέρει να φτάσουν στις πύλες της Τρίπολης. Ο Πρίγκιπας δεν συμμετείχε προσωπικά στη Διάσκεψη, αλλά είχε υποσχεθεί την προηγούμενη μέρα την υποστήριξή του προς την Merkel. Το δύσκολο για την Καγκελάριο συνίσταται τώρα στο να παραμείνουν στη διαδικασία ο Πρίγκιπας και ο Erdoğan.
- Η Καγκελάριος επωφελείται από το γεγονός ότι κατά βάση όλες οι πλευρές -συμπεριλαμβανομένων των Ρώσων που υποστηρίζουν το Haftar και με μισθοφόρους- έχουν αντιληφθεί ότι η νίκη είναι ανέφικτη ή μπορεί να έλθει με τεράστιο τίμημα. Και ο Erdoğan κλήθηκε να αποφασίσει, αν επιθυμεί πραγματικά να διακινδυνεύσει μια μεγάλη αντιπαράθεση με την Αίγυπτο. Παρόλα αυτά, είναι απίθανο ο Τούρκος πρόεδρος να μην περιμένει τίποτα σε αντάλλαγμα για την προθυμία του να συνεργαστεί.
Έτσι, οι συνομιλίες θα πρέπει επίσης να ασχοληθούν με τη διαμάχη σχετικά με τις τουρκικές έρευνες για φυσικό αέριο στο Αιγαίο. Η Ελλάδα και η Κύπρος θεωρούν ότι τα δικαιώματά τους να παραβιάζονται από τις γεωτρήσεις και να έχουν την ΕΕ στο πλευρό τους.
Η διαμάχη κλιμακώθηκε περαιτέρω από μια συμφωνία του Erdoğan με την κυβέρνηση της Τρίπολης για την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων στη Μεσόγειο, η οποία αγνοεί τα συμφέροντα της Ελλάδας και τις προβλέψεις του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας. Είναι πλέον εξαιρετικά απίθανο ο Erdoğan να θυσιάσει τους οικονομικούς και στρατηγικούς στόχους του για μία λύση ειρήνης στη Λιβύη.
Πάντως, τα προβλήματα δεν περιορίζονται στην Τουρκία -και ούτε καν σε όλους όσοι συμμετείχαν στη Διάσκεψη του Βερολίνου. Ο Υπουργός Εξωτερικών Heiko Maas ταξίδεψε στη Βόρεια Αφρική την Πέμπτη για να προωθήσει τη συμφωνία στις γειτονικές χώρες της Λιβύης. Ειδικά η κυβέρνηση της Τυνησίας είχε εξοργιστεί, επειδή αρχικά δεν κλήθηκε να μεταβεί στο Βερολίνο. Η κυβέρνηση στην Τύνιδα απέρριψε μια πρόσκληση λίγο πριν από την έναρξη της Διάσκεψης.
Στο Αλγέρι, ο Maas συναντήθηκε με τους υπουργούς Εξωτερικών των έξι γειτονικών χωρών της Λιβύης, από τους οποίους μόνο η Αίγυπτος και η Αλγερία συμμετείχαν στο Βερολίνο. «Οι γειτονικές χώρες της Λιβύης είναι αυτές που υποφέρουν από τον εμφύλιο πόλεμο», δήλωσε ο Maas. Ως εκ τούτου, είναι πλέον «πολύ σημαντικές στον δρόμο για την εξεύρεση λύσης».