Θωρούν δεδομένες Ελλάδα και Κύπρο: ΗΠΑ-Ευρωπαίοι σπεύδουν να ικανοποιήσουν την Τουρκία

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ο Άντονι Μπλίνκεν προσπαθεί να βρει “κοινή” γλώσσα με την Κίνα: Ουάσιγκτον και Πεκίνο οφείλουν να χειρίζονται τις διαφωνίες τους «υπεύθυνα», είπε ο Αμερικανός υπουργός

Όταν η κατοχική Τουρκία δεν θέλει ούτε «ζωγραφιστή» να βλέπει την Κύπρο: Κάνουν λάθος όσοι επενδύουν, για διαφορετικούς λόγους, στις ευρωτουρκικές σχέσεις

Το πρόβλημα του τουρκικού αναθεωρητισμού και οι υπαρξιακά αναγκαίες στρατηγικές επιλογές της Ελλάδας: Η τουρκική ρητορική προφανώς απάδει από τις έωλες υποσχέσεις της…

Του ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ (*)

Δύσκολοι και ζοφεροί καιροί. Με αναφορά σ’ έναν κόσμο που γίνεται κάθε μέρα και πιο αβέβαιος, και πιο απρόβλεπτος. Ένα ρευστό σκηνικό χαρακτηρίζει το πλανητικό μας σύστημα, μια αστάθεια και συχνές ανατροπές. Ίσως να περνάμε μια μεταβατική περίοδο, μακράς όμως διαρκείας με τα πεπερασμένα ανθρώπινα όριά μας.

Αυτό το ρευστό τοπίο με την αβεβαιότητα που το διακρίνει γίνεται ακόμη πιο απρόβλεπτο με όσα συμβαίνουν στην Ουάσινγκτον με έναν Αμερικανό Πρόεδρο που έχει περιορισμένη αντίληψη των διεθνών σχέσεων και των διεθνών πραγματικοτήτων.

Έναν Πρόεδρο με μια χαοτική πολιτική που ούτε με τους συνεργάτες του μπορεί να συνεννοηθεί και τους οποίους απολύει τον ένα μετά τον άλλο! Ανάμεσά τους στα χρόνια που πέρασαν και οι δύο πυλώνες της αμερικανικής κυβέρνησης, ο υπουργός Εξωτερικών πρώτα, ο Ρεξ Τίλερσον και αργότερα αυτός της Άμυνας, ο Τζιμ Μάτις, οι οποίοι ήταν οι σύνδεσμοί του με το αμερικάνικο θεσμικό, αλλά και το «αόρατο» κατεστημένο, αυτοί που τον προσγείωναν και που ενέπνεαν εμπιστοσύνη στους συμμάχους των ΗΠΑ, ακόμη και στους αντιπάλους της.

• Η πολιτική Τραμπ δημιουργεί ένα κενό σε πλανητικό επίπεδο. Το οποίο εκμεταλλεύτηκε αριστοτεχνικά η Μόσχα, επιβεβαιώνοντας και ενισχύοντας την παρουσία της στη Μέση Ανατολή και ειδικά στη Συρία. Αλλά και η Κίνα, παρά τον εμπορικό πόλεμο που της κήρυξε ο Αμερικανός Πρόεδρος, συνεχίζει την ανοδική της πορεία. Τόσο που πολλοί πολιτικοί αναλυτές θεωρούν ότι σε αυτήν ανήκει η επόμενη δεκαετία.

Η γεωπολιτική συνιστώσα αυτού του κόσμου αλλάζει και αναδύεται μιας μορφής ψυχροπολεμική αντιπαράθεση με κύριο γεωπολιτικό μέτωπο τη Μέση Ανατολή, όπου η Τουρκία διεκδικεί ρόλο ακόμη και στη Λιβύη. Παρόλο που το κέντρο βάρους της παγκόσμιας οικονομίας και της γεωπολιτικής ισορροπίας συνέχισε να μετακινείται προς την Ασία υπό το βάρος της κινεζικής δυναμικής.

Η Ευρώπη εξακολουθεί να παραπαίει με το Βερολίνο να επιμένει στην πολιτική της λιτότητας και της νεοφιλελεύθερης προοπτικής που συνδυαζόμενη τώρα με το προσφυγικό δημιουργεί ένα εκρηκτικό μείγμα που απειλεί την ίδια την ύπαρξή της. Στη διεθνή σκηνή η γηραιά ήπειρος παραμένει ο μεγάλος ασθενής. Η απουσία της από τα διεθνή δρώμενα είναι ακόμη πιο εμφανής με την αδυναμία των ΗΠΑ να αναπληρώσουν το κενό που αφήνει, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Απουσία που επιτείνεται και λόγω του Brexit και της πολιτικής αστάθειας που αυτό προκαλεί.

• Εκτός του παραδοσιακού χώρου των διεθνών σχέσεων, μεγάλοι κίνδυνοι διαφάνηκαν και αυτή τη χρονιά από τις επεμβάσεις στην ευαίσθητη περιοχή του κυβερνοχώρου. Πολλοί δεν διστάζουν να μιλήσουν για εμπόλεμη κατάσταση σε αυτό τον χώρο, με τη Μόσχα και το Πεκίνο να κερδίζουν συνεχώς έδαφος. Ανησυχία προκαλούν και οι απότομες κλιματικές αλλαγές σε μια στιγμή που η ευαισθητοποίηση γύρω από αυτό το θέμα παραμένει περιορισμένη σε επίπεδο πολλών κυβερνήσεων και ανύπαρκτη στον Τραμπ. Και βέβαια σημειώνεται και η συνεχής αύξηση των κοινωνικών ανισοτήτων, καθώς και η κακοποίηση εκατομμυρίων παιδιών σε όλο τον κόσμο, όπως και η σημαντική παρουσία τους ασυνόδευτων στα καραβάνια των προσφύγων.

Οι εξελίξεις αυτές διασυνδέονται με τον νεοφιλελευθερισμό που έχει μεταλλάξει τις κοινωνικές αξίες πάνω στις οποίες στηρίχτηκε η μεταπολεμική ευημερία της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Και που κρατά καθηλωμένο τον υπόλοιπο κόσμο σε επίπεδα φτώχειας και μιζέριας. Υπάρχει παράλληλα και μία πρωτοφανής στην ιστορία συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια των ολίγων, την ίδια στιγμή που εκατομμύρια άνθρωποι φτωχοποιούνται ακόμη και στην καρδιά του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος.

Με το κύμα των προσφύγων να κατακλύζει την Ευρώπη και με τα εκατομμύρια αυτών που ζουν κάτω από άθλιες κοινωνικές συνθήκες σε όλο τον κόσμο να αποτελούν ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια του συστήματος, πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι βρισκόμαστε μπροστά σ’ένα σταυροδρόμι που δεν αποκλείεται να μας οδηγήσει σ’ένα νέο εργασιακό και κοινωνικό μεσαίωνα.

• Αυτό το ρευστό πλανητικό σκηνικό όπως εξελίσσεται επηρεάζει φυσικά και την Ελλάδα και την Κύπρο. Οι εναγκαλισμοί και οι αγάπες του Τραμπ με τον Ερντογάν ανατρέπουν όσα η Αθήνα και η Λευκωσία επιχειρούν να πετύχουν σε πιο χαμηλό επίπεδο επαφών και διαβουλεύσεων με την Ουάσινγκτον.
• Τίποτε δεν άλλαξε η επίσκεψη Πομπέο στην Αθήνα με όσα «καλά λόγια» κι αν χάιδεψε τα αυτιά των συνομιλητών του και πολύ πιθανόν τίποτε δεν θα αλλάξει με την πολυδιαφημιζόμενη επίσκεψή του στη Λευκωσία που προσφέρεται μάλλον για εσωτερική κατανάλωση και προβολή κάποιων. Ο οποίος άλλωστε, Πομπέο, σε λίγο καιρό θα εγκαταλείψει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
• Εξάλλου Αμερικανοί και Ευρωπαίοι θεωρούν δεδομένη την Ελλάδα και την Κύπρο και σπεύδουν να ικανοποιήσουν την Τουρκία που είναι πάντα διεκδικητική και ξέρει να απαιτεί και να παίρνει. Και εδώ ας θυμηθούν την τύχη των Κούρδων όσοι ακόμη έχουν αυταπάτες για την αξιοπιστία της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.
• Η ανεπάρκεια της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας και της Λευκωσίας, μιας πολιτικής ελλειμματικής σε επίπεδο στρατηγικών σχεδιασμών, επιτρέπει στην Άγκυρα να έχει κυρίαρχο ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο και να απειλεί το Αιγαίο.

Την ίδια ώρα το εσωτερικό μέτωπο και στις δύο χώρες παραμένει σμπαραλιασμένο και το πελατειακό κράτος αήττητο. Τα μεγάλα συμφέροντα είναι κυρίαρχα μέσω της διαπλοκής και της διαφθοράς.

• Ακόμη είναι γεγονός ότι υπάρχουν και σε Αθήνα και Λευκωσία κύκλοι, ακόμη και μιας «αριστερής» μετάλλαξης, που διακινούν την ηττοπάθεια απέναντι στον τουρκικό επεκτατικό εθνικισμό. Και που χαμηλόφωνα εύχονται την αποτυχία της προσέγγισης με το Ισραήλ και την Αίγυπτο ή και αυτή του EastMed. Και όλα αυτά για να διευκολυνθούν μεθοδεύσεις επιβολής λύσης αμερικανο-τουρκικών και ΝΑΤΟϊκών προδιαγραφών.

Συμπερασματικά, βρισκόμαστε σ΄ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Και παρόλα αυτά τίποτε δεν έχει χαθεί, υπάρχουν ευκαιρίες, θετικές συγκυρίες και ανοιχτά παράθυρα. Αρκεί να προχωρήσουμε με γρήγορους ρυθμούς, να κλείσουμε κάποια μέτωπα-κερκόπορτες, να δημιουργήσουμε αποτρεπτική δύναμη και ενιαίο αμυντικό χώρο, καθώς και αλληλεξαρτήσεις συμφερόντων που δεν θα ανατρέπονται εύκολα. Όσον ακόμα είναι καιρός, γιατί τα παράθυρα κάποτε κλείνουν.

(*) Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019.
[email protected]

• Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες κανενός.

Η ανταρσία που στόχευε στη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας: Η Ιστορία στην κλίνη του Προκρούστη