File Photo: Σε προκλητική γραμμή ενόψει Βερολίνου ο «Σουλτάνος». Photo: Τουρκική Προεδρία
Ο πρόεδρος Ερντογάν στέλνει δυνάμεις στη Λιβύη. Όπως στη Συρία; Όχι ακριβώς. Ο Ταγίπ Ερντογάν εμπλέκεται στη Λιβύη και στη Μεσόγειο για να διατηρήσει την εξουσία.
Η πολιτική της ιστορίας βρίσκεται στον πυρήνα της διεθνούς του στρατηγικής. Για να δικαιολογήσει μια στρατιωτική παρουσία στη Λιβύη, επικαλείται το οθωμανικό παρελθόν.
Απαντώντας στην ερώτηση που θέτει η αντιπολίτευση: «Τι δουλειά έχουμε στη Λιβύη;», λέει: «Οι Οθωμανοί επιστρέφουν». Πρέπει να ανασυγκροτηθεί μια αυτοκρατορία, τουλάχιστον στα εδάφη που κατέκτησαν οι σουλτάνοι. Διάφορα επιχειρήματα διατυπώνονται για τον σκοπό αυτό.
Το πρώτο επιχείρημα είναι αντιαποικιοκρατικό.
Το δεύτερο επιχείρημα είναι νεο-οθωμανικό.
Το τρίτο επιχείρημα είναι η «αναγέννηση της τουρκικής ισχύος».
Ο Μουσταφά Κεμάλ ενσαρκώνει το έθνος. Πολέμησε στο Τομπρούκ της Λιβύης κατά των Ιταλών και στη συνέχεια στην Καλλίπολη κατά των Άγγλων και των Γάλλων. Για την Άγκυρα, αυτή η αναφορά είναι πολύτιμη: ο ερντογανισμός είναι ένας μετα-κεμαλισμός και όχι ένας αντι-κεμαλισμός.
Ο άνθρωπος που ενσαρκώνει την αυτοκρατορία είναι ο Ενβέρ. Ο τουρκικός Τύπος κάνει τη διάκριση ανάμεσα στον Ενβέρ του 1911, που είναι σύζυγος μιας κόρης του Σουλτάνου, και τον Ενβέρ του 1914, που πρωταγωνίστησε στη γενοκτονία των Αρμενίων. Aν κάποτε ο Ενβέρ ήταν ένας άνθρωπος ταυτισμένος με την ήττα του 1918 και την κατάρρευση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, σήμερα έχει αποκατασταθεί και είναι μια κεντρική φιγούρα του ερντογανισμού. Ο Κεμάλ και ο Ενβέρ ήταν αντίπαλα πρόσωπα του τουρκικού εθνικισμού. Ως οθωμανικά πρόσωπα, όμως, συναντήθηκαν. Πού; Στη Λιβύη. Υπάρχει φωτογραφία που τους δείχνει μαζί να χαμογελούν. Πολεμούν μαζί για τον σουλτάνο, αλλά και για το τουρκικό έθνος που απειλείται από τις αποικιοκρατικές δυνάμεις.
Το τέταρτο επιχείρημα είναι γενεαλογικό.
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η είδηση είναι παντού: ο Φαγέζ Σάρατζ, ο επικεφαλής της λιβυκής κυβέρνησης που αναγνωρίζεται από τη διεθνή κοινότητα, είναι τουρκικής καταγωγής. Ο άμεσος πρόγονός του Μουσταφά καταγόταν από τη Μανίσα, στην Ανατολία: το 1840 πολέμησε στην Τουρκία. Ο πατέρας του Σάρατζ επισκέφθηκε το 1954 τους τούρκους γονείς του.
Όπως και ο κεμαλισμός, ο ερντογανισμός είναι ένας «εθνικιστικός αντιιμπεριαλισμός». Η πυξίδα του είναι ισλαμιστική, αλλά η δράση του ρεαλιστική. Ο Ερντογάν κινεί όλα τα νήματα σε διάφορους βαθμούς, και ανάλογα με το έδαφος που επιλέγει, με αποκλειστικό σκοπό τη διατήρησή του στην εξουσία.
(*) Ο Ολιβιέ Μπουκέ είναι καθηγητής οθωμανικής ιστορίας στο πανεπιστήμιο Paris-Diderot-Πηγή: Le Monde via ΑΠΕ-ΜΠΕ
Η γαλλική Αριστερά επιστρέφει; Αναζητεί σωσίβιο στις διαδηλώσεις για να νικήσει τον Μακρόν