Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος (Κ) και ο ΥΠΕΞ Γιώργος Κατρούγκαλος (ΚΔ) φωτογραφίζονται μετά την τελετή αποφοίτησης των νέων Ακολολύθων Πρεσβειών της ΚΔ εκπαιδευτικής σειράς, στο υπουργείο Εξωτερικών, Τετάρτη 22 Μαϊου 2019. ΑΠΕ-ΜΠΕ, Αλέξανδρος Μπελτές
Του Προέδρου της Δημοκρατίας
ΠΡΟΚΟΠΗ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ*
Νέοι Ακόλουθοι, συγχαρητήρια θερμά, καλή δύναμη και καλή επιτυχία. Κατά το έθιμο -το οποίο, οφείλω να τονίσω, το καθιέρωσε ο προκάτοχός μου ο κ. Παπούλιας και το συνεχίζω, γιατί αξίζει τον κόπο νομίζω, τέτοιες ώρες ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας να είναι κοντά σας – είμαι πάλι σήμερα εδώ.
Και επιτρέψατέ μου να μην μείνω στα τυπικά. Επιτρέψτε μου να σας εκθέσω ορισμένες σκέψεις για τον ρόλο του Διπλωμάτη σήμερα. Και ιδίως του Έλληνα Διπλωμάτη. Σκέψεις για το περιβάλλον, μέσα στο οποίο βρίσκεσθε και μέσα στο οποίο θα εργασθείτε, επιτελώντας μια μεγάλη αποστολή που αφορά την υπεράσπιση της Χώρας μας. Της Χώρας μας ατομικώς, αλλά και της Χώρας μας ως μέλους της Διεθνούς Κοινότητας και αναπόσπαστου εταίρου της μεγάλης Ευρωπαϊκής μας Οικογένειας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στην πολυπρισματική, σύνθετη, πολύ ρευστή – ταραγμένη θα έλεγα – σημερινή διεθνή πραγματικότητα, ο Διπλωμάτης έρχεται πάλι στο προσκήνιο. Και έρχεται πάλι στο προσκήνιο πολύ περισσότερο σε Χώρες, των οποίων ο ρόλος μέσα στο διεθνές γίγνεσθαι δεν είναι ανάλογος με το μέγεθός τους, όπως συμβαίνει με τη Χώρα μας. Χώρες, οι οποίες δεν είναι μεγάλες σε έκταση, σε πληθυσμό, αλλά η γεωστρατηγική τους σημασία, η συμμετοχή τους στα διεθνή Fora, τους δίνει την δυνατότητα να παίξουν έναν πολύ σημαντικό, σύνθετο, ρόλο. Εκεί ο ρόλος του Διπλωμάτη αναβαθμίζεται. Και αναβαθμίζεται διότι στο πεδίο της πολιτικής ηγεσίας πολλές φορές, στο Υπουργείο Εξωτερικών, παρατηρείται πρώτα-πρώτα η φυσική ασυνέχεια της πολιτικής. Αλλάζουν οι ηγεσίες.
Όπως αντιλαμβάνεσθε, αυτό προϋποθέτει έναν άλλο Διπλωμάτη σήμερα. Έναν Διπλωμάτη με προσωπικότητα, αλλά ολοκληρωμένη προσωπικότητα, σε ό,τι αφορά την γνώση. Και τα πεδία της γνώσης, τα οποία συνθέτουν το σύνολον της προσωπικότητας του σύγχρονου Διπλωμάτη, είναι κατά βάση τρία, κατά την γνώμη μου: Είναι περισσότερα, αλλά τρία είναι τα βασικά: Το πρώτο πεδίο είναι η καλή γνώση της Διπλωματικής Ιστορίας. Βεβαίως η Ιστορία δεν επαναλαμβάνεται. Το γνωρίζετε. Όμως η Ιστορία διδάσκει, και ιδίως η Διπλωματική. Από αυτό που συνέβη, και εφόσον σεβόμαστε τις αναλογίες, μπορούμε να βγάλουμε πολλά συμπεράσματα για το σήμερα και το αύριο.
Το δεύτερο πεδίο, το οποίο πρέπει να αποτελεί οδηγό για τον τρόπο με τον οποίο ασκείτε τα καθήκοντά σας και ολοκληρώνεται η προσωπικότητά σας, είναι οι Διεθνείς Σχέσεις. Οι σημερινές Διεθνείς Σχέσεις είναι πολυσύνθετες. Πολλώ μάλλον, όταν ένα μεγάλο τμήμα των Διεθνών Σχέσεων είναι αμιγώς οικονομικό. Ζούμε σ΄έναν ταραγμένο Πλανήτη, και από οικονομική άποψη. Δεν είναι οι οικονομικές σχέσεις, σήμερα, όπως ήταν άλλοτε. Υπάρχει ένας ανταγωνισμός, ο οποίος φθάνει στα όρια της σύγκρουσης. Η Οικονομική Διπλωματία διαδραματίζει τεράστιο ρόλο, ιδίως για μια Χώρα όπως είναι η Ελλάδα. Γι΄αυτό τον λόγο στις Διεθνείς Σχέσεις χρειάζεται και καλή γνώση των Οικονομικών Διεθνών Σχέσεων.
Αυτά είναι τα τρία πεδία λοιπόν, τα οποία πρέπει να είναι ο οδηγός σας. Τις βασικές γνώσεις τις έχετε πάρει, αλλά οι βασικές γνώσεις αυτές δεν αρκούν. Εξελίσσονται τόσο γρήγορα ώστε, παράλληλα με την άσκηση των καθηκόντων σας, πρέπει να βρίσκεσθε σε συνεχή εγρήγορση. Και επειδή αναγκαστικά θα εξειδικευτείτε σύμφωνα με τις θέσεις, όπου θα υπηρετήσετε, μην θωρήσετε ότι πρέπει να μείνετε μόνο στην εξειδίκευση και να αφήσετε το σύνολο της μόρφωσης και στα τρία αυτά πεδία, τα οποία ανέδειξα προηγουμένως, την εξέλιξη της Διπλωματικής Ιστορίας, τις Διεθνείς Σχέσεις και, ιδίως, το Διεθνές και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Αυτό το οφείλετε πολύ περισσότερο σήμερα, δοθέντος ότι η σημασία της Ελλάδας είναι πολύ μεγάλη. Και, σας διαβεβαιώ, δεν υπερβάλω καθόλου, το βλέπετε. Βλέπετε τον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα έχει την σημερινή αντιμετώπιση από τη Διεθνή Κοινότητα και από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ύστερα από μια δύσκολη πορεία, με πολλές θυσίες που δεν της αναλογούσαν, η Ελλάδα ακολουθεί τον Ευρωπαϊκό της δρόμο. Και είναι μία Χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχει ευρωπαϊκή συνείδηση πολύ περισσότερο από άλλες χώρες. Σε αυτή την περίοδο πρέπει να αξιοποιήσετε τα καθήκοντα τα οποία τώρα αναλαμβάνετε. Μην ξεχνάτε ότι εμείς έχουμε αποδείξει, όπως είπα πριν, ότι με τόσες θυσίες, που δεν μας αναλογούσαν, είμαστε συνειδητοποιημένοι Ευρωπαίοι. Άλλοι, που δεν υπέστησαν θυσίες, εγκαταλείπουν το σκάφος. Και φοβάμαι ότι δεν έχουν επίγνωση το τι σημαίνουν αυτές οι επιλογές τους. Αυτό είναι δικό τους θέμα. Εσείς καλείσθε να υπερασπισθείτε μια Ελλάδα η οποία έχει το εξής μεγάλο πλεονέκτημα: Δεν υπερβάλω, καθόλου, λέγοντάς σας ότι μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ίσως είναι η στιγμή κατά την οποία η γεωστρατηγική θέση της Χώρας βρίσκεται στο απόγειό της. Αυτό το ενισχύει και το γεγονός, ότι η Ελλάδα έχει μια πολυσχιδή συμμετοχή στο διεθνές γίγνεσθαι, και διότι μετέχει σε όλα τα Fora της Διεθνούς Κοινότητας, στην μεγάλη συμμαχία μας, στο ΝΑΤΟ, και βεβαίως, είναι Κράτος – Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σας τονίζω, πρέπει να υπερασπισθούμε αυτή τη Διεθνή και την Ευρωπαϊκή νομιμότητα. Και πρέπει να την υπερασπισθούμε γιατί βάλλεται η νομιμότητα αυτή. Βάλλεται από την αυθαιρεσία πολλών, στο χώρο της Διεθνούς Κοινότητας, σε ορισμένες δε περιπτώσεις και των γειτόνων μας. Και θα είμαι σαφής με την Τουρκία, η οποία, από αλαζονεία ή αμάθεια, συγχέει «το δίκαιο του ισχυρού», όπως ισχυρίζεται και το οποίο δεν υπάρχει, με την ισχύ του Δικαίου, που είναι κάτι πολύ διαφορετικό. Και αυτό τους αντιτάσσουμε εμείς. Στην ανιστόρητη, αλαζονική και καταστροφική γι΄αυτούς στάση περί «δικαίου του ισχυρού», η Ελλάδα, υπερασπιζόμενη την Διεθνή και την Ευρωπαϊκή νομιμότητα, αντιτάσσει την ισχύ του Δικαίου. Ενός Δικαίου που χρειάζεται υπεράσπιση. Πολύ δε περισσότερο χρειάζεται υπεράσπιση το Διεθνές Δίκαιο, το οποίο από την φύση του, λόγω της έλλειψης επαρκών κυρωτικών μηχανισμών, δεν έχει την απαιτούμενη ισχύ. Κάτι όμως που δεν ισχύει για το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, το οποίο είναι θωρακισμένο πολύ περισσότερο. Και αυτό πρέπει να το κάνουμε, δηλαδή να υπερασπισθούμε την Διεθνή και την Ευρωπαϊκή νομιμότητα, για να μην δημιουργούνται αρνητικά και εξαιρετικά επικίνδυνα προηγούμενα και για την Διεθνή Κοινότητα αλλά και για την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Προσέξτε αυτό που θα σας τονίσω. Δεν έχουμε επαρκώς αντιληφθεί ότι πολλά από τα δεινά της Διεθνούς Κοινότητας και πολλά από τα δεινά που παρατηρούνται και στον χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οφείλονται στο ότι ανεχτήκαμε παραβιάσεις του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου που δημιούργησαν προηγούμενα, τα οποία κάποιοι τα επικαλούνται. Αυτού του είδους η τακτική πρέπει να σταματήσει. Και εμείς θα είμαστε οι πρώτοι, εσείς θα είστε οι πρώτοι, που πρέπει να το υπερασπισθείτε αυτό. Τα παραδείγματα είναι σαφή.
Δύο παραδείγματα πολύ σύντομα.
Εμείς, οι Έλληνες, πρέπει να υπερασπισθούμε την Διεθνή και την Ευρωπαϊκή Νομιμότητα. Διότι δεν είναι δυνατόν να δημιουργούνται τέτοια προηγούμενα τα οποία κάνουν ακόμη δυσκολότερη την κατάσταση σε ολόκληρο τον Πλανήτη και, πολύ περισσότερο, στη μεγάλη Ευρωπαϊκή μας Οικογένεια, την Ευρωπαϊκή Ένωση η οποία έχει ανάγκη από σταθερότητα και ενοποίηση και όχι διαλυτικές τάσεις. Αυτά λοιπόν είναι και εκείνα που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε και απέναντι στους γείτονές μας. Αυτό διαμηνύουμε σε όλους τους γείτονές μας. Γιατί, ξέρετε, ως Διπλωμάτες θα υπερασπισθείτε μια βασική πολιτική: Η Ελλάδα είναι χώρα της Ειρήνης, αλλά είναι πρωτίστως Χώρα της Δημοκρατίας και της Ελευθερίας. Όσο υπερασπιζόμαστε την Ειρήνη, άλλο τόσο υπερασπιζόμαστε την Δημοκρατία και την Ελευθερία, άλλο τόσο υπερασπιζόμαστε το Διεθνές και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, την εμπέδωσή τους, την εφαρμογή τους. Γι’ αυτό διαμηνύουμε σε όλους τους γείτονές μας, στην Νοτιοανατολική Ευρώπη και ιδίως προς την Τουρκία: Φιλία, καλή γειτονία, ευρωπαϊκή προοπτική για όσες χώρες δεν είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά αυτό προϋποθέτει τον πλήρη και ειλικρινή σεβασμό του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου στο σύνολό τους. Και από αυτό εξαρτάται η ευρωπαϊκή τους προοπτική. Σ’ αυτό δεν πρόκειται να υπάρξουν εκπτώσεις, υποχωρήσεις και υπαναχωρήσεις. Διότι αν το πράτταμε, δεν είναι μόνο ότι θα βλάπταμε την Χώρα μας. Δεν θα επιτελούσαμε το καθήκον μας και απέναντι στη μεγάλη Ευρωπαϊκή μας Οικογένεια, την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αυτές είναι, σε γενικές γραμμές, οι συντεταγμένες που καθορίζουν τον ρόλο σας ως Διπλωματών σήμερα. Ζείτε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εποχή. Δεν ξέρω, όπως λέγεται, αν οι ενδιαφέρουσες εποχές για τους Διπλωμάτες είναι οι καλύτερες, αλλά γνωρίζω ότι επιλέξατε το Διπλωματικό Σώμα όχι για να κάνετε μια καριέρα αλλά πολύ περισσότερο για να υπερασπισθείτε ορισμένες αρχές και ορισμένες αξίες. Και αυτό το Σώμα, με την μεγάλη ιστορία την οποία έχει, αξίζει τον κόπο να έχει ανθρώπους όπως εσείς, λειτουργούς με εθνική, αλλά και ευρωπαϊκή και διεθνή συνείδηση, ολοκληρωμένες προσωπικότητες και κυρίως ανθρώπους που έχουν αίσθηση του καθήκοντος.
Είμαι βέβαιος ότι αυτά που σας είπα είναι αυτονόητα. Τα τόνισα μόνο και μόνο γιατί ο ρόλος μου ως Προέδρου της Δημοκρατίας μου επιβάλλει να τα αναδεικνύω τούτες τις κρίσιμες ώρες. Κρίσιμες ώρες για τον Τόπο μας, για τον Λαό μας και για το Έθνος μας. Αλλά είμαι βέβαιος ότι, με αρραγή ενότητα όλων μας, θα τα καταφέρουμε. Και χάρη σε εσάς είμαι ακόμα περισσότερο βέβαιος ότι η Ελλάδα θα έχει την προοπτική που της αναλογεί και της αρμόζει. Και πάλι θερμά συγχαρητήρια, καλή δύναμη και καλή επιτυχία.
Το παρόν κείμενο είναι χαιρετισμός του Προέδρου της Δημοκρατίας Πρ. Παυλόπουλου, κατά την τελετή αποφοίτησης και ορκωμοσίας της ΚΔ’ Εκπαιδευτικής Σειράς Ακολούθων Πρεσβείας στο Υπουργείο Εξωτερικών
Ένας εκ των πιο σημαντικών ιστορικών τέχνης σύμμαχος για την επιστροφή των Γλυπτών