Διαδήλωση στην Κωνσταντινούπολη εναντίον των αποφάσεων της τουρκικής κυβέρνησης που αφορούν τους πρόσφυγες από τη Συρία. EPA, SEDAT SUNA
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τον Ιούλιο βρίσκονταν στην Τουρκία συνολικά 3.630.575 εγγεγραμμένοι πρόσφυγες από τη Συρία, ηλικίας κατά μέσο όρο 22,5 ετών. Από εκείνους, περίπου το 54,1% ήταν άνδρες, ενώ το 46,4% ήταν κάτω των 18 ετών.
Συνολικά, γυναίκες και ανήλικοι μαζί, αντιστοιχούσαν στο 70,1% επί του συνόλου. Οι ανήκοντες στην ηλικιακή ομάδα 15-65, από την άλλη, υπολογίζονταν σε περίπου 2,1 εκατομμύρια.
Από τους περίπου 3,65 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες που έχουν βρει καταφύγιο στην Τουρκία, μόλις οι 103.579 (το 2,85%) ζούσαν τον Ιούλιο σε προσφυγικούς καταυλισμούς (camps). Όλοι οι υπόλοιποι (το 97,15% δηλαδή ή 3,5 εκατομμύρια) ζούσαν διασκορπισμένοι στα τουρκικά αστικά κέντρα. Μόνο στην Κων/πολη, οι εγγεγραμμένοι Σύροι πρόσφυγες υπολογίζονται σήμερα σε περίπου 540.000. Στην Πόλη, ωστόσο, έχουν πλέον συρρεύσει και άλλοι, εκατοντάδες χιλιάδες Σύροι, προερχόμενοι από άλλες τουρκικές επαρχίες (που είχαν εγγραφεί δηλαδή αρχικά σε άλλες επαρχίες της χώρας αποκτώντας εκεί άδειες παραμονής αλλά της εγκατέλειψαν), με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός των Σύρων σήμερα στη μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας να ξεπερνά (κατά κάποιες εκτιμήσεις) ακόμη και το 1 εκατομμύριο.
Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν, οι τουρκικές Αρχές έχουν πολλαπλασιάσει το τελευταίο διάστημα τους αστυνομικούς ελέγχους στους δρόμους της Πόλης αλλά και σε επιχειρήσεις (αναζητώντας όσους εργάζονται «μαύρα»), με την ισλαμοσυντηρητική κυβέρνηση του Ερντογάν από την πλευρά της να δίνει μάλιστα προθεσμία σε όλους τους μη-εγγεγραμμένους Σύρους να έχουν εγκαταλείψει την Κων/πολη με προορισμό άλλες περιοχές της Τουρκίας έως τις 30 Οκτωβρίου.
Σημειώνεται, πάντως, ότι οι «πύλες εισόδου» σε κάποιες από τις πόλεις της Τουρκίας έχουν ήδη «κλείσει» για τους Σύρους, ή «ανοιγοκλείνουν» με απόφαση των Αρχών ανάλογα με την περίοδο. Κων/πολη και Αττάλεια δεν προχωρούν επί του παρόντος σε εγγραφές νέων προσφύγων. Άγκυρα και Προύσα εκτιμάται ότι έχουν, επίσης, ξεπεράσει τα «όριά» τους, φιλοξενώντας περισσότερους πρόσφυγες από όσους πραγματικά «μπορούν». Ο συνολικός πληθυσμός της Τουρκίας υπολογίζεται πια σε κάτι παραπάνω από 82 εκατομμύρια, όπερ σημαίνει ότι οι πρόσφυγες από τη Συρία αντιστοιχούν περίπου στο 4,4% επί του συνόλου.
Το προσφυγικό «εργαλειοποιήθηκε» γεωπολιτικά στα χέρια του Ερντογάν, επιτρέποντάς του να εκβιάσει την Ευρώπη την περίοδο 2015-2016. Στο πρόσωπα των προσφύγων από τη Συρία ο Ερντογάν είδε όμως παράλληλα και «στρατιές» από πιθανούς νέους ψηφοφόρους, ψηφοφόρους που θα μπορούσαν ενδεχομένως να λειτουργήσουν και ως «αντίβαρο» ή ως «ανάχωμα» απέναντι στο κουρδικό στοιχείο στα νοτιοανατολικά της χώρας. Υπήρχε μια περίοδος στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, κατά την οποία ο Ερντογάν εμφανιζόταν εν μέσω τυμπανοκρουσιών να θέλει να δώσει δικαίωμα ψήφου στους Σύρους. Πολλοί μάλιστα τότε υποστήριζαν ότι εκείνος ίσως επιχειρούσε μέσω των Σύρων να αλλοιώσει δημογραφικά και τις πλειοψηφικά κουρδικές περιοχές στα νοτιοανατολικά της Τουρκίας. Είναι γεγονός ότι εάν εξαιρέσει κανείς την Κων/πολη, οι περισσότεροι Σύροι πρόσφυγες ζουν σήμερα στις νοτιοανατολικές επαρχίες Γκαζιαντέπ, Χατάι, Κιλίς και Σανλιούρφα κοντά στα σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία.
Στην πορεία ωστόσο, η παρουσία των Σύρων θα γυρνούσε μπούμερανγκ, προκαλώντας εκλογικές απώλειες για την παράταξη του Ερντογάν στα μεγάλα αστικά κέντρα. Συριακές ψήφοι σε τουρκικές εκλογές στην πράξη δεν ήρθαν ποτέ, τουλάχιστον όχι σε βαθμό ικανό να επηρεάσουν τις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα.
Ο αριθμός των Σύρων που έχουν άλλωστε λάβει την τουρκική υπηκοότητα δεν ξεπερνούσε τις 92.000 στις αρχές του περασμένου Αυγούστου, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, και έκτοτε φέρεται να έχει ανέλθει στις 102.000. Μεταξύ αυτών σημειώνεται πως είναι και περίπου 45.000 παιδιά. Ο αριθμός των Σύρων, από την άλλη, που έχουν λάβει άδεια εργασίας στην Τουρκία είναι ακόμη μικρότερος, καθώς άλλοι τον τοποθετούν κοντά στις 31.000 και άλλοι κοντά στις 65.000. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, οι Σύροι που εργάζονται «μαύρα» σήμερα στην Τουρκία είναι πολλαπλάσιοι. Το ινστιτούτο Brookings ενδεικτικά τους υπολογίζει ανάμεσα σε 500.000 και 1 εκατομμύριο, σημειώνοντας ότι εκείνοι απασχολούνται κυρίως στους τομείς της κλωστοϋφαντουργίας, των υπηρεσιών, σε αγροτικές ή οικοδομικές εργασίες κ.ά.
Ενδεικτικά πάντως ως προς τη δυσαρέσκεια είναι και τα ευρήματα πρόσφατης σφυγμομέτρησης της εταιρείας KONDA, σύμφωνα με την οποία το ποσοστό των Τούρκων που δεν επιθυμούν να ζουν στην ίδια πόλη με Σύρους είχε εκτοξευθεί στο 60% τον Ιούλιο του 2019, από 28% που ήταν τον Φεβρουάριο του 2016.
Για το καθεστώς Ερντογάν, το προσφυγικό συνεχίζει να λειτουργεί κατά τρόπο «αλά καρτ», ως διαπραγματευτικό χαρτί με διαφορετικούς στόχους ανά περίοδο: ως μέσο για τα απελευθέρωση της βίζας υπέρ των Τούρκων που ταξιδεύουν στην Ευρώπη, για την εξασφάλιση οικονομικής ενίσχυσης από τη διεθνή κοινότητα, για να κάνουν οι «έξω» τα στραβά μάτια όταν ο Ερντογάν καταλύει κάθε έννοια δικαίου στο εσωτερικό και εσχάτως… μπας να πιεστούν οι δυνάμεις του Μπασάρ αλ Άσαντ να αφήσουν την Τουρκία ανενόχλητη στην περιοχή του Ιντλίμπ. Παράλληλα βέβαια, μέσω του προσφυγικού, η Τουρκία επιδιώκει να ενισχύσει και το προφίλ της διεθνώς, ως δύναμη που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των παγκόσμιων προκλήσεων.
Σε πανικό ο Ερντογάν από την εμφάνιση του “αποστάτη” Νταβούτογλου, εξαπολύει αντεπίθεση