Η ισορροπία μεταξύ φασισμού και πατριωτισμού «είναι λεπτή», δηλώνει Ελληνίδα ιστορικός
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Σοκ στην Αθήνα από την αντίδραση της Τουρκίας για τα θαλάσσια πάρκα: Το πρόβλημα είναι πραγματικό και τεράστιο και δυστυχώς θα το βρίσκει πάντα μπροστά της η Ελλάδα
Belem: Ένα πανέμορφο ιστορικό ιστιοφόρο – γαλλικό εθνικό μνημείο * Θα μεταφέρει την Ολυμπιακή Φλόγα από την Ελλάδα στην Γαλλία [videos]
Η ισορροπία μεταξύ φασισμού και πατριωτισμού «είναι λεπτή», το να αγαπάς και να τιμάς την κοινωνία στην οποία γεννήθηκες «είναι αυτονόητο και φυσικό» ενώ συνετό θα ήταν όπως με μέτρο και ισορροπία υποδεχθούμε «την αναπόφευκτη, ταχύτατη και δαιμονιώδη πορεία» που έχει πάρει η ανθρωπότητα προς την κατεύθυνση της διεθνοποίησης, με όλα τα πολιτικά και οικονομικά συνεπακόλουθα.
Αυτά είναι μερικά από τα σημαντικότερα σημεία στα οποία επικεντρώθηκε σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΚΥΠΕ) η Ιστορικός, Αναπληρωτής Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μαρία Ευθυμίου, η οποία βρέθηκε για ολιγοήμερη επίσκεψη στη Λευκωσία, όπου μίλησε σε εκδήλωση του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Η ακαδημαϊκός εκτιμά ότι ο εμφύλιος στην Ελλάδα δεν έχει τελειώσει, ότι οι εξελίξεις μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να είναι αρνητικές, ασπάζεται ωστόσο το στίχο του νομπελίστα, Οδυσσέα Ελύτη, ότι «είμαστε από καλή γενιά» και παραμένει αισιόδοξη δηλώνοντας ότι «οφείλουμε να μείνουμε ορθοί».
Ερωτηθείσα κατά πόσον είναι λεπτή η ισορροπία του φασισμού με τον πατριωτισμό η κ. Ευθυμίου απάντησε θετικά λέγοντας ότι «είναι στο ανθρώπινο είδος ο κίνδυνος να περιβάλλει με φανατισμό κάτι το οποίο θα μπορούσε να έχει μια υγιή διάσταση και να μας ωθεί μπροστά χωρίς να χρειάζεται να εμπεριέχει μίσος και βία και αυτό ισχύει για όλα».
Επομένως, συνέχισε, «ο πατριωτισμός είναι και αυτός μία παράμετρος που μπορεί να έχει πολλές εκφάνσεις και στη σύγχρονη εποχή πολύ συχνά παραβάλλεται και γίνεται αναφορά στο γεγονός ότι στον Μεσοπόλεμο σε κάποιες κοινωνίες οδήγησε στην αποποίηση της δημοκρατίας, στην υιοθέτηση απολυταρχικών μεθόδων διοίκησης και λειτουργίας των κοινωνιών και εξ αυτού απέκτησε πολλές φορές μία εύκολη απόρριψη».
«Εδώ και χιλιάδες χρόνια το να τιμάς την κοινωνία στην οποία γεννήθηκες, το να την αγαπάς, το να την φροντίζεις στην επιβίωσή της είναι αυτονόητο. Είναι φυσικό να τιμάς τον τόπο και την κοινωνία, μικρότερή ή μεγαλύτερη, στην οποία εσύ διαμορφώθηκες» είπε η κ. Ευθυμίου.
Πρόσθεσε ότι «όταν αγαπάς και σέβεσαι αυτή την κοινωνία τότε αγαπάς και σέβεσαι όλο τον κόσμο, δεν είναι ο πατριωτισμός αντίθετος του διεθνισμού γιατί σε εκπαιδεύει σε μια υγιή αγάπη».
Η ακαδημαϊκός εξήγησε ότι «η υπερεκτόξευση του πατριωτισμού στον Μεσοπόλεμο σχετιζόταν με το ιδεολόγημα του διεθνισμού που είχε προβληθεί από την κομμουνιστική πλευρά ότι οι εργάτες δεν έχουν πατρίδες, ότι δεν υπάρχει πουθενά ανάγκη να υπερασπίζεται κανείς κάτι δικό του αλλά πρέπει να υπερασπίζεται όλων των άλλων και ακριβώς επειδή αυτό έβλαπτε βαθύτατα το πατριωτικό αίσθημα που τότε αναπτυσσόταν ισχυρότατα στην Ευρώπη λόγω της διάλυσης από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο των Αυτοκρατοριών και της ανάδειξης εθνικών κρατών πήρε μια διάσταση που σήμερα δεν θα θέλαμε να επαναληφθεί όμως το να είσαι πατριώτης και να αγαπάς την πατρίδα σου είναι κεντρικό θέμα και αυτοπροσδιορισμού».
Απαντώντας σε ερώτηση για το πώς αποτιμά ως Ιστορικός τη Συμφωνία των Πρεσπών η κ. Ευθυμίου είπε ότι «όλα κρίνονται από το χρόνο και ειδικά τέτοιες αποφάσεις, ωστόσο πιστεύω ότι γρήγορα θα έχουμε εξελίξεις και γρήγορα θα κριθεί η συμφωνία και κατά τη γνώμη μου υπάρχει μεγάλος κίνδυνος οι εξελίξεις να είναι αρνητικές, μακάρι να μην συμβεί».
Ζητήσαμε από την κ. Ευθυμίου να μας αναπτύξει περαιτέρω μια παλαιότερη δήλωσή της ότι η λέξη «φασίστας» δεν χρησιμοποιήθηκε επί της ουσίας αλλά ως όπλο διάλυσης κοινωνίας.
Είπε ότι «σχεδόν ολόκληρο τον 20ο αιώνα η ελληνική κοινωνία έζησε σε σύγκρουση άμεση ή έμμεση με αίμα ή χωρίς αίμα αλλά πολύ βαριές πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις με το τελευταίο σκέλος των συγκρούσεων να είναι μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς, εντός εισαγωγικών αυτά τα δύο, διότι είναι εντελώς ευέλικτοι οι όροι ερμηνείας των δύο πλευρών».
Σημείωσε πως πιστεύει «ακράδαντα ότι ο εμφύλιος δεν έχει τελειώσει στην Ελλάδα, είναι κάτω από το χαλί και χρησιμοποιούμε το μίσος και τις εντάσεις του κάθε τόσο εκεί και όπου μας βολεύει για να υπονομεύσουμε τον άλλο και κυρίως να υπονομεύσουμε επανορθωτικές δράσεις».
Όπως είπε η κ. Ευθυμίου, «μία κοινωνία χρειάζεται σύγκλιση, χρειάζεται συμμαχία για να προχωρήσει”.
Πρόσθεσε ότι «στην πραγματικότητα, η φράση είναι φασιστικό ήταν βαθύτατα φασιστική διότι χρησιμοποιείτο για να υπονομεύσει την ελεύθερη συζήτηση για αλλαγές διότι το τί είναι φασιστικό είναι σαφές και έχει διαμορφωθεί σε μια συγκεκριμένη περίοδο στον Μεσοπόλεμο και έχει κάποια χαρακτηριστικά».
«Λέγεται είσαι φασίστας ή είναι φασιστικό εδώ και 50 χρόνια από την μεταπολίτευση και μετά τουλάχιστον στην Ελλάδα με μεγάλη ευκολία από τον καθένα όταν θέλει να σταματήσει του άλλου την άποψη ή τη δράση του άλλου σε κάτι γόνιμο και νέο», σημείωσε η ακαδημαϊκός του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ανέφερε ότι φασισμός είναι κάτι πολύ συγκεκριμένο προτρέποντας τον καθένα από εμάς «να μάθουμε πρώτα τί σημαίνει αυτό και έπειτα να το χρησιμοποιούμε στον αέρα διότι είναι κάτι βαρύτατο και με συγκεκριμένες συντεταγμένες» και με την οικειοποίηση του όρου του για πολύ ποταπούς λόγους «δολώνεις το περίγραμμά του».
Για τα δύο άκρα της πολιτικής σκακιέρας, Δεξιά και Αριστερά, η Ιστορικός εκτιμά ότι «τα περιγράμματα έχουν από πολλού αλλοιωθεί και μεταλλαχθεί ένθεν και ένθεν και είμαστε σε μια άλλη περίοδο μεταβατική στοχασμών και πολιτικών διαμορφώσεων κάτι το οποίο είναι ανθρώπινο στις κοινωνίες μας».
Αναφορικά με τη διεθνοποίηση η Ιστορικός, με σπουδές σε Αθήνα και Σορβόνη, σημείωσε ότι «είναι αναπόφευκτη είναι κάτι το οποίο σοβαρά όλοι μας πρέπει να κοιτούμε στα μάτια διότι δεν υπάρχει περίπτωση να ανασταλεί αυτή εξέλιξη η οποία είναι μαγική και συναρπαστική, εμπεριέχει όμως μεγάλους κινδύνους και παγίδες για αυτά που έχουμε εμείς ήδη στημένα».
Πρόσθεσε ότι «κάθε στιγμή πρέπει να έχουμε μέτρο και ισορροπία για να αντεπεξέλθουμε στην ταχύτατη και δαιμονιώδη πορεία που έχει πάρει η ανθρωπότητα και για το τί πολιτικά θα προκύψει».
Ερωτηθείσα για τον ρόλο της θρησκείας στο νέο περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης με την ακαδημαϊκή κοινότητα να κρατά αποστάσεις, κάποιες φορές, από το θέμα θρησκείας, η κ. Ευθυμίου είπε ότι «είμαι άθρησκη κατά κάποιο τρόπο γιατί πιστεύω ότι όλες οι θρησκείες του κόσμου είναι κατασκευές των ανθρώπων και τις σέβομαι ως δημιουργήματα των ανθρώπων και τις μελετώ».
Πρόσθεσε ότι «πολιτισμικά, βέβαια, είμαι Χριστιανή Ορθόδοξη διότι μεγάλωσα σε αυτή την κοινωνία και αγαπώ χίλιες μύριες πλευρές που είναι τμήμα μου, και δεν θέλω να τα αποποιηθώ, αλλά εάν με ρωτήσετε βασικές αρχές της χριστιανικής πίστης εάν τις πιστεύω, θα σας πω όχι».
Ωστόσο, είπε η Ιστορικός, «δεν είμαι άθεη, πιστεύω ότι υπάρχει κάτι υπέρ ημών, δεν ξέρω τί είναι αυτό, δεν μπορώ να το περιγράψω, επομένως το σέβομαι, δεν το φοβάμαι καθόλου, αποτελεί σύντροφό μου μέσα στη μέρα, ίσως με κάνει ταπεινή κάθε στιγμή το ότι έχω αυτό το αίσθημα και με φέρνει στο σημείο που πρέπει να είμαι, δηλαδή ένας μικρός άνθρωπος στον μικρό χρόνο της ζωής που μου αναλογεί ως ανθρώπινο είδος».
Απαντώντας σε ερώτηση για το ζήτημα της διδαχής του μαθήματος των Θρησκευτικών στα σχολεία που έχει κατά καιρούς απασχολήσει Κύπρο και Ελλάδα η κ. Ευθυμίου αν και είπε ότι δεν ασχολήθηκε επί τούτου σημείωσε ότι καλό θα ήταν οι μαθητές του σήμερα και οι πολίτες του αύριο, «να μάθουν παγκόσμια ιστορία, να μάθουν όλες τις θρησκείες με σεβασμό και φυσικά εφόσον μια κοινωνία έχει ένα ιδιαίτερο χρώμα, να αγαπήσουμε αυτό το χρώμα».
Η ίδια γνωρίζει όλες τις θρησκείες «αλλά δεν τις θεωρώ εξίσου ενδιαφέρουσες, είναι κάποιες που είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσες από άλλες, και αυτό είναι φυσικό αλλά η προσέγγισή τους και μόνο είναι πάρα πολύ ενδιαφέρουσα».
Για το βιβλίο «Μόνο λίγα χιλιόμετρα» που συνέγραψε με τον Μάκη Προβατά και κυκλοφόρησε το 2017 και καταγράφει την παγκόσμια και ελληνική ιστορία σε μόλις 280 σελίδες η κ. Ευθυμίου είπε ότι «οι ερωτήσεις του κ. Προβατά ήτανε καίριες και μου προξένησαν την επιθυμία απάντησης και όταν αναδείξεις τα καίρια σημεία μετά τα υπόλοιπα μπορεί να στοιχηθούν γύρω από αυτά».
Κλείνοντας, η Αν. Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών θέλησε να προσδώσει στη συνέντευξή της νότα αισιοδοξίας και δήλωσε :
«Όπως είπε και ο Οδυσσέας Ελύτης, ‘είμαστε από καλή γενιά’ και εάν μπορέσουμε τα δεινά να τα αφομοιώσουμε ως σοφία μπορεί να έχουμε καλύτερες μέρες. Έχουμε αρκετά στα οποία να πατήσουμε, είμαστε λίγο κουρασμένοι, κάπως εξουθενωμένοι από τα προβλήματα αλλά εάν γυρίσουμε στην ιστορία της ανθρωπότητας πολλοί λαοί, έθνη, κοινότητες, ομάδες, αντιμετώπισαν τεράστιες προκλήσεις κάθε τόσο. Οφείλουμε να μείνουμε ορθοί, το κύριο αίσθημα να είναι η αισιοδοξία κι ας λέμε ότι θα πάει καλά…».
ΚΥΠΕ – Aργυρώ Αγγελίδου – ΚΥΠΡΟΣ/Λευκωσία
Για “στρατιωτικούς όρους” ομιλεί ο πρόεδρος της ακροδεξιάς Χρυσής Αυγής της Κύπρου