η κεντρική πλατεία στην Κρακοβία της Πολωνίας. Photo by Jacek Dylag on Unsplash




Σύμφωνα με μια μελέτη των ερευνητών Agnieska Fihel, του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας και του Γαλλικού Ινστιτούτου Μεταναστεύσεων και Marek Okolski του Πανεπιστημίου Lazarski της Βαρσοβίας, που δημοσιεύεται στο τεύχος Ιουνίου της επιθεώρησης «Πληθυσμός και Κοινωνίες», του γαλλικού Εθνικού Ινστιτούτου Δημογραφικών Μελετών (INED), μέσα σε τριάντα χρόνια η Βουλγαρία, η Εσθονία, η Κροατία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Σλοβακία, η Σλοβενία και η Τσεχία έχασαν το 7% του πληθυσμού τους, περνώντας από 111 σε 103 εκατομμύρια κατοίκων και χάνοντας τη νεολαία τους! Ενώ αυτά συνέβαιναν στην Ανατολική Ευρώπη, στη Δύση της ηπείρου ο πληθυσμός αυξανόταν κατά 13%.

Η δημογραφική κατάρρευση δεν έγινε κατά τρόπο ομοιόμορφο. Η Βουλγαρία, η Λετονία και η Λιθουανία, έχασαν το ένα πέμπτο του πληθυσμού τους, ενώ η Εσθονία και η Ρουμανία το 16%. Μόνο η Σλοβακία, η Σλοβενία και η Τσεχία γλίτωσαν τη μείωση, σημειώνοντας μια αναιμική έστω, αλλά υπαρκτή αύξηση του πληθυσμού τους από 2% έως 4%.

Οι κύριες αιτίες

Σε μερικές περιπτώσεις, είχαμε μετανάστευση μειονοτήτων που προτίμησαν να φύγουν από τις χώρες που κατοικούσαν. Ούγγροι της Ρουμανίας μετανάστευσαν στην Ουγγαρία, πολλοί πολίτες της Σλοβακίας πήγαν στην Τσεχία, Ρώσοι και Ουκρανοί μετακινήθηκαν από τις βαλτικές χώρες στη Ρωσία και στην Ουκρανία. Ωστόσο, ο βασικός παράγων που προκάλεσε τη δημογραφική συρρίκνωση είναι άλλος: η επιδείνωση της οικονομικής και κοινωνικής κατάστασης, σε συνδυασμό με τη μετανάστευση στη Δύση για την ανεύρεση καλύτερων όρων εργασίας.

Με την ένταξη των νέων μελών στην ΕΕ, η μετανάστευση προς δυσμάς αυξήθηκε πέντε φορές, ξεπερνώντας τα 8 εκατομμύρια ανθρώπους. Παίρνοντας υπόψιν και όσους επέστρεψαν στις πατρίδες τους, 6,5 εκατομμύρια έφυγαν τελικά από την Αν. Ευρώπη, με πρώτες στον κατάλογο της «Εξόδου» τη Ρουμανία με 3,1 εκατομμύρια και την Πολωνία με 2,5 εκατομμύρια.

Αρχικά, το μεταναστευτικό κύμα κινήθηκε προς τη Γερμανία και την Αυστρία, σύντομα όμως έφτασε και στα 17 δυτικο-ευρωπαϊκά κράτη–μέλη της ΕΕ.

Πρωταγωνιστές της εξόδου ήταν ευλόγως οι νέοι, οι ηλικίες δηλαδή 20 έως 34 ετών, που φυσιολογικά θα αποτελούσαν μια βασική παραγωγική δύναμη των νέων χωρών.

Δεν κάνουν παιδιά!

Ταυτόχρονα σημειώθηκε όμως και μια καθαρή πτώση των γεννήσεων στην ανατολή. Ο δείκτης γονιμότητας, που ήταν ανώτερος από τη Δυτική Ευρώπη το 1989 (μεταξύ 1,9 και 2,2 παιδιά ανά γυναίκα) κατέρρευσε μέσα σε δέκα χρόνια φτάνοντας 1,1 παιδιά ανά γυναίκα στη Βουλγαρία, τη Λετονία και την Τσεχία. Στη διάρκεια 25 χρόνων, οι γεννήσεις μειώθηκαν περισσότερο από ένα τρίτο στο σύνολο των ένδεκα χωρών!

Οι κύριοι παράγοντες που προκάλεσαν τη δραματική πτώση των γεννήσεων ήταν η λιτότητα, η αύξηση των ανισοτήτων στο εισόδημα, η απορύθμιση της αγοράς εργασίας, η αυξημένη ανεργία, η χειροτέρευση των κρατικών πολιτικών για την οικογένεια, με την κατάργηση των δωρεάν βρεφονηπιακών σταθμών κ.λπ.

Ορισμένες χώρες αντελήφθησαν, αν και με μεγάλη καθυστέρηση, το πρόβλημα και έχουν αρχίσει πολιτικές ενθάρρυνσης της επιστροφής. Η απήχησή τους όμως φαίνεται πολύ περιορισμένη. Αυτοί που έχουν φτιάξει μια νέα ζωή στο εξωτερικό δεν είναι διατεθειμένοι εύκολα να επιστρέψουν. Κυρίως όμως η επιμονή σε πολιτικές λιτότητας και αύξησης των ανισοτήτων, είναι αυτή που συντηρεί τους θεμελιώδεις μηχανισμούς που κάνουν, χώρες όπως η Ρουμανία, η Βουλγαρία, οι Βαλτικές να «αδειάζουν» κυριολεκτικά από τον πληθυσμό τους και ιδίως το πιο ζωτικό τμήμα της νεολαίας του.

Τα αυτά συμβαίνουν άλλωστε και σε άλλες χώρες της Αν. Ευρώπης, όπως η Μολδαβία, το ένα τρίτο του πληθυσμού της οποίας έχει μεταναστεύσει, και η Ουκρανία που έχει χάσει περί τα δέκα εκατομμύρια.

Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ

Hellasjournal - Newsletter


%d bloggers like this: