File Photo: Από τους επιζώντες Έλληνες Εβραίους του ολοκαυτώματος μόλις οι 1.200 επιστρέφουν στη Θεσσαλονίκη και πολύ λιγότεροι στις ιδιαίτερες πατρίδες τους σε άλλα μέρη της Ελλάδας. EPA, JUAN IGNACIO RONCORONI
«Άουσβιτς» είναι το συνώνυμο για το μεγαλύτερο έγκλημα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Στο πλαίσιο της υλοποίησης της εθνικοσοσιαλιστικής «Τελικής Λύσης» δολοφονήθηκαν με βιομηχανικό τρόπο μέσα σε δυόμιση χρόνια 1,1 εκατομμύρια άνθρωποι, από αυτούς το ένα εκατομμύριο ήταν Εβραίοι.
Οι δολοφονηθέντες
Ο εκτοπισμός των Ελλήνων Εβραίων στο Άουσβιτς αλλά και άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης ξεκίνησε τον Μάρτιο του 1943 και ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 1944. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της ιστορικής έρευνας συνολικά, 58.886 Εβραίοι της Ελλάδας από έναν προπολεμικό πληθυσμό 71.611 ψυχών, βρήκαν το θάνατο στα γερμανικά στρατόπεδα εξόντωσης Άουσβιτς και Τρεμπλίνκα όπως και αλλού. Ο μεγαλύτερος αριθμός των δολοφονηθέντων Ελλήνων Εβραίων κατάγονταν από τη Θεσσαλονίκη. Μέχρι τη λήξη του πολέμου είχαν εξοντωθεί γύρω στα 45.000 πρώην κάτοικοι της πόλης, δηλαδή σχεδόν το 97% του εβραϊκού πληθυσμού.
Οι επιζώντες
Όπως δείχνουν τέσσερεις περιπτώσεις από τη Θεσσαλονίκη οι λόγοι για τους οποίους κατάφερε ένας ορισμένος αριθμός Ελλήνων Εβραίων να γλυτώσει το θάνατο στο Άουσβιτς ήταν πολλοί και διάφοροι. Κανονικά ο 15χρονος Χάιντς Κούνιο πού είχε έρθει με την πρώτη αποστολή τρένου το Μάρτιο 1943 στο Άουσβιτς θα κατέληγε με τη μητέρα του, την αδελφή και τον πατέρα του που κούτσαινε στο θάλαμο αερίων. Όλη η οικογένεια επέζησε επειδή κατείχε, λόγω των επίμονων προσπαθειών της γερμανόφωνης μητέρας του, τα γερμανικά και η διοίκηση του στρατοπέδου είχε ανάγκη από μεταφραστές. Ο Μώσε Αελιών που είχε έρθει 18χρονος επίσης με την πρώτη αποστολή, παρέδιδε μαθήματα νέων ελληνικών σε έναν κρατούμενο πολωνό καθολικό μοναχό ο οποίος τον «πλήρωνε» με ψωμί. Επειδή άρεσε η φωνή του στους φύλακες κατάφερε και επέζησε ο μετέπειτα αρχικάντορας (πρωτοψάλτης) της Εβραϊκής Κοινότητας Βερολίνου Εστρόγκο Ναχάμα. Και ο Σλόμο Βενέτσια επέζησε επειδή ήταν μέλος των Ειδικών Μονάδων (Sonderkommando) που επί ποινή εκτέλεσης έπρεπε να μεταφέρουν τα πτώματα από τους θαλάμους αερίων στους φούρνους των κρεματόριων. Όπως γράφει στα απομνημονεύματα του, 100 από τους σχεδόν 900 Εβραίους των Sonderkommando ήταν Έλληνες.
Στην τελετή για τα 75 χρόνια από την απελευθέρωση του Άουσβιτς τη Δευτέρα θα παραβρίσκονται γύρω στους 100 επιζώντες του ολοκαυτώματος του Άουσβιτς από όλο τον κόσμο. Εκτός αυτού θα συμμετέχουν αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων από 27 χώρες, ανάμεσα τους και ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Είναι η πρώτη φορά που θα παραβρίσκεται σε αυτή την εκδήλωση έλληνας πρωθυπουργός.
DW-Παναγιώτης Κουπαράνης, αποστολή στο Άουσβιτς
Εθνική Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Ηρώων του Ολοκαυτώματος: Εκδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη