Θα έρθει ο ξένος στόλος; Πως να υπερασπιστούμε το ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου;

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Φωτογραφία: Τουρκική Προεδρία




Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΕΝΤΑ (*)

Ένας πολιτικός αρχηγός στην Κύπρο έκανε μία δήλωση την οποία διατύπωσε κάπως έτσι: “Δεν θα έρθει”, είπε “κανένας ξένος στόλος να πολεμήσει για μας”.

Ορθή, ορθότατη διαπίστωση!

Διαπίστωση, η οποία έγινε όμως εδώ και αιώνες:

Τα κράτη που δεν διαθέτουν τα μέσα για την αυτοπροστασία τους, κινδυνεύουν από την επιβουλή άλλων, ισχυρότερων κρατών. Αυτό ισχύει από την εποχή των πόλεων-κρατών που εξιστόρησε ο Θουκυδίδης, τη σύγκρουση των δυναστειών στην αρχαία Κίνα που περιέγραψε ο Σουν Τσου, τον ανταγωνισμό στις ιταλικές πόλεις-κράτη που μελέτησε ο Μακιαβέλι, μέχρι και τον 20ο Αιώνα και τα έργα των νεότερων πολιτικών διανοητών, του Car, του Herz, του Gilpin, του Waltz, του Grieco και, στον Ελληνικό χώρο, του Παναγιώτη Ήφαιστου.

  • Τα κράτη, μικρά και μεγάλα, ζουν σε ένα σύστημα ΑΥΤΟΒΟΗΘΕΙΑΣ. Εάν δεν φροντίσουν για τα μέσα επιβίωσής τους, είναι καταδικασμένα να έρθουν αντιμέτωπα με τις συνέπειες της ισχύος άλλων, ισχυρότερων κρατών. Αυτά τα μέσα αυτοβοήθειας συνοψίζονται σ’ αυτό που λέμε σήμερα ΑΜΥΝΑ και ΑΠΟΤΡΟΠΗ, καθώς και σε άλλες δυνατότητες, όπως οι συμμαχίες, οι συνεργασίες, η διπλωματία, το διεθνές δίκαιο. Εάν δεν υπάρχει επαρκής αμυντική ικανότητα, επαρκής δύναμη αποτροπής, τα λοιπά μέσα (συμμαχίες, συνεργασίες, διπλωματία και δίκαιο) δεν επαρκούν, ούτε μπορούν να διασώσουν ένα κράτος όταν απειληθεί από ένα ισχυρότερο κράτος με επιθετικές διαθέσεις.

Όταν ένα κράτος απειλείται με στρατιωτική βία από ένα άλλο κράτος και δε διαθέτει το ίδιο τα ανάλογα στρατιωτικά μέσα για να επιδείξει δυνατότητα άμυνας και αποτροπής, τότε είναι καταδικασμένο στην μοίρα της απρονοησίας του.

Η πιο πάνω πολιτική δήλωση, την οποία ακούσαμε να εκστομίζεται κι από άλλους είναι ορθή, αλλά ελλιπής. Ελλιπής διότι θα έπρεπε να συμπληρωθεί και από την εξής διαπίστωση: “και δυστυχώς, ατυχέστατα, δεν φροντίσαμε έτσι ώστε να έχουμε την αναγκαία αεροναυτική δύναμη αποτροπής έναντι της τουρκικής επιδρομικής βούλησης.”

  • Αυτή είναι και η πεμπτουσία του προβλήματος: Η Κυπριακή Δημοκρατία επεδίωξε την ανάπτυξη ενεργειακού προγράμματος στις θαλάσσιες ζώνες της, χωρίς να φροντίσει να οικοδομήσει την ανάλογη και αναγκαία αεροναυτική ισχύ για να το υποστηρίξει. Η επιδίωξη άλλων μέσων και δυνατοτήτων στήριξης αυτού του προγράμματος, όπως οι τριμερείς συνεργασίες, η διπλωματία και το δίκαιο είναι καλές, αλλά δεν υποκαθιστούν τα μέσα αυτοβοήθειας. Δεν υποκαθιστούν τους θεμελιώδεις, διαχρονικούς και οικουμενικούς κανόνες των διακρατικών σχέσεων. Οι επιλογές αυτές αναγκαίες, αλλά και προβληματικές για να εγγυηθούν την ασφαλή εξέλιξή του προγράμματος.

Δυστυχώς, το θαλάσσιο ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου βασίστηκε πάνω στη δοξασία ότι αυτό θα ήταν «καταλύτης στην εξεύρεση λύσης στο Κυπριακό», ένα «κίνητρο για την Τουρκία και την ηγεσία των Τουρκοκυπρίων». Αυτή η προσέγγιση είναι πολύ προβληματική διότι παραβλέπει, αλλά και παραβιάζει τις βασικές αρχές και συνέπειες του κανόνα της αυτοβοήθειας στο σύστημα των διεθνών σχέσεων.

  • Η Τουρκία επιδιώκει αυτό που θεωρεί ότι η ισχύς της επιτρέπει να διεκδικήσει και να επιβάλει. Αυτό που μπορεί να πάρει διά της επιβολής, δεν είναι διατεθειμένη να το αποτιμήσει με διπλωματικά μέσα, εκτός και εάν δεν διατυπωθεί σύμφωνα με τους όρους της.

Σήμερα ζούμε τις συνέπειες μιας πολιτικής απρονοησίας δεκαετιών. Είναι καιρός να διαπιστώσει η πολιτική ηγεσία ότι το ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου μπορεί να εξελιχθεί σύμφωνα με τα συμφέροντα της Δημοκρατίας, μόνο όταν αντιμετωπιστεί ως παράγοντας ισχύος, όχι ως “διπλωματικό χαρτί στο Κυπριακό.”

  • Σχεδιασμοί θα πρέπει να γίνουν, όχι για μερικούς μήνες ή χρόνια, μέχρι τις επόμενες συνομιλίες για το Κυπριακό, αλλά για 30-50 χρόνια. Εάν ο στόχος είναι ένα βιώσιμο ενεργειακό πρόγραμμα έρευνας και εμπορικής ανάπτυξης, τότε αυτός μπορεί να εκπληρωθεί μόνο με μέσα (μαλακής και σκληρής) ισχύος, διπλωματίας, άμυνας και αποτροπής.

Ενόσω το ενεργειακό πρόγραμμα να αντιμετωπίζεται ως διπλωματικό χαρτί στο Κυπριακό, θα είναι ένα “χαρτί” που εύκολα θα μπορεί να καεί ή χειρότερα να κλαπεί από την Τουρκία.

(*) Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και Διακυβέρνησης, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας

  • Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες των συνεργατών της.

Ο άρπαγας Ερντογάν: Θέλει να θέσει στο τραπέζι του διαλόγου όλες τις διεκδικήσεις της Τουρκίας

Hellasjournal - Newsletter


%d bloggers like this: