Καραγκούνηδες: Τα “αγύριστα κεφάλια”… αιώνες ριζωμένα στον Θεσσαλικό κάμπο

File photo: Οικογένεια Καραγκούνηδων. Photo via Facebook




Η Αμφικτιονία των Θεσσαλών Καραγκούνηδων καταγράφει και προβάλλει τον πλούτο των ιστορικών και πολιτιστικών στοιχείων των γηγενών και αυτόχθονων κατοίκων της πεδινής Θεσσαλίας, οι οποίοι είναι γνωστοί με την προσωνυμία (καραγκούνηδες). Δημιουργήθηκε το 2009 από τους γηγενείς και αυτόχθονες κατοίκους-Καραγκούνηδες της Πεδινής Θεσσαλίας όπου γης και έχει έδρα τον Παλαμά Καρδίτσας.

Σύμφωνα με όσα τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η εκπαιδευτικός Βασιλική Κοζιού-Κολοφωτιά, ισόβιο μέλος της Αμφικτιονίας, ερευνήτρια τοπικής ιστορίας και λαογραφίας και πρόεδρος του Κέντρου Ιστορικής και Λαογραφικής Έρευνας «Ο ΑΠΟΛΛΩΝ», οι Καραγκούνηδες δημιούργησαν έναν από τους αρχαιότερους και μεγαλύτερους ελληνικούς πολιτισμούς και είναι οι φυσικοί κληρονόμοι του αρχαίου Θεσσαλικού πολιτισμού, όπως αυτός διατηρήθηκε μέχρι σήμερα, με συνδετικό κρίκο το Βυζάντιο.

Οι Καραγκούνηδες, σύμφωνα με την κ. Κοζιού, μιλούν μόνο την ελληνική γλώσσα και είναι άρρηκτα δεμένοι διαχρονικά με τον απέραντο κάμπο της Θεσσαλικής πεδιάδας.

Το προσωνύμιο Καραγκούνης θα το προσάψουν, συνεχίζει, στις αρχές του 18ου αιώνα, οι Οθωμανοί κατακτητές, αντικαθιστώντας μ’ αυτό το μέχρι τότε γεωγραφικό και εθνικό όνομα Θεσσαλός.

Είναι αλήθεια, διευκρινίζει η κ. Κοζιού, ότι το προσωνύμιο αυτό, που αργότερα έγινε ενδωνύμιο των Καραγκούνηδων, στην αρχή δεν το δέχτηκαν αδιαμαρτύρητα. Κατά καιρούς κάποιοι ιστορικοί και ερευνητές έδωσαν διάφορες ετυμολογικές ερμηνείες για την προέλευση της λέξης «Καραγκούνης».

Για τους κατοίκους της Πεδινής Θεσσαλίας αυτό δεν έχει καμιά σημασία. Το προσωνύμιο Καραγκούνης ή Γκαραγκούνης, μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881, θα αποκτήσει για τους Θεσσαλούς κατοίκους της απέραντης Θεσσαλικής Πεδιάδας φυλετικό προσδιορισμό και ίσως διατηρήθηκε, για να ξεχωρίζουν οι Καραγκούνηδες από τις διάφορες εθνοτοπικές ενότητες, που εγκαταστάθηκαν στην πεδιάδα, καθώς και από τις περίοικες φυλές.

Οι Καραγκούνηδες είναι ίσως, η μοναδική πληθυσμιακή ομάδα του θεσσαλικού χώρου, σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η εκπαιδευτικός Βασιλική Κοζιού-Κολοφωτιά, της οποίας οι κάτοικοι είναι προσκολλημένοι στον τόπο που γεννήθηκαν.

Είναι ολιγαρκείς και παλιότερα στηρίζονταν στα δικά τους προϊόντα, που τους χάριζε απλόχερα η εύφορη Θεσσαλική πεδιάδα. Ως προς την ιδιοσυγκρασία τους είναι άνθρωποι δυνατοί κατά το σώμα, πολύ υπομονετικοί, άριστοι ιππείς, βαθιά θρησκευόμενοι και δεν αλλάζουν εύκολα γνώμη, σε σημείο να λέγεται «αυτός έχει καραγκούνικο αγύριστο κεφάλι». Είναι πολύ φιλόξενοι και ανοίγουν πολύ εύκολα το σπίτι και την καρδιά τους στον ξένο που θα βρεθεί στον τόπο τους, προσφέροντάς του τα καλύτερα από τα φαγητά, που όλα γίνονταν από τα δικά τους κτηνοτροφικά και γεωργικά προϊόντα.

Ανέπτυξαν σε μεγάλο βαθμό την οικοτεχνία και τα είδη ένδυσης και υπόδησης τα έφτιαχναν μόνοι τους στο σπίτι τους. Όλα αυτά βέβαια ως τη δεκαετία 1950-1960, επισημαίνει επίσης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ το ισόβιο μέλος της Αμφικτιονίας των Θεσσαλών Καραγκούνηδων.

Δουλοπάροικοι για αιώνες, από το 1420-1881, στους Τούρκους τσιφλικάδες, και αμέσως μετά την απελευθέρωση, στους Έλληνες, δεν τους δόθηκε η ευκαιρία να μορφωθούν. Οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης και η καταπίεση πυρπόλησε τις καρδιές τους κάποια στιγμή και ξεσηκώθηκαν ζητώντας να τους δοθεί η γη, την οποία πότιζαν με τον ιδρώτα επί αιώνες χωρίς καμιά απολαβή. Και τα κατάφεραν οι Καραγκούνηδες με τους αγώνες τους να δικαιωθούν και να τους μοιραστεί η γη το 1923. Από τότε αρχίζει και η ανοδική τους πορεία σε επίπεδο πνευματικό, μορφωτικό, οικονομικό, παραγωγικό και κοινωνικό.

Η Αμφικτιονία στη διάρκεια των δέκα χρόνων ζωής της κατάφερε να αρχίσει το ξετύλιγμα του κουβαριού της ιστορίας και του πολιτισμού των Θεσσαλών Καραγκούνηδων μέσα από τα Καραγκούνικα ανταμώματα που οργανώνονται ανά διετία.

Κύριος πυρήνας των ανταμωμάτων από το 2009 είναι τα πανελλήνια εθνολογικά συνέδρια μέσα από τα οποία έρχονται στο φως νέα στοιχεία για την πεδινή Θεσσαλία και τους αυτόχθονες κατοίκους της, τους Καραγκούνηδες. Καταφέραμε, τονίζει η εκπαιδευτικός, να πραγματοποιήσουμε τέσσερα πανελλήνια εθνολογικά συνέδρια και δύο διεθνή κατά σειρά στους δήμους: Παλαμά, Πύλης, Φαρσάλων, Κιλελέρ, Τρικκαίων (Μεγάλα Καλύβια), Καρδίτσας και να παραδώσουμε ως ιστορικά ντοκουμέντα τέσσερις τόμους, που περιέχουν πολύτιμα στοιχεία για τους προγόνους μας, τους Καραγκούνηδες.

Πολύ σύντομα θα παραδοθεί και ο 5ος τόμος. Τα ανταμώματα, εκτός από τα συνέδρια, περιλαμβάνουν, επίσης, πολλές παράλληλες εκδηλώσεις, ποικίλου περιεχομένου και φυσικά τον τρανό χορό, που είναι η κορύφωση των ανταμωμάτων, όπου χορευτές και χορεύτριες από όλη την Ελλάδα με τις χρυσοποίκιλτες καραγκούνικες φορεσιές χορεύουν και τραγουδούν τους χορούς και τα τραγούδια, που διέσωσαν διαχρονικά οι πρόγονοί τους.

Και καταλήγει τονίζοντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Κοζιού-Κολοφωτιά, ότι τα μάτια όλων των Θεσσαλών Καραγκούνηδων μέχρι το 2021 είναι στραμμένα στο 7ο Καραγκούνικο Αντάμωμα και στο 7ο Διεθνές Εθνολογικό Συνέδριο, το οποίο θα πραγματοποιηθεί «τιμής ένεκεν», στον δήμο Ρήγα Φεραίου.

Το θέμα του είναι «Θεσσαλοί αγωνιστές και διδάσκαλοι του γένους» και συμπίπτει με τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821. Συνδιοργανωτές θα είναι το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και η Ακαδημία Αθηνών.

Με πληροφορίες από ΑΠΕ – ΜΠΕ, του ανταποκριτή Α. Ζώη

Τρίκαλα, Ελλάδα

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hellasjournal - Newsletter


%d bloggers like this: