Έκθεση φωτογραφίας: Oι συναγωγές της Θεσσαλονίκης, αν δεν είχαν καταστραφεί από την πυρκαγιά του 1917

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Την πεζοδρόμηση της Αγίας Σοφίας ανακοίνωσε ο δήμαρχος της Θεσσαλονίκης: Σύντομα θα ληφθούν οι οριστικές αποφάσεις

Άνδρας σκοτώθηκε στη Θεσσαλονίκη πέφτοντας από τον Λευκό Πύργο: Αποκλείστηκε αρχικά η εγκληματική ενέργεια [video]

Κλεάνθης Βικελίδης, το μακεδονικό τανκ των γηπέδων: Η κόρη του θρύλου του Άρη θυμάται τον άνθρωπο που δεν τα παρατούσε ποτέ

Μπορεί από την “εβραική” Θεσσαλονίκη να έχουν σχεδόν εξαφανισθεί (με τη …συμβολή της μεγάλης πυρκαγιάς του 1917, του εβραικού ολοκαυτώματος του 1944 κ.α “δραστηριοτήτων” των μονίμων ορθοδόξων κατοίκων της) τα εβραικά μνημεία της πόλης.

Στη Σμύρνη όμως – μια πόλη με σειρά “κοινών” χαρακτηριστικών με τη Θεσσαλονίκη -μεταξύ των οποίων και η ιστορική εβραική κοινότητα της πόλης – κατα πολύ “νεώτερη” απ αυτή της Θεσσαλονίκης, καθώς η ίδρυση της ανάγεται στον 16ο μ.Χ αιώνα , – έχει διατηρηθεί ένας μεγάλος αριθμός συναγωγών τυπικής μεσαιωνικής Ισπανικής αρχιτεκτονικής.

«Τα Εβραϊκά της Σμύρνης: Συναγωγές και Μνημεία. Σύγχρονες φωτογραφίες του Μιχάλη Σακάτη» ειναι το θέμα της έκθεσης φωτογραφίας που διοργανώνει από την επόμενη Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου στις εγκαταστάσεις του το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Η Σμύρνη είναι μια από τις λίγες πόλεις στον κόσμο στις οποίες έχει διατηρηθεί ένας μεγάλος αριθμός συναγωγών τυπικής μεσαιωνικής Ισπανικής αρχιτεκτονικής. Οι συναγωγές αυτές είναι πολύ κοντά μεταξύ τους και δημιουργούν ένα ιστορικό αρχιτεκτονικό σύμπλεγμα δεκατριών κτιρίων. Η Θεσσαλονίκη πριν από την πυρκαγιά του 1917 είχε πάνω από 30 συναγωγές παρόμοιας αρχιτεκτονικής στο κέντρο της πόλης.

• Λόγω των κοινών καταβολών των δυο παραπάνω κοινοτήτων, οι φωτογραφίες των συναγωγών της Σμύρνης που παρουσιάζονται στην έκθεση αυτή θα μας επιτρέψουν να φανταστούμε πως θα ήταν οι συναγωγές της Θεσσαλονίκης αν δεν είχαν καταστραφεί από την πυρκαγιά του 1917, το νέο πολεοδομικό σχέδιο ανοικοδόμησης της πόλης και την ναζιστική θηριωδία.

Στη Σμύρνη σήμερα διασώζονται οκτώ από τις 34 συναγωγές, με αρχιτεκτονικά στοιχεία από την μεσαιωνική Ισπανική παράδοση. Μερικές από αυτές διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση.

Έλληνας της Κωνσταντινούπολης (μετοίκησε στην Αθήνα απο το 1970) ο Μιχάλης Σακάτης, ερασιτέχνης φωτογράφος που “ειδικεύεται” σε φωτογραφίες των δραστηριοτήτων (ήθη-εθιμα- παραδόσεις) των μειονοτικών ομάδων (Ελληνες της Κωνσταντινούπολης, Εβραίοι της Σμύρνης, των πόλεων της Ανατολής , Ιμβρίων, Τενέδιων κ.α).

• “Γνώρισα τις συναγωγές της Σμύρνης και τράβηξα δεκάδες φωτογραφίες, σ΄ενα ταξίδι μου στην πόλη το 2017. Η Σμύρνη είναι μια από τις λίγες πόλεις στον κόσμο στις οποίες έχει διατηρηθεί ένας μεγάλος αριθμός συναγωγών τυπικής μεσαιωνικής Ισπανικής αρχιτεκτονικής. Οι συναγωγές αυτές είναι πολύ κοντά μεταξύ τους και δημιουργούν ένα ιστορικό αρχιτεκτονικό σύμπλεγμα δεκατριών κτιρίων” λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ.Σακάτης

Από ιστορικές πηγές προκύπτει ότι ενώ η μετανάστευση των Εβραίων από την Ισπανία προς την Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε ήδη ξεκινήσει από το 1492, πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι να διαμορφωθεί μια αξιοσημείωτη Εβραϊκή παρουσία στη Σμύρνη. Οι περισσότεροι Εβραίοι για πολλούς αιώνες απέφευγαν τη Σμύρνη, την οποία και θεωρούσαν επικίνδυνο μέρος λόγω των συχνών λοιμών και πολέμων. Αντίθετα, προτιμούσαν φορολογικούς παραδείσους της εποχής όπως την Θεσσαλονίκη. Μέχρι τότε οι Εβραίοι ζούσαν κυρίως στη περιοχή γύρω από το Παζάρι Κεμεραλτί, αλλά οι πιο εύποροι προτίμησαν σταδιακά να μετακομίσουν στην παραθαλάσσια και εξοχική περιοχή της Μελαντίας (το γνωστό κι΄ από σμυρναίϊκα τραγούδια Καρατάσι) όταν αυτή μετατράπηκε επίσημα σε οικιστική περιοχή το 1865.

Κατά τη Μεγάλη Πυρκαγιά της Σμύρνης η Μελαντία δεν υπέστη σημαντικές καταστροφές. Όπως και οι περισσότεροι Εβραίοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι Εβραίοι της Μελαντίας ήταν στη συντριπτική τους πλειοψηφία Σεφαραδίτες, αλλά υπήρχαν και κάποιοι Ρωμανιώτες και Ασκεναζί. Τα επόμενα χρόνια το εβραϊκό στοιχείο της περιοχής άρχισε να ελαττώνεται. Σήμερα σχεδόν όλοι οι κάτοικοί της είναι Τούρκοι.

Η Σμύρνη, μέχρι πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, αριθμούσε 370.000 κατοίκους εκ των οποίων 165.000 ήταν Ελληνες, 80.000 Οθωμανοί Τούρκοι, 55.000 Εβραίοι, 40.000 Αρμένιοι, 6.000 Λεβαντίνοι και 30.000 διάφοροι άλλοι ξένοι.

Στην Σμύρνη σήμερα διασώζονται οκτώ από τις 34 συναγωγές, με αρχιτεκτονικά στοιχεία από την μεσαιωνική Ισπανική παράδοση. Μερικές από αυτές διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση.

Η Θεσσαλονίκη πριν από την πυρκαγιά του 1917 είχε πάνω από 30 συναγωγές παρόμοιας αρχιτεκτονικής στο κέντρο της πόλης.

• Λόγω των κοινών καταβολών των δυο παραπάνω κοινοτήτων, οι φωτογραφίες των συναγωγών της Σμύρνης που παρουσιάζονται στην έκθεση αυτή θα μας επιτρέψουν να φανταστούμε πως θα ήταν οι συναγωγές της Θεσσαλονίκης αν δεν είχαν καταστραφεί από την πυρκαγιά του 1917, το νέο πολεοδομικό σχέδιο ανοικοδόμησης της πόλης και την ναζιστική θηριωδία.

Στην έκθεση παρουσιάζονται 20 μεγάλες (διαστάσεων 75Χ50 εκ.) εγχρωμες φωτογραφίες συναγωγών της Σμύρνης .

“Το επόμενο σχέδιο μου είναι να φωτογραφίσω τα εναπομείναντα εβραικά κτίρια της Θεσσαλονίκης και να τα εκθέσω στη Σμύρνη” λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ.Σακάτης.

Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν την Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου 2020 στις 18:30 στον χώρο του εβραϊκού μουσείου Θεσσαλονίκης. Η έκθεση θα διαρκέσει έως το τέλος του Μαρτίου του 2020.

Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
Θεσσαλονίκη, Ελλάδα
Β.Χ.

Δωρεάν ξεναγήσεις στο Αρχαιολογικό Μουσείο και τη Βεργίνα σε περισσότερες από δέκα γλώσσες