File Photo: Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συνομιλεί με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πoμπέο στο Μέγαρο Μαξίμου. Φωτογραφία: HELLAS JOURNAL
“Εν αρχή ην ο Λόγος” και εν προκειμένω – για να “απεγκλωβιστούμε” από τις Γραφές – θα πρέπει να τονιστεί ότι, προκειμένου περί εξωτερικής πολιτικής, δεν μπορεί το συγκεκριμένο “αντικείμενο”, που απαιτεί ιδιαίτερες γνώσεις αλλά και δυνατότητες “ατόμων” και “ομάδων” που τους ανατίθεται το καθήκον των διεθνών σχέσεων της χώρας τους, να ασκείται «αλόγως», ως εάν πρόκειται για έρευνα εργαστηρίου όπου οι συγκεκριμένοι επιστήμονες (“άτομα” και “ομάδες”) προσπαθούν να απομονώσουν ιούς και βακτήρια.
Κοντολογίς, ο γράφων δεν υποστηρίζει την άποψη ότι αρκεί να απομονωθεί ένα “συγκεκριμένο αντικείμενο”, προκειμένου να ασκηθεί εξωτερική πολιτική. Και τούτο γιατί η εξωτερική πολιτική συγκροτεί “οργανισμό” που υφίσταται και δρα στο περιβάλλον όπου απαιτούνται τα κατάλληλα μέτρα προστασίας και πρόληψης από παράγοντες που μπορούν να τον βλάψουν και να του προκαλέσουν ανήκεστη βλάβη.
Ωστόσο, πρόκριμα των πολιτικών στο επίπεδο και στο πλαίσιο του σύγχρονου νομικού και πολιτικού πολιτισμού είναι η αυστηρή τήρηση των κανόνων της διεθνούς έννομης τάξης, με κυρίως προστατευόμενο έννομο αγαθό την αξία και αξιοπρέπεια του ανθρώπου, ειδικότερα απέναντι στον σκοταδισμό και στον οποιοδήποτε φονταμενταλισμό, που, αντί να αναβαθμίζει την αξία του ανθρώπου, τον καθιστά “μέσο” για την επίτευξη άλογων στόχων.
Με τούτα τα δεδομένα, διερωτάται κανείς εάν και κατά πόσον ακόμη και τα λεγόμενα “think tanks” των ΗΠΑ, που κατά κανόνα επηρεάζουν τις διεθνείς διακρατικές σχέσεις, την παγκόσμια ασφάλεια αλλά και το διεθνές εμπόριο, έχουν αναπροσαρμόσει και επανεξετάσει τις πολιτικές τους.
Η ίδρυση της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας (ΝΑΤΟ) στον χρόνο συγκρότησής της (1949) ήταν ατελής, χωρίς την ύπαρξη δύο όμορων κρατών, ήτοι της Ελλάδας και της Τουρκίας. Αξιοπρόσεκτο δε είναι πως ακριβώς αξιολογήθηκε (σε ιδεολογικοπολιτικό αλλά και στρατηγικό επίπεδο) αυτή η κοινή είσοδος των συγκεκριμένων κρατών από τον (τότε) υπουργό των Εξωτερικών των ΗΠΑ Ντιν Άτσεσον.
Ο τότε Αμερικανός αξιωματούχος τοποθετήθηκε, σύμφωνα με τα “αρχεία” της εποχής, ως εξής:
Αυτό ήταν το δόγμα της εποχής. Για την πληρότητα, όμως, του ιστορικού και πολιτικού λόγου θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα παρακάτω:
Στις 30 Δεκεμβρίου 1922 σχηματίστηκε η Ένωση των Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ) με την ενοποίηση της τότε Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας με τις αντίστοιχες Σοσιαλιστικές Δημοκρατίες της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας και της Υπερκαυκασίας.
Όταν δε ο τσάρος Αλέξανδρος ο Α’ (1801-1825) απέσπασε τη Φινλανδία από το Βασίλειο της Σουηδίας το 1809, και τη Βεσσαραβία από τους Τούρκους το 1812, οι Ρώσοι αποίκισαν την Αλάσκα στη Βόρεια Αμερική και δημιούργησαν εγκαταστάσεις έως και την Καλιφόρνια!
Ιδού γιατί στο Συνέδριο της Βιέννης η Ρωσία, εκπροσωπούμενη από τον Τσάρο Αλέξανδρο τον Α’, καθόρισε τον “Χάρτη της Ευρώπης” για τα επόμενα χρόνια, πράγμα που γνώριζε πολύ καλά ο Λένιν αναφερόμενος στη διανομή του κόσμου , στο έργο του για τον ιμπεριαλισμό-ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού (Ζυρίχη 1916).
Το ίδιο άλλωστε έπραξε και ο Στάλιν όταν έδωσε στον Τσόρτσιλ το «χαρτάκι διανομής» του «μεταπολεμικού κόσμου»! ( υπ´όψιν ότι με το προαναφερόμενο έργο του ο Λένιν κατέγραφε την παγκοσμιοποίηση της εποχής και τη διανομή του τότε κόσμου). Ας επανέλθουμε όμως στην ιστορικότητα της εποχής που αναφερόμαστε.
Για να ορθοτομούμε τον λόγο της αλήθειας, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (1941-1945), η τότε Σοβιετική Ένωση πρόσφερε στον βωμό της νίκης του πολέμου το 1/3 του συνόλου των θυμάτων του παγκόσμιου αυτού πολέμου με περίπου 16 εκατομμύρια νεκρούς. Ιστορικό δεδομένο είναι, δε, ότι η λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έφερε τον λεγόμενο “Κόκκινο Στρατό” στο “κέντρο της Ευρώπης”, διαμοιράζοντας την ηπειρωτική Ευρώπη σε Ανατολική και Δυτική – αν και το (τότε) μοίρασμα ήταν ήδη συμπεφωνημένο.
Ωστόσο, τίποτα δεν εμπόδισε τους συμμάχους να αναπτύξουν μεταξύ τους σοβαρή αντιπαλότητα, διαμορφώνοντας την περίοδο του λεγόμενου “Ψυχρού Πολέμου”.
Η περίοδος του “Ψυχρού Πολέμου” υποχρέωσε ταυτοχρόνως δύο γείτονες χώρες, την Ελλάδα και την Τουρκία, να συμμετάσχουν στο “ψυχροπολεμικό κλίμα”, στο πλαίσιο της Συμμαχίας του ΝΑΤΟ, προσδεδεμένες κυρίως στο άρμα των ΗΠΑ. Η ταυτόχρονη ένταξη Ελλάδας-Τουρκίας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία (1952) αναγνώριζε εξ αντικειμένου τα γεωπολιτικά δεδομένα εκάστης χώρας, οπότε η κάθε μία απ’ αυτές τις γείτονες χώρες συνεπαγόταν και διαφορετικούς ρόλους. Ρόλους που η Τουρκία παγίως αξιοποιεί και η Ελλάδα δίδει μαθήματα καλού παιδιού!
Πέραν αυτού, οι πρόνοιες της Ατλαντικής Συμμαχίας έναντι του “αντι-ΝΑΤΟ” ή άλλως του “Συμφώνου της Βαρσοβίας” οφείλονταν τόσο στην ιδεολογικοπολιτική αντιπαλότητα ανάμεσα στους δύο αντιμαχόμενους κόσμους, όσο και κυρίως στην επιρροή της τότε ΕΣΣΔ σε παγκόσμια κλίμακα. Υπόψη ότι το “Σύμφωνο της Βαρσοβίας” ιδρύθηκε το 1955 λόγω της επαναστρατιωτικοποίησης της (τότε) Δυτικής Γερμανίας και της ένταξής της στο ΝΑΤΟ.
Στα προαναφερόμενα, άξιο επισημείωσης είναι ότι η “σύμμαχος” Τουρκία ουδεμία εμπλοκή είχε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Απλώς απέστειλε στις μεταπολεμικές επιχειρήσεις στην Κορέα “άκαπνους” στρατιωτικούς…
Όταν ο ιστορικός κύκλος της Οκτωβριανής Επανάστασης έκλεισε με την υποστολή της “Κόκκινης Σημαίας” στις 15 Δεκεμβρίου 1991, και ο όρος “Αγαπητοί Σύντροφοι” αντικαταστάθηκε με τον όρο “Αγαπητοί Συμπολίτες και Συμπατριώτες”, οι ιδεολογικοπολιτικές αντιθέσεις τέθηκαν στο περιθώριο, ή άλλως στην επεξεργασία της επιστήμης της Ιστορίας, και αναδείχθηκαν νέα δεδομένα, αμιγώς στο γεωπολιτικό πεδίο και ειδικότερα στο γεωπολιτικό πεδίο της ενέργειας, δηλαδή της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων. Δεν είναι δε τυχαίο ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση στις 10 Δεκεμβρίου 1998 ενσωμάτωσε στο κοινοτικό-ενωσιακό κεκτημένο το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS-United Nations Convention of Law of the Sea).
Έτσι, από το ιδεολογικοπολιτικό πεδίο τα πράγματα μετατέθηκαν αμιγώς όχι μόνο στη διανομή των αγορών, υπό την ευρύτερη έννοια των παραγωγικών σχέσεων και παραγωγικών δυνάμεων του καπιταλισμού, σε επίπεδο ιμπεριαλισμού, αλλά διαμορφώθηκαν σε νομικοπολιτικό πεδίο νέες συνθήκες που αφορούν Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες και συναφώς την αξιοποίηση του φυσικού πλούτου, μέσω σύγκρουσης συμφερόντων. Ταυτοχρόνως, ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός, που προέρχεται από το Ισλάμ, έφερε και τη λεγόμενη “σύγκρουση πολιτισμών”, περιπλέκοντας ευρύτερα πολιτιστικά και ιστορικά στοιχεία σε μια “ιδιόμορφη διένεξη”, ενός πράγματι παγκοσμιοποιημένου περιβάλλοντος, όχι μόνο στην οικονομία αλλά και στον πολιτισμό.
Το πρώτο ζήτημα που εγείρεται είναι, παρά το γεγονός ότι η σημερινή Ρωσία είναι πράγματι μια Υπερδύναμη (όποιος το αμφισβητεί είναι εκτός τόπου και χρόνου – άλλωστε δεν αμφισβητείται), εάν και κατά πόσον έχει τα γεωπολιτικά δεδομένα της τότε Σοβιετικής Ένωσης, έτσι ώστε η Τουρκία να θεωρείται ο απαραίτητος χώρος γεωπολιτικής αξιοποίησης και εκμετάλλευσης από τους λεγόμενους “δυτικούς συμμάχους” και κυρίως από τις ΗΠΑ.
ΣΥΝΕΠΩΣ: Θα πρέπει να αξιολογηθεί ο σημερινός γεωπολιτικός ρόλος της Τουρκίας κατά πόσον είναι ο αντίστοιχος της “ψυχροπολεμικής περιόδου” σε “αντιπαράθεση” με: 1) την Αρμενία, 2) το Αζερμπαϊτζάν, 3) τη Λευκορωσία, 4) την Εσθονία, 5) τη Γεωργία, 6) το Καζακστάν, 7) το Κιργιστάν, 8) τη Λετονία, 9) τη Λιθουανία, 10) τη Μολδαβία, 11) το Τατζικιστάν, 12) το Τουρκμενιστάν, 13) το Ουζμπεκιστάν και 14) την Ουκρανία, που αφορούσαν στην τότε ΕΣΣΔ.
(*) Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC-EU).
Το ΜέΡΑ 25 ως πολιτικό υποκείμενο: Ο Γιάνης προσπαθεί το «ανέφικτο» να καταστεί «εφικτό»