Ελλάδα και Τουρκικός μαξιμαλισμός, η δύσκολη εξίσωση: Οργανωμένο σχέδιο της ‘Αγκυρας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η Τουρκία δεν δίνει στο Ελεγκτικό Συνέδριο της ΕΕ αποδείξεις χρήσης των δισ. που παίρνει για τους Σύριους πρόσφυγες

Λετυμπιώτης: «Bήμα προς τα εμπρός» η διασύνδεση των ευρωτουρκικών με Κυπριακό στα Συμπεράσματα της πρόσφατης Συνόδου Ε.Ε.

«Η Κύπρος έζησε παρόμοια δοκιμασία» δηλώνει ο Ιταλός αντιπρόεδρος Σαλβίνι με αφορμή εκδηλώσεις στην Ιταλία για την Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Αρμενίων

Του ΑΝΤΩΝΗ ΣΕΦΕΡΛΗ

Η δημοσίευση του Μνημονίου το οποίο υπεγράφη ανάμεσα στην Τουρκία και την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης, καταδεικνύει με σαφήνεια την ενσάρκωση της αντίληψης και των προθέσεων του τουρκικού κράτους για το καθεστώς της ανατολικής μεσογείου.

Πρόκειται για μια φυσική συνέχεια της πολιτικής, η οποία εκτυλίσσεται σταδιακά από το 1974 με την εισβολή στην Κύπρο και την επακόλουθη κατοχή, την αναγνώριση του ανυπόστατου κατά το διεθνές δίκαιο ψευδοκράτους, την επιχειρηματολογία ότι τα νησιά παράγουν μειωμένη ως μηδενική επήρεια σε σύγκριση με τις μεγάλες ηπειρωτικές ακτές της Τουρκίας, την επιχείρηση γκριζαρίσματος των Ιμίων μέχρι και τα τεκταινόμενα πέριξ της Κυπριακής Δημοκρατίας στο πιο πρόσφατο παρελθόν.

• Τα ανωτέρω αποτελούν συμβάντα τα οποία εισήχθησαν στη δημόσια σφαίρα, στο πλαίσιο του λεγόμενου δόγματος Νταβούτογλου. Ο πρώην υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας, ο οποίος σήμερα επιδιώκει να αποτελέσει το αντίπαλο πολιτικό δέος του Ερντογάν, είχε διατυπώσει διεξοδικά τη στρατηγική σκοπιά υπό την οποία η Τουρκία αντιμετωπίζει τον χώρο από την Κύπρο και τη μεσόγειο, μέχρι το Αιγαίο και τη Θράκη. Οι αναφορές του Νταβούτογλου στη στρατηγική σύνδεση Κύπρου-Αιγαίου-Θράκης για την Τουρκία, προδήλωναν τις επακόλουθες κινήσεις της Τουρκίας σε ένα ευρύ πλαίσιο ζητημάτων.

Από τις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, όπου διαγράφηκε σθεναρή άρνηση για την κατάργηση των αναχρονιστικών εγγυήσεων και την απομάκρυνση των κατοχικών στρατευμάτων, μέχρι τις έωλες ερμηνείες του διεθνούς δικαίου για τις μεγαλύτερες ηπειρωτικές ακτές της Μεσογείου, και το πως ακολούθως αυτές εξαφανίζουν την επήρεια των ελληνικών νησιών αλλά και της Κυπριακής Δημοκρατίας.

• Το νέο επεισόδιο στις τεταμένες ελληνοτουρκικές σχέσεις, όπως ήδη προαναφέρθηκε, αν και δεν έλαβε χώρα απρόσμενα, λειτούργησε ως μία κίνηση η οποία στενεύει τον κλοιό των επιλογών που διαθέτει η Ελλάδα για να το αντιμετωπίσει. Το περιεχόμενο του Μνημονίου ανάμεσα στις δύο χώρες για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των δύο χωρών, δε χωρά αμφιβολία πως αποτελεί αποκύημα κάποιας μαξιμαλιστικής φαντασίας η οποία επιδιώκει να σβήσει από τον χάρτη την επήρεια της Κρήτης, του Καστελλόριζου, της Ρόδου, της Κάσου, της Καρπάθου και των όμορων ελληνικών νησιών.

Η ίδια φαντασία ωστόσο έλαβε σάρκα και οστά όταν το 2011 έγινε σχετική έκνομη οριοθέτηση με το ψευδοκράτος, συμφωνία που ήταν το εναρκτήριο λάκτισμα για αδειοδοτήσεις στην τουρκική κρατική πετρελαϊκή εταιρία με σκοπό την έρευνα και εξόρυξη φυσικών πόρων, με αποτέλεσμα σήμερα το γεωτρύπανο Πορθητής να βρίσκεται στις νότιες ακτές της χερσονήσου της Καρπασίας, στο ύψος του Ριζακαρπάσου.

Εν σχέσει με το κατά πόσο στερείται νομικής βάσης ή όχι το υπογραφέν μνημόνιο, είναι επίσης σαφές πως οι αντικείμενες ακτές της Λιβύης είναι τουλάχιστον αυτές της Κρήτης, Κάσου, Καρπάθου, Ρόδου και κατ’επέκταση, δεν δύναται να σταθεί η λογική της επιχειρούμενης οριοθέτησης. Στο σημείο αυτό αναδύονται δύο ζητήματα:

Πρώτον, η παραπομπή σχετικής διεθνούς συμφωνίας στη διεθνή δικαιοδοσία απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη αμφότερων μερών για να παραχθούν δεσμευτικά αποτελέσματα.

Δεύτερον, αν και η Τουρκία επικύρωσε το μνημόνιο στο κοινοβούλιο της, η ίδια διαδικασία πρέπει να ακολουθηθεί και από το Λιβυκό καθεστώς, μόνο που στην περίπτωση αυτή τον έλεγχο επ’ αυτού κατέχει ο στρατηγός Χαφτάρ, που παρεμπιπτόντως ελέγχει τις πετρελαιοπηγές της χώρας και ασκεί επιρροή μέχρι και στα περίχωρα της Τρίπολης.  Ο στρατηγός Χαφτάρ ήδη τόνισε πως το μνημόνιο συνεργασίας είναι παράνομο, κατ’ επέκταση η λογική συνέχεια θα ήταν να μην επικυρωθεί από το κοινοβούλιο. Ωστόσο, αποτελεί ερωτηματικό, το κατά πόσον ένα μνημόνιο κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν συμφωνίας οριοθέτησης, αποτελεί νομικό ‘κόλπο’ για να παρακαμφθεί η σχετική επικύρωση του από το Λιβυκό κοινοβούλιο και η Τουρκία να δημιουργήσει έδαφος για περαιτέρω ενέργειες.

Από τον συμμαχικό ιστό της Ελλάδας, η Αίγυπτος αντέδρασε άμεσα και σε υψηλούς τόνους υπογράμμισε την ανάγκη αποτροπής ενεργειών που υποδαυλίζουν την πολιτική διαδικασία στο εσωτερικό της Λιβύης. Ακολούθησε η Γαλλία, η οποία εξαπέλυσε πυρά προς τον Ερντογάν για την αποσταθεροποιητική και προκλητική πολιτική που ακολουθεί εις βάρος της Ελλάδας καθώς και το Ισραήλ, το οποίο αν και με καθυστέρηση λόγω της εσωτερικής πολιτικής αστάθειας, σε υψηλούς τόνους επίσης εξέφρασε την μείζονα στήριξη του προς την Ελλάδα.

• Στο πλαίσιο αυτό, στον απόηχο των 70 χρόνων από την ίδρυση του ΝΑΤΟ, αναρωτιέται κανείς που στέκεται ο οργανισμός στις βάναυσες προσβολές των κυριαρχικών δικαιωμάτων ενός κράτους μέλους από ένα άλλο, αντίστοιχα, κράτος μέλος. Ο Γενικός Γραμματέας του βορειοατλαντικού συμφώνου τήρησε μία απόλυτη στάση ίσων αποστάσεων, ανακόλουθη της πολιτικής που θα λάμβανε ενδεχομένως στα χρόνια της ψυχροπολεμικής διαμάχης, ακόλουθη ωστόσο με τον ασαφή χαρακτήρα που έχει το ΝΑΤΟ στις μέρες μας.
• Οι παρατηρήσεις του προέδρου Μακρόν, σχετικά με τον ορισμό της απειλής – και εξ’αντιδιαστολής της ασφάλειας – αλλά και της τρομοκρατίας αποτελούν χρόνια ζητήματα που τα έθνη κράτη προσδιορίζουν ανάλογα με τις διεθνείς εξελίξεις και το περιβάλλον ασφάλειας τους. Επιπροσθέτως, το περιβόητο άρθρο πέντε του συμφώνου, δέχεται δριμεία κριτική συχνά για το ασαφές πρόσημο και τα ‘κενά’ τα οποία υπάρχουν, όσον αφορά τη φύση της συνδρομής βοήθειας από τα κράτη μέλη του οργανισμού, αλλά και από τον ορισμό της επίθεσης.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, βιώνοντας μία πρωτοφανή δυσαρμονία στην ζύμωση των αποφάσεων της εξωτερικής πολιτικής, αντιμετωπίζουν ένα χάσμα ανάμεσα στο Κονγκρέσο, το υπουργείο Εξωτερικών και το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, και τον απρόβλεπτο χαρακτήρα του Προέδρου Τραμπ, ο οποίος πέφτωντας συχνά σε αντιφάσεις στηρίζει σθεναρά τον Πρόεδρο Ερντογάν και τις πολιτικές που ακολουθεί συχνά προς όφελος του Ιράν και της Ρωσίας και κατ’ επέκταση κατά του Ισραήλ.

• Αν αναλογιστεί κανείς ότι λαμβάνει χώρα η διαδικασία παραπομπής του προέδρου, ο προεκλογικός αγώνας, και η τάση του προέδρου Τραμπ για την άσκηση εξωτερικής πολιτικής με κριτήρια εσωτερικής πολιτικής, τότε γίνεται αντιληπτό πως δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε καταλυτικές παρεμβάσεις.

Όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως έχει ειπωθεί πολλάκις, πρόκειται για έναν διακυβερνητικό οργανισμό με συνύπαρξη 28 διαφορετικών κρατών, συναφών συμφερόντων, άρα και επιλογών στην εξωτερική πολιτική.

• Πέραν από χλιαρούς σχολιασμούς, στον απόηχο των γεωτρήσεων της Τουρκίας στην Κυπριακή υφαλοκρηπίδα, δεν μπορούμε να αναμένουμε δραστικές παρεμβάσεις. Ας έχουμε υπόψιν άλλωστε ότι βασικοί παίκτες της ένωσης μοιράζονται στρατηγικής σημασίας πολιτικές με την γειτονική χώρα, ενώ ζητήματα όπως το μεταναστευτικό καθορίζουν την ενδοκρατική τους ατζέντα.
• Η Ελλάδα οφείλει να κινητοποιήσει όλα τα διαθέσιμα μέσα σε συνάρτηση με τις χώρες οι οποίες έχουν συμφέροντα στη περιοχή, τόσο για την άσκηση πίεσης προς την αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης, όσο και προς την προσέγγιση του στρατηγού Χαφτάρ, ο οποίος στηρίζεται από Ρωσία, Γαλλία και Αίγυπτο. Παράλληλα, είναι επιτακτικό να συνεχιστούν με ενταντικούς ρυθμούς οι διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση με την Αίγυπτο, δεδομένου ότι το κλίμα είναι πιο πρόσφορο σε σχέση με το παρελθόν, αλλά και με την Ιταλία.

Σε περίπτωση που η διαδικασία επικύρωσης του μνημονίου και από τα δύο μέρη ολοκληρωθεί, η νομική ανατροπή του καθίσταται εγχείρημα αβέβαιο.

• Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες των συνεργατών της.

Εξαντλήθηκε η διπλωματία στα ελληνοτουρκικά; Αυτό δείχνει η oυνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν