Με αφετηρία τα ενεργειακά ζητήματα και όσα αλλά συμβαίνουν στη Μεσόγειο σήμερα, οι Τούρκοι κατανοούν πως χωρίς τη συνεργασία της Αιγύπτου δεν μπορούν να διαδραματίσουν κανένα σημαντικό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο, και στον ευρύτερο χώρο της Μέσης Ανατολής, ως “Μεγάλη Δύναμη” που θεωρούν πως είναι και που δυνητικά επιδιώκουν να γίνουν.
Η αντίληψη αυτή για την Μεγάλη (τη Μπουγιούκ) Τουρκία δεν είναι καινοφανής και χαρακτηριστικό των ισλαμιστών του Ταγίπ Ερντογάν. Υπήρξε επιδίωξη και των κεμαλιστών/εθνικιστών. Μόνο που αυτοί- που κατά βάθος είναι και αυτοί βαθειά αντιδυτικοί, αλλά αυτό είναι άλλο κεφάλαιο- είχαν τη ικανότητα να “διαβάζουν” καλύτερα το διεθνές και περιφερειακό περιβάλλον, να προσαρμόζονται και να εκμεταλλεύονται επιτυχώς τις ισορροπίες ισχύος.
Συγκεκριμένα για την Αίγυπτο θέλω να σταθώ σε μια συζήτηση ενός όχι και πολύ γνωστού Τούρκου πανεπιστημιακού στον ελλαδικό και κυπριακό χώρο, του Χασσάν Ουνάλ (Hassan Unal). H συζήτηση έγινε με τον Pepe Escobar στην Πόλη και δημοσιεύθηκε στον αμερικανικό ιστότοπο The Saker, 1η Δεκ. 2018.
Ο Escobar είναι σημαντικός σχολιαστής της διεθνούς πολιτικής που δεν φιλοξενείται στα αποδεκτά ως “έγκυρα” διεθνή ΜΜΕ, αλλά που οι μη συμβατικές του απόψεις έχουν μεγάλη απήχηση διεθνώς. Ο δε Χασσάν Ουνάλ αν και κεμαλιστής είναι από τους λίγους επώνυμους καθηγητές που δεν έχει διωχθεί από το καθεστώς, παρά την κατά καιρούς κριτική που ασκεί.
Το μεγάλο παράπονα του Ουνάλ είναι πως με την “ιδεολογική” του πολιτική -εννοεί την “ισλαμιστική”- ο Ερντογάν απώλεσε την Αίγυπτο και το Ισραήλ και έσπρωξε τις δυο χώρες στην αγκαλιά των Ελλήνων.
Απαντώντας σε ερώτηση που συσχέτιζε τη δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Α. Κασόγκι στη Πόλη από πράκτορες της Ριάντ, με τους ανταγωνισμούς στη Ανατολική Μεσόγειο, ο Ουνάλ υποστήριξε πως η Άγκυρα δεν έπρεπε να στιγματίσει δημόσια τη βασιλική οικογένεια αλλά να την εκβιάσει με διαφορετικό τρόπο ώστε να εξομαλυνθούν πρώτα οι σχέσεις Άγκυρας- Ριάντ και , ακολούθως, η Ριάντ να μεσολαβήσει για την αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου.
“Χρειαζόμαστε την Αίγυπτο”
Η Τουρκία, είπε στον Escobar, χρειάζεται την Αίγυπτο:
Σε πρόσφατο κείμενο μου στον “Φιλελεύθερο” (Το κράτος είναι η ασφάλεια της Κύπρου, 10/2/19) και με αναφορά στις συχνές τριμερείς συναντήσεις μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας με Αίγυπτο και Ισραήλ αναφέρθηκα, ειδικά, στη εξαμερή συνάντηση της 14ης Ιανουαρίου στο Κάιρο των Υπουργών Ενέργειας Αιγύπτου, Ισραήλ, Ιορδανίας, Ελλάδας, Κύπρου και της Παλαιστινιακής Αρχής. Εκεί ανακοινώθηκε η δημιουργία του Eastern Mediterranean Gas Forum (EMGF) με Γραμματεία στην Αίγυπτο. Και υπογράμμισα πως από τις πολυμερείς περιφερειακές συνεργασίες, ξεχωρίζει επί της ουσίας είναι αυτή του Καΐρου.
Επανέρχομαι στον Ουνάλ: “Χρειαζόμαστε την Αίγυπτο στη Ανατολική Μεσόγειο”. Το κλειδί για την ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή αλλά και για την ασφάλεια της Κύπρου βρίσκεται στη Αίγυπτο. Είναι εκτίμησή μου πως η θέση αυτή πρέπει να καταστεί αξίωμα της εξωτερικής πολιτικής της Κύπρου.
Με τις εντυπωσιακές ανακαλύψεις ενεργειακών αποθεμάτων το 2015 στο Zohr και το 2018 στο Noor στη ΑΟΖ της Αιγύπτου, η χώρα του Νείλου απέκτησε ένα συντριπτικό πλεονέκτημα να καταστεί ο ενεργειακός κόμβος στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι δε παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνωρίζουν πως η Αίγυπτος διαθέτει όλες τις αναγκαίες ενεργειακές υποδομές και εγκαταστάσεις στα παράλιά της για να καταστεί ο ομφαλός ενός περιφερειακού ενεργειακού συμπλέγματος που θα παράγει περιφερειακές, αρχικά, συνέργειες και αργότερα ευρωπαϊκές και πλανητικές.
Ναι η Αίγυπτος έχει τρομερά οικονομικά προβλήματα αρχίζοντας από το πιο βασικό που είναι η αδυναμία της να σιτίσει τον πληθυσμό της. Η Αιγύπτος είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας σιτηρών στο κόσμο. Υπάρχουν και αλλά συναφή προβλήματα μεταξύ των οποίων και το ζήτημα του θρησκευτικού εξτρεμισμού.
Το καθεστώς του Στρατηγού Σίσι λειτουργεί αυταρχικά αλλά δεν είναι εξτρεμιστικό. Και η σταθερότητα της Αιγύπτου παραμένει μείζων στρατηγικό ζητούμενο για τους Δυτικούς- για τους Ισραηλινούς, τους Αμερικανούς,την ΕΕ, τους Άραβες και πρωτίστως για τη Σαουδική Αραβία.
Δεν έχω γνώσεις για να εκφράσω άποψη για όλα όσα γράφονται και λέγονται από διάφορους, ειδήμονες και μη, αναφορικά με τα ενεργειακά δεδομένα στη Ανατολική Μεσόγειο και τις οικονομικές τους παραμέτρους. Ωστόσο από γεωπολιτική σκοπιά μπορώ να πω τούτο:
Ναι, παραμένει ο κίνδυνος της αναβίωσης του φονταμενταλισμού στην Αίγυπτο. Αλλά και αυτό να συμβεί, το Κάιρο δεν πρόκειται ποτέ να καταντήσει σατραπεία της Άγκυρας και να ακυρώσει διεθνείς δεσμεύσεις και οικονομικά ωφέλη για το χατήρι του κάθε Τούρκου Ερντογάν.
Όσοι το αμφιβάλουν ας διαβάσουν την ιστορία του αραβικού κόσμου πριν και μετά το Ισλάμ. Και επιπλέον ας αναρωτηθούν γιατί, σήμερα για παράδειγμα, η ισλαμική (σουνιτική) Σαουδική Αραβία βρίσκεται στα μαχαίρια με το γειτονικό της ισλαμικό (σουνιτικό) Κατάρ. Συνεργάζονται μεν για την ανατροπή του κοσμικού καθεστώστος της Συρίας. Αλλά συγκρούονται μετωπικά διότι τα επί μέρους κρατικά (δυναστικά) τους συμφέροντα είναι ασυμβίβαστα.
Γιατί Αίγυπτος και Ιορδανία έχουν συνάψει συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ. Και γιατί σήμερα υφίσταται μια ντε φάκτο συμμαχία μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας; Τον κυρίαρχο λόγο έχουν τα συμφέροντα, όχι οι ιδεοληψίες.
Το Πεντάγωνο έδωσε το σήμα για την τελική σύγκρουση με την Τουρκία: Η κατάρα των S-400