Τουρκικά πολεμικά πλοία. Φωτογραφία Turkish Navy.
Σε προηγούμενο άρθρο μου(1) προσπάθησα να παρουσιάσω τις συμπεριφορές της Ελλάδας και της Τουρκίας μέσα από τη δομή ενός παιγνίου.
Προκύπτει πως η κυρίαρχη στρατηγική της Τουρκίας είναι η αμφισβήτηση των Συνθηκών, ακόμη και αυτών που έχει η ίδια υπογράψει, η αμφισβήτηση των δικαιωμάτων της Ελλάδας τα οποία απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο, με την απειλή χρήσης βίας, η προβολή της στρατιωτικής της ισχύος από τα Δαρδανέλια έως την Κύπρο, εσχάτως μέχρι και τη Λιβύη και η διεκδίκηση ελληνικών νησίδων και βραχονησίδων.
Καταρχάς, για να προσέλθει η Τουρκία στις διαπραγματεύσεις, θα πρέπει η Ελλάδα να δεχτεί και ζητήματα τα οποία ανατρέπουν τις πρόνοιες των υπαρχουσών Συνθηκών και της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (1982), όπως για παράδειγμα την παραίτησή της από το να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα σε 12 ν.μ. σε οποιοδήποτε σημείο της επικράτειάς της ή πολύ πιθανά ακόμη και την κυριότητα νησίδων και βραχονησίδων(2).
Τουλάχιστον, τέτοια ανταλλάγματα, μεταξύ άλλων, θα προσπαθήσει να πετύχει η τουρκική διπλωματία, αλλιώς γιατί να προσέλθει σε διαπραγματεύσεις; Κατά δεύτερον, για όσα από τα ζητήματα τεθούν στη διαπραγμάτευση δεν υπάρξει συμφωνία, η Ελλάδα διατείνεται πως οι δύο πλευρές θα πρέπει να αποδεχτούν να τα διευθετήσουν στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (Δ.Δ.Χ.).
Όποια και αν είναι η απόφαση του Δ.Δ.Χ. οι δύο πλευρές θα πρέπει να την αποδεχτούν και να την εφαρμόσουν.
Επειδή δε, ούτε στη διαπραγμάτευση, αλλά ούτε και στο Δ.Δ.Χ. μπορούν να τεθούν όλα τα ζητήματα που εγείρει η Τουρκία από τη Θράκη έως την Κύπρο, η ελληνική υποχωρητικότητα και τουρκική επιτυχία, δηλαδή το να λάβει κέρδη από το μηδέν, θα οδηγήσουν αυτή, να διεκδικήσει τα εκκρεμή ζητήματα με περισσότερη ζέση.
Επομένως, έχω την άποψη πως η διαδικασία που προτείνει η Ελλάδα:
Πρώτον, οδηγεί σε διαπραγματεύσεις που εκ των πραγμάτων θα μεταβάλλουν τις πρόνοιες των υφιστάμενων Συνθηκών εις βάρος της.
Τρίτον, δεν λύνει οριστικά τα προβλήματα με την Τουρκία, απλώς κάποια από αυτά.
Πέμπτον, προτρέπει την Τουρκία να συνεχίσει τη διεκδικητική συμπεριφορά της σε όλα τα επίπεδα, αφού και θα λάβει χώρο σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο που τώρα δεν δικαιούται, θα οδηγήσει την Ελλάδα να παραιτηθεί από δικά της δικαιώματα που δυνητικά έχει και ο ευρύτερος σχεδιασμός της για συνέχιση των πιέσεων προς την Ελλάδα δεν ανακόπτεται.
Επιτρέψτε μου όμως να έχω αντίθετη άποψη.
Με δεδομένη τη συνεχιζόμενη αντιπαράθεση σε θέματα που έχει εγείρει η Τουρκία και δεν θα λυθούν, αλλά και στα νέα που θα εγερθούν εξαιτίας μιας πολύπλοκης κατάστασης θαλασσίων ζωνών που θα διαμορφωθεί σε μία στενή θάλασσα με πολλά νησιά, προκύπτει πως μέρος των επιπλέον εσόδων από την εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πόρων, θα διοχετευθεί σε νέους εξοπλισμούς καθιστώντας ακόμη πιο πιθανό ένα θερμό επεισόδιο. Σε αυτή την περίπτωση η Ελλάδα θα είναι διπλά χαμένη.
Όπως έχει επισημάνει και ο Ν. Μακιαβέλι στο έργο του «ο Ηγεμόνας», η μη επίλυση ενός προβλήματος για την αποφυγή του πολέμου, τελικά αφενός δεν σε σώζει από τον πόλεμο, αφετέρου όταν αυτός συμβεί σε βρίσκει αποδυναμωμένο και σε χειρότερη θέση. Γνώμη μου είναι πως η Τουρκία μεθοδικά και σταθερά επιδιώκει ακριβώς αυτή την αποδυνάμωση. Για να ολοκληρώσω λοιπόν, την ανάλυση του προηγούμενου άρθρου μου(1), σε ένα παίγνιο μηδενικού αθροίσματος, στο οποίο η Τουρκία μόνο διεκδικεί, χωρίς να έχει κάτι να χάσει, η λύση που προτείνει η Ελλάδα, όχι μόνο δεν θα αποκαταστήσει τις σχέσεις της με την Τουρκία, αλλά θα τη φέρει αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις όντας σε δεινότερη θέση.
Με τις ενέργειες αυτές η Ελλάδα επιτυγχάνει ταυτόχρονα πολλούς στόχους. Πρώτον, μπορεί να εφαρμόσει, στα χωρικά της ύδατα καταρχήν, αλλά και στην Α.Ο.Ζ. μία ενιαία και πιο αποτελεσματική αλιευτική και περιβαλλοντική πολιτική για την αύξηση των ιχθυαλλιευμάτων και την προστασία των έμβιων ειδών των θαλασσών. Οι έρευνες και εξορύξεις μπορούν να είναι σχετικά πιο περιορισμένες και ορθολογικές σε σχέση με τον ανταγωνισμό που θα προκύψει από έναν κατακερματισμό των θαλασσίων ζωνών που δικαιούται η Ελλάδα μεταξύ αυτής και της Τουρκίας. Επομένως, μειώνονται οι ενδεχόμενες αρνητικές περιβαντολλογικές επιπτώσεις από αυτές τις δραστηριότητες με την εφαρμογή από μέρους μας της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας. Μπορεί, όσον αφορά τα χωρικά ύδατα, να προβεί σε καλύτερο έλεγχο των μεταναστευτικών ροών, εντάσσοντας μέσα στο πλέγμα των ελέγχων και τη Frontex, αυξάνοντας την αποτελεσματικότητά της τελευταίας.
Ενισχύει τη γεωστρατηγική της θέση.
Και όλα αυτά από ένα μικρό κράτος του οποίου η Τουρκία κατέχει στρατιωτικά ένα σημαντικό εδαφικό τμήμα. Εμείς τη δικαιολογία έχουμε;
Ακόμη, η επέκταση των χωρικών μας υδάτων και η ανακήρυξη και οριοθέτηση, όπου είναι εφικτό, Α.Ο.Ζ., θεωρώ πως ενισχύει τη θέση και στάση της Κύπρου αυξάνοντας τα διπλωματικά της όπλα και στο ζήτημα της επίλυσης του κυπριακού. Επίσης, καταργεί στην πράξη τη θεωρία ύπαρξης γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο, ενισχύει τις πρόνοιες των Συνθηκών της Λωζάννης και των Παρισίων όσον αφορά την κυριότητα σε νησιά, νησίδες και βραχονησίδες. Ενισχύει τη θέση μας αναφορικά με τον καθορισμό του χώρου έρευνας και διάσωσης στο Αιγαίο. Μπορεί να ενισχύσει τη θεσμική και οργανωτική δομή της Frontex, ώστε με βάση τα ελληνικά νησιά να ενταχθεί πιο ενεργά στο ελληνικό δίκτυο διάσωσης και έρευνας, αυξάνοντας, την αποτελεσματικότητα της καθώς και την ασφάλεια της ναυσιπλοϊας στο Αιγαίο.
Ταυτόχρονα, πράττοντας όπως η Κύπρος, αυξάνονται τα διπλωματικά, πολιτικά και νομικά εργαλεία της Ελλάδας, έναντι της παραβατικής συμπεριφοράς της Τουρκίας, μειώνοντας, κατά την κρίση μου, τις πιθανότητες θερμού επεισοδίου ή και πολεμικής σύγκρουσης.
Ευρύτερα, πιστεύω πως, οι παραπάνω κινήσεις αυξάνουν τα διπλωματικά εργαλεία και της Ε.Ε. ώστε να έχει μια πιο έντιμη, και πάντως όχι το ίδιο εκβιαστική, αντιμετώπιση από την Τουρκία στο μεταναστευτικό ζήτημα.
Τέλος, είναι εύκολο, εφόσον δείξουμε σύνεση (από την πλευρά χρήσης της στρατιωτικής μας ισχύς), αλλά και αποφασιστικότητα από την πλευρά άσκησης των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, να πείσουμε το διεθνή παράγοντα, πως είναι προς όφελος όλων, τόσο ο χώρος της αιγαιακής θάλασσας, όσο και της Ανατολικής Μεσογείου, να ελέγχεται στο βαθμό που αυτό προκύπτει από τις πρόνοιες της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, από την Ελλάδα και όχι από μία ασταθή, προβληματική, επεκτατική, έωλη, καιροσκοπική και μη συνεργάσιμη Τουρκία.
Νομίζω περισσότερο ανακούφιση θα προξενήσει στο διεθνή παράγοντα, παρά ενόχληση.
Βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο ιστορικά σταυροδρόμι. Η θεσμική κατοχύρωση των δικαιωμάτων μας, θα μας δώσει τα μέσα, σύμφωνα τόσο με την νεοφιλελεύθερη θεωρητική προσέγγιση, όσο όμως και με τη ρεαλιστική, να βγούμε από το τέλμα στο οποίο έχουμε περιέλθει, να συνετίσουμε την Τουρκία, να ανακόψουμε τον επεκτατικό της οίστρο, με το μόνο τρόπο με τον οποίο δεν μπορεί να αντιδράσει στρατιωτικά και να θέσουμε τις βάσεις για μια υγιή σχέση μαζί της και όχι μια σχέση υποτέλειας που θεωρώ πως πάει να διαμορφωθεί χωρίς λόγο.
Σημειώσεις:
1) https://hellasjournal.com/2019/12/i-ellinotourkikes-schesis-os-pegnio-ellada-tourkia-katadikasmenes-na-zisoun-dipla-dipla/?fbclid=IwAR3pmbCCKkpXs-QaD-fs6oTWIt3zSIGE1wvVXP6LcqA1YBJ7VnQDCHtD1MI#.XgUwnlQ5L11.facebook
2) https://www.kathimerini.gr/1029226/article/epikairothta/politikh/to-xroniko-ths-a8oryvhs-diplwmatias-gia-to-aigaio
3) https://en.wikipedia.org/wiki/United_Nations_Convention_on_the_Law_of_the_Sea
4) https://www.mfa.gr/zitimata-ellinotourkikon-sheseon/
5) https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=LEGISSUM:4337127
6) https://www.naftemporiki.gr/story/112265/eei-tourkia-einai-upoxreomeni-na-apodexthei-ti-sumbasi-gia-to-dikaio-tis-thalassas
7) https://dspace.lib.uom.gr/bitstream/2159/19628/3/StauridouMariaMsc2016.pdf
Η ΑΟΖ της Τουρκίας συνορεύει με αυτή του Ισραήλ: Παριστάνουν τους τρελούς και τα καταφέρνουν