Τα fake news είνα η μάστιγα της εποχής: Η καλή πληροφόρηση και η αλήθεια πρέπει να νικήσουν…
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Για μία ακόμη φορά εκατομμύρια άνθρωποι θα στρέψουν τα βλέμματα τους στην Ελλάδα μας: Η Ολυμπιακή Φλόγα θα ανάψει σήμερα στην Αρχαία Ολυμπία (video)
Η σχέση μεταξύ της Ελλάδας, της Κύπρου και των ΗΠΑ πιο ισχυρή από ποτέ: Την επέτειο των 50 χρόνων από την ίδρυσή του, γιόρτασε το Ελληνοαμερικάνικο Ινστιτούτο (ΑΗΙ)
Μιλώντας για τα fake news: Από τη δική μας οπτική, ενός μέσου που προσπαθεί να είναι όσο το δυνατόν ανεξάρτητο, που προσπαθεί να σεβαστεί τον αναγνώστη, τον αναγνώστη από τον οποίο ζητά την χρηματική συνδρομή του για να παραχθεί.
Πολλά παραδείγματα παραπληροφόρησης ή πολιτικού χειρισμού μπορεί κάποιος να βρει στην Ελλάδα. Τελευταία πχ δύσκολα να αποφύγει κανείς τον Γιάννη Λοβέρδο και τον Παύλο Πολάκη που χειρίζονται ο καθένας με τον τρόπο του τα Μέσα, χωρίς ιδιαίτερους φραγμούς. Και, μπορεί να μειδιάμε με την επιχείρηση των ΟΥΚ στις Μαλδίβες για να σώσουν τον πρωθυπουργό, αλλά και την έλευση του όσκαρ σκηνοθεσίας Κουαρόν που ήταν / δεν ήταν προχθές στο πάρτι του Βαρουφάκη, ιστορίες που δείχνουν αν μη τι άλλο το χαμηλό επίπεδο των περισσότερων Μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα.
- Στο εξωτερικό εμφανίζονται να συμβαίνουν αντίστοιχα φαινόμενα και πολλές φορές πιο δραματικά, δείχνοντας την έκταση του φαινόμενου. Το διαδικτυακό κυνήγι της φινλανδής Γέσικα ‘Αρο που ξεμπρόστιασε τα ρώσικα τρολ, οι συνεχείς αμφισβητούμενες ιστορίες από τον πόλεμο στη Συρία και πολλά άλλα.
Μεγάλο μέρος στο παιχνίδι της παραπληροφόρησης παίζουν και δημοσιεύματα που δεν είναι ακριβώς αναληθή αλλά διαστρεβλώνονται για να υποστηρίξουν την όποια ατζέντα. Είναι και τα πιο ύπουλα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η τελευταία καμπάνια του κόμματος του Orban που αναμιγνύει τον, συνήθη ύποπτο στην Ουγγαρία, Soros και τον Juncker και που, ενώ είναι τελείως διαφανής ο σκοπός του, κάποια από αυτά που λέει έχουν βάση πραγματική αλλά τα χρησιμοποιεί τελείως καταχρηστικά με έναν απόλυτα συνωμοσιολογικό τρόπο.
- Είναι τέτοιο το μέγεθος της καταιγίδας της παραπληροφόρησης και τόσο μεγάλη η έκταση της διάδοσης που η προσπάθεια να την καταπολεμήσεις όταν έχει πλέον διαδοθεί στα Μέσα -στο τέλος της πορείας της- είναι πίθος των Δαναΐδων.
Πως φτάσαμε ως εδώ; Ας δούμε λίγο την κατάσταση των Μέσων στην Ελλάδα, θα διαφωτίσει το όλο θέμα:
Η διαφημιστική δαπάνη, το βασικό έσοδο του Τύπου στην Ελλάδα, έχει μειωθεί περίπου 60 ή 70% την τελευταία δεκαετία, καταιγιστικά στην αρχή της κρίσης, ενώ έκτοτε παραμένει σταθερή σε πολύ χαμηλά επίπεδα, αντίστοιχα πχ της Τσεχίας και πολύ μικρότερα (3-4 φορές) της Αυστρίας, Ολλανδίας και Βελγίου, που είναι όλες χώρες με παραπλήσιο μέγεθος. Οι εφημερίδες διαλύονται από άποψη κυκλοφορίας με σταθερή πτώση τα τελευταία 20 χρόνια. Έτσι όπως πάνε οι κυκλοφορίες τους, μαθηματικά θα μηδενισθούν μέχρι το 2021.
- Η τηλεόραση , από άποψη ιδιοκτησίας δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά, παρ’ όλες τις εξαγγελίες. Έφυγαν παραδοσιακοί εκδότες όπως Λαμπράκης, Τεγόπουλος κλπ και στη θέση του μπήκαν επιχειρηματίες όπως οι Μαρινάκης και Σαββίδης. Όλοι μας είμαστε μάρτυρες της σημαντικής πτώσης του επιπέδου του ρεπορτάζ λόγω και της δραστικής μείωσης των εξόδων.
Στο διαδίκτυο, τα νούμερα επισκεψιμότητας ευημερούν αλλά δεν συνδυάζονται με έσοδα. Έτσι έχουμε 4 και 5 και 6 εκατομμύρια επισκέψεις μηνιαία στα γνωστά σάιτ, με περιεχόμενο που είναι αναμασήματα και επαναλήψεις στην καλύτερη των περιπτώσεων, με μόνο σκοπό υψηλή κίνηση και μεγιστοποίηση σελιδοπροβολών μπας και ανέβει το διαφημιστικό έσοδο. Ο κόσμος, σε ένα είδος σύγχυσης, πάει από σάιτ σε σάιτ διαβάζοντας πολλές φορές την ίδια είδηση μήπως οσφρησθεί κάπως τι πραγματικά συμβαίνει. Μεγάλη ποσότητα, ελάχιστη ποικιλία και από ποιότητα…
Ο τοπικός Τύπος παραπαίει έχοντας συνηθίσει στην συμβίωση με τον «κεντρικό» Τύπο ο οποίος όμως πλέον δεν μπορεί να τον υποστηρίξει. Υπάρχουν κάποια παραδείγματα επιμονής ή ακόμα και αναβίωσης τίτλων που όμως δεν αλλάζουν την γενική εικόνα.
- Και βέβαια ο αριθμός των δημοσιογραφικών θέσεων εργασίας έχει μειωθεί δραστικά, πάνω από το 50%. Όσο για δημοσιογράφους της ερευνητικής δημοσιογραφίας, μάλλον στα δάχτυλα χεριού μετρώνται, οι περισσότεροι έχοντας εγκαταλείψει το επάγγελμα.
Με λίγα λόγια έχουμε: Μέσα που ουσιαστικά λιμοκτονούν, με αφεντικά που δεν έχουν ως κύριο ενδιαφέρον την ενημέρωση των πολιτών, που παράγουν χαμηλού επιπέδου ύλη. Ταυτόχρονα έχουμε την πολιτική και κοινωνική κατάσταση που ρέπει βαριά προς τον λαϊκισμό και αντιλαμβάνεται ο καθένας πως είναι εξαιρετικά ευνοϊκό το κλίμα για διάδοση της παραπληροφόρησης ή των Fake News οπως αρέσει στον Trump να λέει. Είναι ενδιαφέρον πως ο Trump εμφανώς προσπαθεί να συνδέσει την λέξη FAKE με την λέξη NEWS με την συνεχή και συχνά λανθασμένη (Fake!) χρήση της έκφρασης για οποιοδήποτε Μέσο Ενημέρωσης δεν τον υποστηρίζει. Σε αυτό το -δυστυχώς παρόμοιο πλαίσιο- ενοχλητική ήταν η αποστροφή του Υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου προ ημερών ότι «η βασική αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ, είναι οι εφημερίδες και τα ΜΜΕ».
Η κοινωνία φυσικά και δεν είναι αμέτοχη ούτε αγνοεί την κατάσταση αυτή. Φαίνεται από όλες τις δημοσκοπήσεις που γίνονται με ερωτήματα σχετικά με την εμπιστοσύνη στα Μέσα Ενημέρωσης. Παίρνοντας τα στοιχεία από το Reuters Institute στην Οξφόρδη, η Ελλάδα είναι τελευταία στην εμπιστοσύνη στα Μέσα και πρώτη στο να αποφεύγει τις ειδήσεις. Αν αυτό δεν ήταν αρκετό, τις ειδήσεις τους οι Έλληνες προτιμάνε να τις πάρουν από τα Κοινωνικά Δίκτυα και όχι από τα Μέσα!
Όμως αρκετά με την καταθλιπτική περιγραφή της πραγματικότητας!
Με πάθος, επιμονή και συστηματικότητα πολλές αλλαγές είναι εφικτές. Το πρόβλημα βέβαια δεν είναι μονοδιάστατο όπως είδαμε παραπάνω. Χρειάζεται ένας εποικοδομητικός διάλογος με όλους στη κοινωνία, για να κατανοήσουμε τι είναι το πραγματικό πρόβλημα και ποιος είναι ο ρόλος των Μέσων Ενημέρωσης στη Δημοκρατία.
- Με πολίτες και δημοσιογράφους, αλλά και με το κράτος, τους πολιτικούς, τις επιχειρήσεις και την ακαδημαϊκή κοινότητα. Διότι όλα είναι αλληλένδετα. Και δεν μιλώ για την «διαπλοκή». Όμως όταν, από τον Trump ως τον Τσακαλώτο, τον Πολάκη, μέσω Orban κλπ. οι πολιτικοί προσπαθούν να απαξιώσουν συλλήβδην τους δημοσιογράφους, να μας πείσουν να πετάξουμε το μωρό μαζί με τα απόνερα που λένε οι Εγγλέζοι, όταν οι επιχειρήσεις πρακτικά έχουν καταφέρει να επικοινωνούν με τα Μέσα μόνο μέσω lobby και δελτίων Τύπου, όταν οι ακαδημαϊκοί ως επί το πλείστον ασχολούνται με το πόσοι άγγελοι χωράνε σε μια καρφίτσα, τότε καταλαβαίνετε πως έχουμε δουλειά ακόμα.
‘Ασε που ο πιο σοβαρός ανταγωνιστής μας ίσως είναι τα κοινωνικά δίκτυα λαο η εσκεμμένη σύγχυση της είδησης με την ψυχαγωγία που προξενούν, κάτι που μπορεί να εκμεταλλευτούν τόσο ο συνάδελφος στη δουλειά όσο και ο υπάλληλος σε Troll Factory του Internet Research Agency στην Ρωσία. Τελικά παρεμπιπτόντως, όπως και να έχει, ο Mark Zuckerberg με την παρέα του στην Καλιφόρνια θα καταφέρει να βγάλει τα προς το ζειν, και με το παραπάνω…
Με πάθος, επιμονή και συστηματικότητα είπαμε πως πολλές αλλαγές είναι εφικτές. Στο inside story ούτε έχουμε εφεύρει την πυρίτιδα ούτε πάμε να αλλάξουμε αύριο πρωί τον κόσμο. Επιλέγουμε να απευθυνόμαστε με ειλικρίνεια και συνέπεια σε ένα μέρος της κοινωνίας. Σε αυτούς που είναι διαβασμένοι και αυτούς που έχουν μια κάπως κοσμοπολίτικη άποψη.
- Είναι μικρό δείγμα αυτοί, χωρίς σημασία; Όχι, είναι ίσως το πιο δραστήριο μέρος της κοινωνίας και μπορούν και αυτοί να κάνουν την διαφορά. Το insidestory.gr δεν είναι μόνο ένα συνδρομητικό site ερευνητικής και επεξηγηματικής δημοσιογραφίας. Αναζητά τρόπους να παρέμβει θετικά σε όλους όσους έχουν ρόλο στην δημοκρατική κοινωνία: Στοχεύει τόσο στα μέλη του όσο και στις επιχειρήσεις, την πολιτεία, την ακαδημαϊκή κοινότητα και τα Μέσα και τους δημοσιογράφους. Σε αυτήν την αδιάκοπη μάχη με την παραπληροφόρηση, όλοι οι «φορείς» της κοινωνίας έχουν τον ρόλο τους να παίξουν – και πρέπει να τον αναλάβουν. Το διακύβευμα είναι η βελτίωση της κοινωνίας και η προστασία των δημοκρατικών θεσμών.
*Ο Δημήτρης Ξενάκης, είναι συνιδρυτής και εκδότης του insidestory.gr. Από το 1994 εργάζεται στη διαμόρφωση ψηφιακής στρατηγικής στα ΜΜΕ και στην ανάπτυξη εφαρμογών και υπηρεσιών στα ψηφιακά μέσα. Έχει αναλάβει διοικητικές θέσεις ευθύνης σε μερικούς από τους σημαντικότερους οργανισμούς ΜΜΕ στην Ελλάδα, όπως in.gr, skai.gr και 24 Media (news247.gr). Κατέχει Διδακτορικό Δίπλωμα στη Φυσική έχοντας δουλέψει για ένα σημαντικό διάστημα ως ερευνητής.
Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες των συνεργατών της.
Η δεύτερη φάση της αποικιοποίησης: Υποδείξεις κομμένες και ραμμένες στα γούστα των Γερμανών