File Photo: Ο Αμερικανός Πρόεδρος. EPA, JIM LO SCALZO
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κυριάρχησαν δυο σχολές σκέψεις στην Ουάσινγκτον για την Τουρκία: η μια που υποστήριζε πως η εκτελεστική εξουσία στην αμερικανική πρωτεύουσα δεν κάνει αρκετά για την τόσο στρατηγικά σημαντική για τη Δύση Τουρκία, και η άλλη που υποστήριζε πως πρέπει να γίνονται περισσότερα από την εκτελεστική εξουσία των ΗΠΑ για την Τουρκία.
Ανάλογη υπήρξε και η θέση της κυβέρνησης Ομπάμα, έναντι της προηγούμενης κυβέρνησης Μπούς του νεώτερου. Υπενθυμίζω πως η πρώτη επίσημη επίσκεψη του Ομπάμα στο εξωτερικό το 2009 ήταν στην Άγκυρα, όπου έμπλεξε το εγκώμιο του Ερντογάν, της χώρας του και ευρύτερα του Ισλάμ. Η επίσκεψη Ομπάμα αποφασίσθηκε κατόπιν επισταμένων διαβουλεύσεων στη μεταβατική περίοδο της εκλογής του, και με το σκεπτικό πως έπρεπε να αρθεί η “αδικία” κατά της Τουρκίας από τη σχετική διπλωματική “απομόνωση” που της είχε επιβάλει η κυβέρνηση Μπούς. Η τότε περιστασιακή “απομόνωση” είχε προκύψει από την άρνηση του καθεστώτος Ερντογάν, το 2003, να επιτρέψει σε αμερικάνικα στρατεύματα να ανοίξουν δεύτερο πολεμικό μέτωπο κατά του Σαντάμ του Ιράκ, μέσω Τουρκίας.
Στην περίπτωση του 2003 η “αδικία” προέκυψε από το γεγονός πως οι Τούρκοι ζήτησαν, δια στόματος του τότε Πρωθυπουργού Γκούλ, 90 δις δολλάρια(!) ως αποζημίωση για τις “ζημιές” τους από τον επικείμενο πόλεμο. Και οι “αγνώμονες” αμερικάνοι τους πρόσφεραν μόνο 30(!), αλλά “και την Κύπρο υπό τη μορφή του Σχεδίου Ανάν”, και την οποία τους τους έδωσαν, όπως κυνικά παραδέχθηκε ο τότε αξιωματούχος Daniel Fried. Ζήτησαν επιπλέον και το ελεύθερο να κινηθούν στρατιωτικά -και παράλληλα με τους αμερικανούς- κατά των Κούρδων του Ιράκ, κάτι που οι Αμερικάνοι αρνήθηκαν. Και βρέθηκαν “αδικημένοι” οι φουκαριάρηδες οι Τούρκοι.
Ακριβώς λόγω της ύπαρξης των δυο σχολών – που ανταγωνίζονταν η μια την άλλη- η Άγκυρα πείστηκε πως ήταν “αναντικατάστατη” για τους ατλαντικούς σχεδιασμούς κατά της Μόσχας την ψυχροπολεμική περίοδο. Και απαιτούσε διαρκές χαράτσι όλων των μορφών από τη Δύση.
Μια από τις πρώτες κυνικές, αλλά ταυτόχρονα και σημαδιακές, απαιτήσεις των Τούρκων μετά το τέλος του Β´ΠΠ, ήταν η άρνηση τους να επιστρέψουν στο συμμαχικό ταμείο για επιστροφή στους δικαιούχους, το χρυσάφι των Ναζί που οι τελευταίοι έκλεψαν από Εβραίους και άλλους, και φύλαγαν στην Τουρκία. Από τότε δημιουργήθηκε ένα προηγούμενο ως προς τις απαιτήσεις της Άγκυρας και την ικανοποίησή τους από τη Δύση.
Ενώ για παράδειγμα η Τουρκία δεν συμμετείχε στον Β´ΠΠ και δεν είχε απώλειες αλλά πολλαπλά κέρδη στη διάρκειά του, απαίτησε και πήρε μεγάλη βοήθεια από το Σχέδιο Μάρσαλ, παρά τις αρχικές αντιρρήσεις της Ουάσιγκτον. Οι δομές της χώρας και η οικονομία της οικοδομήθηκαν με δωρεάν βοήθεια και χαριστικά δάνεια από τη Δύση και το ΝΑΤΟ.
Το 1983 αρνήθηκε την χρήση της βάσης Ίνσιρλικ για ανθρωπιστική βοήθεια, μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις κατά των Αμερικανών πεζοναυτών στο Λίβανο- ένα κενό που παρεμπιπτόντως θεράπευσε η Κύπρος μέσω Λάρνακος. Το 1989-90 αρνήθηκε τη χρήση της βάσης για πτήσεις των U-2, χωρίς τη συναίνεση της Μόσχας. Και κατά καιρούς και για να εξασφαλίσει μικρο-απαιτήσεις, απαγόρευε ακόμη και την παροχή σκευασμάτων γάλακτος για μικρά παιδιά, σε οικογένειες Αμερικανών που υπηρετούσαν στη βάση.
Είναι γεγονός πως για τρία περίπου χρόνια, από το 1975-78, όχι η Εκτελεστική εξουσία αλλά και η Νομοθετική δηλ. το Κονγκρέσο, επέβαλε ένα μερικό εμπάργκο όπλων στη Άγκυρα, λόγω της παράνομης χρήσης αμερικανικών όπλων στην τουρκική επιδρομή κατά της Κύπρου το 1974. “Αδικήθηκαν” τότε οι Τούρκοι, κατά τις δυο σχολές και άλλους. Τότε όμως:
Έτσι “αδικήθηκαν” οι Τούρκοι το 1974. Αντίθετα, το 1956 ο Πρόεδρος Άισενχαουερ εξεδίωξε τις επιδρομικές χώρες Αγγλία, Γαλλία και Ισραήλ από τα εδάφη της Αιγύπτου, τα οποία κατέκτησαν με τον τότε επιδρομικό τους πόλεμο του Σουέζ.
Στο δε στρατιωτικό επίπεδο μιλάμε για 5ης γενιάς σύγκρουση οπλικών συστημάτων (κομπιούτερς ηλεκτρονικού πολέμου, όπως ουσιαστικά είναι οι ρωσικοί S-400 και τα αμερικανικά F-35) μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, αλλά και με την Κίνα στην κορνίζα. Ο Τραμπ μπορεί να ενδιαφέρεται μόνο μην χάσει την “μπίζνα” με την Τουρκία. Το Πεντάγωνο όμως ενδιαφέρεται να μη διακινδυνευθεί η ασφάλεια της χώρας με την υποκλοπή 5ης γενιάς λογισμικών οπλικών συστημάτων, τα οποία απαιτεί να έχει η Άγκυρα ώστε να τερματίσει τους κατά τακτά διάστημα εκβιασμούς της.
Ό,τι και να συμβεί οι δυο σχολές σκέψεις για τη Τουρκία έχουν εξαντλήσει το ρόλο τους. Ας ελπίσουμε πως μέχρι οι σχέσεις Ουάσινγκτον- Άγκυρας εκτονωθούν, θα περάσει αρκετός χρόνος ώστε η Αθήνα, κυρίως, να μπορέσει να αποκτήσει ερείσματα και υλοποιήσει μια πολιτική που να περιορίζει, ακόμη και να ακυρώνει, την μέχρι πρόσφατα ικανότητα της Άγκυρας να ποδηγετηθεί την αμερικανική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο.
Όπλα επιβίωσης κατά της τουρκικής βουλιμίας: Η μικρή Κύπρος άντεξε 45 χρόνια, άρα μπορεί…