Οι δαίμονες του παρελθόντος επιστρέφουν στην Ελλάδα: Το σημαντικό βιβλίο του Philip Kerr
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Βιβλίο: Greeks Bearing Gifts
Συγγραφέας: Philip Kerr
Εκδοτικός Οίκος : Putnam , 2018, σελ 528
ΟΙ ΔΑΙΜΟΝΕΣ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΄50
Βιβλιοκριτική
Του ΑΧΙΛΛΕΑ ΠΑΠΑΡΣΕΝΟΥ*
Η τελευταία αποστολή του Γερμανού ντετέκτιβ Μπέρνι Γκούντερ, ήρωα των αστυνομικών μυθιστορημάτων του βρετανού συγγραφέα Φίλιπ Κερ, έμελλε να διαδραματισθεί στην Ελλάδα του 1957.
Το 13ο βιβλίο της δημοφιλούς σειράς κυκλοφόρησε λίγες μέρες μετά τον θάνατο του συγγραφέα τον Μάρτιο 2018 και προσφέρει μια διεισδυτική ματιά όχι μόνο στον χαρακτήρα του πρωταγωνιστή, αλλά και στο μεταπολεμικό κλίμα των ελληνογερμανικών σχέσεων , με νωπές ακόμη τις μνήμες από τα εγκλήματα των Γερμανών στην Κατοχή , την εξόντωση των Εβραίων και την λεηλασία των περιουσιών τους , τον Εμφύλιο ,την αμνηστία των ναζί και την ατιμωρησία των δωσιλόγων στο βωμό πολιτικών σκοπιμοτήτων, την αναδυόμενη οικονομική κυριαρχία της Γερμανίας στην Ευρώπη .
Ο Μπέρνι Γκούντερ, αστυνομικός του τμήματος ανθρωποκτονιών στο Βερολίνο πριν και κατά τη διάρκεια του πολέμου, ικανός να επιβιώνει σε δύσκολες καταστάσεις , ζει με ψευδώνυμο στο Μόναχο στη δεκαετία του ΄50 , προσπαθώντας , όπως και η μεταπολεμική Γερμανία, να διαγράψει τις επώδυνες μνήμες από μία σκοτεινή περίοδο , για την οποία αισθάνεται τύψεις.
- Από υπάλληλος νεκροτομείου , προσλαμβάνεται το 1957 ως πραγματογνώμων σε μεγάλη ασφαλιστική εταιρεία του Μονάχου με τη μεσολάβηση του Μαξ Μέρτεν, τον οποίο γνώριζε πριν από τον πόλεμο ως δικηγόρο στο Βερολίνο και οποίος μεταπολεμικά είχε αποκτήσει ισχυρές διασυνδέσεις στο Μόναχο, αποκρύπτοντας και αυτός επιμελώς το σκοτεινό παρελθόν του. Το αστυνομικό ένστικτο και ο σκεπτικισμός του αποτελούν σημαντικά εφόδια στη νέα του δουλειά, όταν καλείται να ερευνήσει τη διεκδίκηση αποζημιώσεων από πελάτες της εταιρείας , όπως στην περίπτωση του πλοίου ‘Ντόρις’, που έπιασε φωτιά και βυθίσθηκε στην Ελλάδα .
Το πλοίο ανήκε σε ένα Γερμανό ,τον Ζίγκφριντ Βίτζελ, με προβληματικό επίσης παρελθόν, που είναι εγκατεστημένος στην Ελλάδα , διεξάγοντας υποβρύχιες αρχαιολογικές έρευνες και κινηματογραφήσεις με το ‘Ντόρις’ , που κατέληξε στα χέρια του , αφού είχε κατασχεθεί από τον Εβραίο ιδιοκτήτη του στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
Στην Αθήνα, την οποία επισκέπτεται για πρώτη φορά κουβαλώντας στις αποσκευές του και αρκετά αρνητικά στερεότυπα για τους Ελληνες, ο Γκούντερ δρα περισσότερο ως ντετέκτιβ παρά ως πραγματογνώμων-ασφαλιστής , αντιμέτωπος με ηθικά διλήμματα και μία διαδεδομένη καχυποψία έναντι των Γερμανών , που τον ενοχλεί στην αρχή , αλλά την κατανοεί στη συνέχεια . Δύο πανομοιότυπες εκτελέσεις, μία του Βίτζελ στην Πλάκα και μία του δικηγόρου Σαμουήλ Φριζή στη Γλυφάδα , φέρουν τη σφραγίδα του φυγόδικου σφαγέα της Θεσσαλονίκης , λοχαγού των SS Αλόις Μπρούνερ, που το 1943 οργάνωσε τα καμιόνια του θανάτου για τη μεταγωγή των Εβραίων στα κρεματόρια του Αουσβιτς και καταζητούνταν σε διάφορες ευρωπαικές χώρες για εγκλήματα πολέμου.
Ο Γκούντερ εμπλέκεται στις έρευνες του επιθεωρητή Λεβέντη για την εξιχνίαση των δολοφονιών , «ως ένα είδος εξιλέωσης για τα εγκλήματα των Γερμανών, ως η προσωπική του γερμανική αποζημίωση, πέραν της επίσημης που δικαιούται η Ελλάδα», συνεπικουρούμενος από τον αντιπρόσωπο της ασφαλιστικής εταιρείας στην Αθήνα και μια όμορφη, αριστερή δικηγόρο , στα θέλγητρα της οποίας δείχνει απρόθυμος να ενδώσει.
- Καθώς οι δαίμονες και τα φαντάσματα του παρελθόντος επιστρέφουν , τα πράγματα περιπλέκονται, τα ερωτηματα πολλαπλασιάζονται και η αγωνία κορυφώνεται. Μήπως το ‘Ντόρις’ είχε μισθωθεί από τον Μαξ Μέρτεν, που είχε έλθει στην Ελλάδα για τον εντοπισμό ενός ναυαγίου με τον λεηλατημένο χρυσό των Εβραίων, μία επιχείρηση που είχε οργανώσει μυστικά ο ίδιος , όταν υπηρετούσε ως λοχαγός της γερμανικής διοίκησης στη Θεσσαλονίκη?
Μήπως για τον ίδιο σκοπό βρισκόταν στην Ελλάδα και ο αδίστακτος Μπρούνερ , τον οποίο αναζητούσε από καιρό ο Λεβέντης για εγκλήματα κατά των Εβραίων καθώς και η Μοσάντ για να δικασθεί στο Ισραήλ ? Μήπως το μεγαλύτερο μέρος του εβραικού χρυσού είχε μεταφερθεί στη Γερμανία κατά τη διάρκεια της κατοχής και το ναυάγιο ήταν ένα προκάλυμμα για να πεισθεί η ελληνική πλευρά ότι η γερμανική κυβέρνηση δεν διέθετε κανένα χρυσό για να τον επιστρέψει στην Ελλάδα?
Στην προσπάθεια του να προσεταιρισθεί τον Γκούντερ για να τον προστατεύσει από τον Μπρούνερ, ο κυνικός Μέρτεν του προσφέρει ένα ποσοστό της αξίας του θησαυρού, αλλά ο Γκούντερ αρνείται, γιατί «αυτός ο χρυσός είναι βαμμένος με το αίμα των Εβραίων». Αντ΄ αυτού τον παραδίδει στην ελληνική αστυνομία για να δικασθεί στην Ελλάδα σε μια πράξη απόδοσης δικαιοσύνης για τα εγκλήματα των ναζί. Είναι όμως αμφιβολο ότι ο Μέρτεν ακόμη και αν καταδικασθεί, θα εκτίσει την ποινή του, καθώς γίνεται πιόνι μιάς συναλλαγής που προέβλεπε την απελευθέρωση του με αντάλλαγμα τη γερμανική υποστήριξη στη μελλοντική ένταξη της Ελλάδος στην ΕΟΚ και την χορήγηση ενός δανείου, ως αντιστάθμισμα στο ελληνικό αίτημα για πολεμικές αποζημιώσεις.
- Καθώς αναχωρεί από την Αθήνα για το Μόναχο, ο Γκούντερ δεν κρύβει τον θαυμασμό του για τον Παρθενώνα , σύμβολο της ανθρώπινης τελειότητας , που στέκεται επιβλητικός πάνω από την Αθήνα, παρά τις καταστροφές που υπέστη ανά τους αιώνες. Μήπως τελικά και από τα δικά του ερείπια μπορεί πλέον να ξεπροβάλει ένας ηθικός Γκούντερ στην υπηρεσία της αληθινής εξιλέωσης?
*Ο Αχιλλέας Παπαρσένος υπηρέτησε ως προιστάμενος του Γραφείου Τύπου και Επικοινωνίας στην ελληνική πρεσβεία του Λονδίνου.
** Η ελληνική μετάφραση του βιβλίου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος με τίτλο «Φοβού τους Δαναούς».
*** Πριν λίγες ημέρες και ένα χρόνο μετά τον θάνατο του Κερ κυκλοφόρησε το 14ο και τελευταίο βιβλίο της σειράς με τίτλο «Μetropolis», που επιστρέφει στο προπολεμικό Βερολίνο του 1928, όταν ο ήρωας του αρχίζει την αστυνομική καριέρα του.
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες των συνεργατών της. Επίσης απαγορεύεται δια νόμου η αναδημοσίευση των σχολίων χωρίς τη γραπτή έγκριση της ιστοσελίδας.
Η Τουρκία ξοδεύει εκατομμύρια στην Ουάσιγκτον: “Εξαγορές”, επιρροή και η μάχη της Ομογένειας