Τι σκέφτεται ο αλλαγμένος Νίκος Αναστασιάδης; Μέχρι που μπορεί να πάει με την Τουρκία του Ερντογάν;
File Photo: Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης στην Εκδήλωση Μνήμης για το Ολοκαύτωμα. ΓΤΠ, Χ. ΑΒΡΑΑΜΙΔΗΣ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ένα από βασικά ερωτήματα στην εξελισσόμενη κρίση της Ανατολικής Μεσογείου είναι “μέχρι που μπορεί να πάει ο Αναστασιάδης”;
Η Κυπροτουρκική διάσταση των εξελίξεων έχει τη δική της δυναμική, βαθιά θεμελιωμένη στα δεδομένα της ισχυρής στρατιωτικής παρουσίας της Τουρκίας επί του κυπριακού εδάφους και του ελέγχου του θαλάσσιου χώρου με υπολογίσιμες αεροναυτικές δυνάμεις, τις οποίες κανένα κράτος στην περιοχή δεν έχει βούληση να αναχαιτίσει προς όφελος της Κύπρου.
Μέχρι που λοιπόν μπορεί ν’ αντέξει την πίεση ο κύπριος Πρόεδρος; Μια εντεινόμενη πίεση, εντός και εκτός συνόρων, είναι στο καθημερινό «μενού» της ενημέρωσης που έχει; Όταν μάλιστα ο κύριος εν δυνάμει σύμμαχος αποτροπής της τουρκικής επιθετικότητας, η Ελλάδα, συμβουλεύει σε «αμυντική» στάση. Μια στάση όμως που δεν έχει καμία κατευναστική επίδραση στην Άγκυρα.
- Αντίθετα. Η Τουρκία εισέβαλε σε δύο μέχρι στιγμής τεμάχια (το 7 και το 8) που είχαν αδειοδοτηθεί σε ξένες εταιρίες, χωρίς καμιά αντίδραση. Η παρουσία εταιριών κολοσσών δεν θωρακίζει την κυπριακή ΑΟΖ. Ούτε και οι τριμερείς συνεργασίες απέδωσαν της επιδιωκόμενη αποτροπή της Τουρκίας. Και το επόμενο βήμα της Τουρκίας μπορεί να είναι η ματαίωση προγραμματισμένων γεωτρήσεων των εταιριών που εργάζονται στις θαλάσσιες ζώνες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο Αναστασιάδης γνωρίζει πολύ καλά ότι κανένας δε θα προτρέξει για να αναχαιτίσει το τουρκικό ναυτικό.
Τις τελευταίες μέρες ο κύπριος Πρόεδρος φαίνεται να εισακούει τα κελεύσματα της «άλλης σχολής». Εκείνης της οποίας είχε ηγηθεί κάποτε. Ο δείκτης επιμονής και διεκδίκησης του κύπριου Προέδρου φαίνεται να έχει φτάσει στο τέρμα της απόδοσής του. Είναι πολύ κοντά στο σημείο επαναφοράς στην παλιά του γραμμή, την οποία, όπως έδειξε και στο Βερολίνο πρόσφατα, ποτέ δεν εγκατέλειψε.
Είναι η γραμμή που του εισηγείται ο ΓΓ του ΑΚΕΛ Άντρος Κυπριανού: να πάει σε συνομιλίες το συντομότερο, με κάθε τρόπο. Αυτό είναι και το μήνυμα που έστειλε στον Έρντογάν ο Πρόεδρος της Κύπρου μέσω της κ. Μέρκελ: Είμαι έτοιμος να κάνω βήματα προς το διάλογο, κάντε και εσείς κάτι. Η Τουρκία πίεσε τον Αναστασιάδη, τον έφερε στο σημείο απόγνωσης που επεδίωκε για να έχει ίδια το πάνω χέρι.
Ο Αναστασιάδης αντέδρασε, επεδίωξε στήριξη, αποτάθηκε στην ΕΕ. Πήρε κάτι, αλλά όχι ικανό να του δώσει έστω το ηθικό προβάδισμα στο εσωτερικό, στην κοινή γνώμη για την οποία τόσο πολύ ενδιαφέρεται, αυτός και οι σύμβουλοί του.
- Το πρόβλημα όμως δεν είναι η πενιχρή αντίδραση της ΕΕ. Το πρόβλημα είναι ότι ο Πρόεδρος και οι συν αυτώ δεν είχαν σχέδιο αποτελεσματικής διαχείρισης της κρίσης. Το 2014, όταν το ερευνητικό σκάφος Μπάρπαρος εισέβαλε στην οριοθετημένη ΑΟΖ της Κύπρου, έπρεπε να είχε γίνει κατανοητό ότι εκείνο ήταν ένα νέο σημείο καμπής στην Τουρκική στρατηγική:
Η Άγκυρα άρχισε να εφαρμόζει το σχέδιό της για επικυριαρχία στις θαλάσσιες ζώνες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μέσω αυτής θα άρπαζε και τον φυσικό πλούτο της Κύπρου. Όσοι πίστευαν, σε Αθήνα και Λευκωσία, ότι το κυπριακό φυσικό αέριο θα ήταν το δέλεαρ, το κίνητρο για να πεισθεί η Τουρκία να συμφωνήσει στο Κυπριακό, έπρεπε να είχαν συνέλθει από τότε.
Η Άγκυρα λέει σε όλους τους τόνους κάτι απλό, αλλά πολύ οδυνηρό: Αν δεν συμφωνήσετε στους όρους μου, θα εξορίζω εγώ το φυσικό αέριο και θα παρεμποδίσω κάθε δική σας γεώτρηση. Η Τουρκία δεν καταλαβαίνει εκείνο το «κίνητρο». Θέτει όρους στα πλαίσια του κενού ισχύος που προκάλεσε η αδράνεια Αθηνών και Λευκωσίας και το οποίο επικάλυψε το τουρκικό πολεμικό ναυτικό.
Η κυπριακή κυβέρνηση δεν αντιλήφθηκε ορθά την κατάσταση την κρίσιμη ώρα, το Φθινόπωρο του 2014. Δεν σχεδίασε αποτελεσματικά, έκανε λανθασμένες επιλογές, έφτασε σε νέο τέλμα. Οι συνομιλίες δεν έδιναν διέξοδο στην Ελληνοκυπριακή κοινότητα ενώπιον της τουρκικής επιθετικότητας. Έδιναν χρόνο και άλλοθι στην Τουρκία να συνεχίσει τα σχέδιά της. Το αδιέξοδο στις συνομιλίες του 2017 ήταν προδιαγεγραμμένο.
Όταν η κρίση έφυγε εκτός ελέγχου τον Μάιο του 2019 ήταν ήδη αργά. Μπροστά στο αδιέξοδο και εν απουσία σχεδιασμού δεν υπάρχουν επιλογές. Μόνο αντίδραση και αυτοσχεδιασμός μπορεί να υπάρξει. Ιδέες όμως είχαν δοθεί προ καιρού. Και οι ιδέες ήταν καλές. Υπήρξε όμως και διστακτικότητα από το πολιτικό προσωπικό στον ωφέλιμο χρόνο.
- Σε αυτή τη σκακιέρα ή όπως λέμε στις διεθνείς σχέσεις, υπό το πρίσμα της θεωρίας παιγνίων, η ψυχολογία των “δρώντων” επηρεάζει και τη θέαση του ορθού και του λάθους, του ορθολογικού και του ανορθολογικού.
- Οι Τούρκοι, όπως και ξένοι που έχουν επιρροή στον Αναστασιάδη, ξέρουν τον τρόπο που σκέφτεται. Ξέρουν τα όρια της αντοχής του. Έχουν αναλύσει την προσωπικότητα και το θυμοειδές του σε μεγάλη λεπτομέρεια. Στην Κύπρο θα λέγαμε ότι τον ξέρουν σαν τον κάλπικο παρά.
- Και τώρα τι; Στο παρασκήνιο ο δρόμος επαναφοράς στις συνομιλίες είναι ανοικτός. Φτάνει ο Αναστασιάδης να αποδεχθεί τους όρους της Τουρκίας:
- Το αέριο στο τραπέζι και στα χέρια της Άγκυρας ο καθορισμός των βασικών επιλογών, η ασφάλεια σε πλαίσιο μεταβατικό, χωρίς αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων, το κράτος δομημένο 50-50 ανάμεσα σε Έλληνες και Τούρκους, με προοπτική διαρκών αδιεξόδων, τα οποία θα ρυθμίζου οι εγγυητές, δηλαδή η Τουρκία.
Ξανά πίσω στην αδιέξοδη πεπατημένη των συνομιλιών; Η επιστροφή στις συνομιλίες θα λειτουργήσει ξανά φυσικά ως βολική σανίδα «σωτηρίας» από τις εκρήξεις του Προέδρου κάτω από πίεση; Με όλο το κόστος και την ευθύνη στους ώμους των Ελληνοκυπρίων;
Υπό μια άλλη οπτική γωνιά, τα πράγματα μπορεί να τα δει κάποιος και με διαφορετικό τρόπο: Είμαστε στο σημείο “0”. Κι αυτό είναι το μόνο καλό νέο. Όσοι βλέπουν τα πράγματα καθαρά, μπορούν και να δουν την ανάγκη επανασχεδιασμού. Ο ίδιος δρόμος, ξανά και ξανά, οδηγεί, ξανά και ξανά, στο ίδιο κακό αποτέλεσμα. Υπάρχει όμως καθαρός νους και πολιτικό “κεφάλαιο” για κάτι τέτοιο;
*Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και Διακυβέρνησης, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες των συνεργατών της.