Ο Θεός της Ελλάδας ή αλλιώς, Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και ΗΠΑ: Η απόλυτη συνεργασία…
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Είναι απίστευτος και αξιοθαύμαστος ο ρόλος της τύχης στην εξωτερική πολιτική. Είναι απίστευτη η συγκυρία για την Ελλάδα και την Κύπρο και είναι πραγματικά απορίας άξιο, πώς θα πείσουμε τον ελληνικό κόσμο (όσους ασχολούνται με την εξωτερική πολιτική και πτυχές της) να ενεργοποιηθούν όταν βλέπουν οτι πέφτουν από την Ακρόπολη και βρίσκουν πορτοφόλι.
- Με την ευκαιρία της Τριμερούς Ελλάδος, Κύπρου και Ισραήλ (που πρέπει να την μάθουμε με νέο όνομα πλέον , ως 3+1 -Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και ΗΠΑ) παρουσία του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών Πομπέο, μπορούμε να εξετάσουμε τους λόγους που η συγκυρία βάζει στο κάδρο των παγκόσμιων γεωπολιτικών εξελίξεων την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά και εκείνους τους λόγους που καθιστούν απαραίτητη την κεφαλαιοποίηση αυτής της συγκυρίας από πλευράς Ελληνισμού και προς όφελός του.
Αρωγός ο δομικός ρεαλισμός.
Στη διεθνή βιβλιογραφία μπορεί κάποιος να συναντήσει τον όρο “δομικός ρεαλισμός” ή ”συστημικός ρεαλισμός”. Πρόκειται για μια ερευνητική κατεύθυνση της μεγαλύτερης κοσμοθεωρίας των Διεθνών Σχέσεων, τον Ρεαλισμό.
Σύμφωνα με αυτόν, (και μεταξύ άλλων) το διεθνές σύστημα είναι εκείνο που επηρεάζει τα μέλη του (δηλαδή τα κράτη). Η εξωτερική πολιτική ενός κράτους, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ”αντίδραση” στις συστημικές εξελίξεις. Βεβαίως, άλλη επιρροή έχει μια μικρή δύναμη, άλλη μια μεσαία και άλλη μια μεγάλη δύναμη. Παρόλα αυτά, είναι αδύνατο οποιοδήποτε κράτος να μην επηρεαστεί από μεγάλες συστημικές εξελίξεις, όπως είναι για παράδειγμα η μετάβαση από μια δομή διεθνούς συστήματος, σε μια άλλη.
- Όταν τελείωσε το διπολικό σύστημα, (Ψυχρός Πόλεμος) ένας νέος κόσμος, μια νέα ισορροπία και κατανομή ισχύος ξεκίνησε να λαμβάνει χώρα. Οι μεγάλες αλλαγές που επηρεάζουν τον κόσμο στον οποίο ζούμε είναι τρεις. Πρώτον η ανάδυση της Κίνας σε παγκόσμια δύναμη. Δεύτερον, η ανασυγκρότηση της Ρωσίας σε πολύ μικρό χρόνο (από το 1998 και μετά). Τρίτον, η γερμανική επιρροή επί της Ε.Ε η οποία έφτασε στο ζενίθ της το 2014. Με άλλα λόγια, αυτές οι τρείς σημαντικές αλλαγές (υπάρχουν σαφώς πολλές άλλες) επηρεάζουν την εξωτερική πολιτική κάθε κράτους.
Επιπρόσθετα, στη διεθνή βιβλιογραφία μπορούμε να δούμε μια -σχετική μεν αλλά πολύ χρήσιμη δε- κατηγοριοποίηση των εθνών-κρατών ανάλογα την ισχύ τους. Στην κορυφή υπάρχουν οι υπερδυνάμεις. Ακολουθούν οι μεγάλες δυνάμεις. Μια βαθμίδα κάτω, βρίσκονται οι μεσαίες δυνάμεις. Έπονται οι μικρές δυνάμεις και στο τέλος, τα πολύ μικρά κράτη (microstates, όπως ο Άγιος Μαρίνος, το Μονακό, το Λουξεμβούργο κτλ.). Όπως είπαμε, είναι σε μεγάλο βαθμό σχετική η κατηγοριοποίηση ωστόσο όσο κατεβαίνουμε τις βαθμίδες, τόσο περισσότερο τα κράτη που ανήκουν σε αυτές (τις χαμηλότερες) επηρεάζονται από τις συστημικές εξελίξεις.
Η Ελλάδα ανήκε στις μεσαίες δυνάμεις πριν το μνημόνιο και οριακά ανήκει και τώρα. Η φράση ”η Ελλάδα είναι μια μικρομεσαία δύναμη του διεθνούς συστήματος” δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Η Κύπρος είναι επίσης ανάμεσα στις μικρές δυνάμεις και στα microstates (λόγω έκτασης, πληθυσμού κτλ).
Όσα δεν έφεραν οι πολιτικές ηγεσίες για χρόνια, τα έφερε το διεθνές σύστημα.
Όπως αναφέρθηκε στον πρόλογο, πέσαμε από την Ακρόπολη και βρήκαμε πορτοφόλι ως Ελληνισμός. Ελλάδα και Κύπρος ζούσαν σε παραλογισμό σχετικά με το Κυπριακό, τα ελληνοτουρκικά και όλα όσα ονομάζουμε είτε εθνικά θέματα, είτε ζωτικά συμφέροντα του Ελληνισμού. Μην ξεχάσουμε ποτέ τα συνθήματα και τα ”επιχειρήματα” περί της όποιας λύσης στο Κυπριακό, μιας όποιας λύσης που θα ακολουθούσε το φαινόμενο της διάχυσης σε όλα τα κεφαλαιώδους σημασίας ζητήματα του Ελληνισμού. Με άλλα λόγια, δεν θαυμάζουμε τον Τάσσο Παπδόπουλο μόνο γιατί αρνήθηκε το Σχέδιο Ανάν, τον θαυμάζουμε γιατί είδε στο μέλλον οτι ο ρεαλισμός θα επικρατήσει έναντι του παραλογισμού.
- Μια μεσαία δύναμη, η Τουρκία, επαναπροσδιόρισε την εξωτερική της πολιτική. Η Τουρκία ως χώρα είναι μια αναθεωρητική δύναμη από τότε που το Κίνημα των Νεότουρκων ανέλαβε την εξουσία. Βέβαια και έναν αιώνα πριν, όταν και η Ελλάδα ξεκίνησε την Επανάστασή της, η Οθωμανική Αυτοκρατορία επιχειρούσε την ανακατάληψη εδαφών. Στη σημερινή εποχή, η Τουρκία αποφάσισε πως δε θα την συνέφερε να συνεχίσει να είναι ο φύλακας του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ σε Μέση Ανατολή και Κεντρική Ασία. Σε συνδυασμό με την ανασυγκρότηση της Ρωσίας και την ραγδαία αύξηση της ισχύος της Κίνας, η Τουρκία σταδιακά απομακρύνθηκε από τη Δύση καθώς θεώρησε οτι το δυτικό μοντέλο βρίσκεται σε φάση ολικής παρακμής (βλ. σχετικά με τους κύκλους ακμής και παρακμής, Paul Kennedy, Η Άνοδος και η Πτώση των Μεγάλων Δυνάμεων).
Η Ελλάδα και η Κύπρος επομένως, έγιναν αυτόματα τα σύνορα του Δυτικού Κόσμου όταν επιτέλους πείστηκαν διάφοροι oblivioners σε Ελλάδα, Κύπρο, Ισραήλ, Αμερική και Ευρώπη, οτι η Τουρκία δεν μπλοφάρει αλλά ούτε και χρειάζεται να την ”ακριβοπληρώνουμε” για να συνεχίζει να εκβιάζει με το περιβόητο σύνθημα του ”γεωπολιτικού μονόδρομου” που τάχα της ανήκε. Σύνορο και όχι ”γέφυρα” της Τουρκίας με την Ευρώπη, οφείλουν να συνιστούν Αθήνα και Λευκωσία. Η ισχυρότερη στρατιωτικά δύναμη στην περιοχή μας, είναι το Ισραήλ και προκειμένου να αποφύγει τον στραγγαλισμό του το Τελ Αβίβ από Τουρκία και Ιράν, αναζήτησε γεωστρατηγικό διέξοδο στη Δύση με την Ελλάδα και την Κύπρο να αποτελούν διεξόδους για να ανοίξει η πύλη για το Ισραήλ, προς τη Δύση. Το Ισραήλ προτιμά τον EastMed για πολιτικούς και όχι για οικονομικούς λόγους.
Η Αμερική ξύπνησε.
Οι ΗΠΑ συνιστούν μια συντηρητική δύναμη του διεθνούς status quo. Με άλλα λόγια, επιθυμούν να διατηρήσουν την πρωτοκαθεδρία στις διεθνείς σχέσεις. Οι ΗΠΑ δεν ξύπνησαν μόνο ως προς την Τουρκία η οποία έχει γίνει κομμάτι του ρωσικού σχεδίου για αποσυντονισμό και διάλυση του ΝΑΤΟ, μέσα στο ΝΑΤΟ. Η αφύπνιση έχει να κάνει με τον τριμερή άξονα (πολύ σπουδαίο και για τα ενεργειακά ζητήματα) Τουρκίας, Ιράν και Ρωσίας.
Είναι λάθος να ξεχνάμε σε όλα αυτά, τις τρεις θεμελιώδεις αλλαγές που αναφέρθηκαν παραπάνω. Η Κίνα έχει διεισδύσει στην Ελλάδα οικονομικά (η πρώτη ανησυχία των ΗΠΑ για την Ελλάδα, δεν είναι ούτε η Ρωσία, ούτε βέβαια τα ελληνοτουρκικά, αλλά η κινεζική διείσδυση) και σα να μην έφτανε αυτό, το Ισραήλ επίσης δείχνει μια εμπορική προτίμηση στην Κίνα η οποία χάρη στην υποτίμηση του νομίσματός της και τη χρήση της ταυτότητας ”αναπτυσσόμενη χώρα”, αξιοποιεί τα τεράστια πλεονάσματά της αγοράζοντας ό,τι κινείται, έχοντας μια ροπή στο να αγοράζει υποδομές.
- Μην ξεχνάμε οτι η βελτίωση του Καναλιού του Σουέζ, θα γίνει εν μέρει με κινεζικά χρήματα, όπως και οτι η Αίγυπτος θα λάβει από το One Belt-One Road της Κίνας (αν συμμετέχει τελικά) περίπου 20 δισ. δολάρια. Η απώλεια της Ανατολικής Μεσογείου για τις ΗΠΑ (και γενικά της Μεσογείου) σημαίνει απώλεια 3-4 σημείων ασφυξίας (τα λεγόμενα chokepoints) και άλλων τόσων ”φυσικών αεριπλανοφόρων”
Ο έλεγχος αυτών των σημείων, αποτελεί ένα από τα βασικά συστατικά της αμερικανικής στρατηγικής για την διατήρηση της αμερικανικής πρωτοκαθεδρίας στον 21ο αιώνα. Η απώλεια ελέγχου Γιβραλτάρ, Σουέζ, Κρητικόυ, Αιγαίου, Δαρδανελίων, Μάλτας, Κρήτης, Κύπρου θα καθιστούσε αδύνατη την προβολή της αμερικανικής ισχύος στην Ασία (το περίφημο Pivot to Asia).
Tα παραπάνω ισχύουν και για την άλλη αλλαγή, (συστημική) για τον ρόλο δηλαδή της Γερμανίας η οποία δείχνει εδώ και δεκαετίες, τάσεις πλήρους χειραφέτησης από τη Δύση. Ο γερμανικός ρόλος θα μπορούσε να αναλυθεί σε ένα ξεχωριστό κείμενο καθώς είναι αρκετά περίπλοκος, πάντως δεν είναι σε καμία περίπτωση εναρμονισμένος με τα αμερικανικά συμφέροντα. Ένας πιθανός έλεγχος της Γερμανίας επί της Μεσογείου με εργαλειακή χρήση της Ε.Ε, θα ήταν επίσης μια πολύ κακή εξέλιξη για την Ουάσινγκτον.
Χρειάζεται η Ελλάδα εξωτερική πολιτική;
Παραφράζοντας το έργο του Χένρυ Κίσινγκερ “Χρειάζονται οι ΗΠΑ εξωτερική πολιτική;”, θέτουμε ένα ρητορικό ερώτημα. Ασφαλώς η Ελλάδα (και η Κύπρος) χρειάζονται εξωτερική πολιτική. Η Τριμερής με το Ισραήλ, έφτασε λίγες μέρες πριν στο κορυφαίο της σημείο (μέχρι το επόμενο) με την παρουσία του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών.
- Η συνέχεια και η συνέπεια στις Τριμερείς μας συνεργασίες (Ελλάδα, Κύπρος με: Ισραήλ, Αίγυπτο, Ιορδανία αλλά και : Βουλγαρία, Ρουμανία) θα μας κάνει επιτέλους να λέμε και να το εννοούμε, οτι έχουμε εξωτερική πολιτική, οτι έχουμε θέσει τα θεμέλια της στρατηγικής μας. Εξωτερική πολιτική χρειαζόμαστε επίσης για να αποφεύγουμε παροιμιώδη λάθη όπως το να είμαστε πιο φίλοι της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας από ό,τι είναι οι ίδιοι οι Τούρκοι. Κράτος το οποίο επιδοκιμάζει και ασκεί κατοχή εδάφους κράτους μέλους της Ε.Ε, δεν μπορεί να είναι μέλος μιας “λέσχης” η οποία δεν είναι ”χριστιανική” όπως λέει ο Ερντογάν, αλλά λέση της φιλελεύθερης δημοκρατίας, η οποία δεν έχει περάσει ούτε για διακοπές από την Τουρκία.
Εξωτερική πολιτική χρειαζόμαστε, για να μπορούμε να αντιληφθούμε οτι είναι ανόητο να βρίζουμε (είτε ως πολίτες, είτε ως πολιτικοί) και να κατηγορούμε Αμερικανούς Προέδρους. Η Ελλάδα και η Κύπρος, ως κράτη πρέπει να κοιτούν το POTUS ως θεσμό και όχι ως πρόσωπο. Μια ”δυσανεξία” για τον Μπάρακ Ομπάμα ή για τον Ντόναλντ Τραμπ, μπορεί να εκφραστεί σε ηθικό και κοινωνικό επίπεδο.
Για κράτη,αναλυτές, λήπτες αποφάσεων κτλ, είναι απαγορευτικό να πέφτουν στην παγίδα ενός “δημόσιου κουτσουμπολιού”, που έχει σαν αφελή στόχο την ”δημιουργία ενός καλύτερου πλανήτη” και όχι τον εφικτό στόχο, την βελτίωση δηλαδή της θέσης της χώρας μας στο περιφερειακό και διεθνές γίγνεσθαι. Ασφαλώς και η Ελλάδα χρειάζεται εξωτερική πολιτική για να βελτιώσει την οικονομία της, καθώς χρειαζόμασταν τρία δημοσιονομικά προγράμματα προσαρμογής για να καταλάβουμε πως οικονομία και εξωτερική πολιτική, ταυτίζονται στον ”Γενναίο Νέο Κόσμο”.
- Τέλος, η εξωτερική πολιτική ασκείται για την προάσπιση και προώθηση των συμφερόντων και των αναγκών μιας μονάδας του διεθνούς συστήματος, που δεν είναι άλλη από το έθνος-κράτος. Επομένως, δικαιώματα σίγουρα έχουν και άλλες χώρες όπως η Τουρκία στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά δε χρειάζεται να τα διεκδικούμε εμείς γι’αυτήν.
Η Τουρκία τα διεκδικεί κάθε μέρα με τον πιο ωμό και εκτός Διεθνούς Δικαίου τρόπο. Δεν γίνεται να είμαστε μάρτυρες διαλόγου μεταξύ Νετανιάχου και Πομπέο, που να δείχνει οτι Ισραήλ και ΗΠΑ συμφωνούν οτι δεν επιθυμούν την Τουρκία στο ενεργειακό κάδρο και εμείς να λέμε όσα θέλει να ακούσει το εκλογικό ακροατήριο του Τσαβούσογλου. Είναι άλλο να γίνουμε τα κράτη που κρατάμε την όποια -στο μέλλον- ευρωπαϊκή τύχη της Τουρκίας και άλλο να γίνουμε ο ”σπόνσορας” των ανόητων και παρανοϊκών επιδιώξεών της.
Η Τουρκία έχει μάθει να διεκδικεί δικαιώματα, προνόμια και συμφέροντα. Εμείς, πότε;
*Ο Αλέξανδρος Δρίβας είναι Phd Candidate, ”Eλληνοαμερικανικές Σχέσεις”, Συντονιστής Παρατηρητηρίου Ανατολικής Μεσογείου ΤΟΡΕΝΕ-ΙΔΙΣ.
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες των συνεργατών της.
Ο αγωγός δεν θα περάσει από την Τουρκία είπε ο Νετανιάχου στον Πομπέο: Σε κατανοώ, απάντησε!