Μπορεί το Ολοκαύτωμα να μην έχει προηγούμενο στην ιστορία της ανθρωπότητας και ο λόγος να αδυνατεί να το περιγράψει ακόμα και σήμερα, αλλά δεν ήσαν μόνο οι Εβραίοι της Ευρώπης θύματα του ναζισμού.
Ήσαν οι εκατομμύρια άμαχοι και ηρωικοί μαχητές του Στάλινγκραντ, οι Έλληνες που έγραψαν το έπος της Μάχης της Κρήτης και του Γοργοποτάμου, ήσαν τα θύματα του Δίστομου, του Κομμένου, της Κανδάνου, οι χωριανοί στα Καλάβρυτα και οι χιλιάδες άλλοι οργανωμένοι στην Εθνική Αντίσταση που μαρτύρησαν στα χέρια της Γκεστάπο, στα κρατητήρια και στις φυλακές.
Υπάρχει και η άλλη οδός. Του χρήματος.
Ας δούμε το παράδειγμα της Ρωσίας να πάρουμε ιδέες. Ιδού η απάντηση της εκπροσώπου της κυβέρνησης Μαρίας Ζαχάροβα στο άκουσμα της είδησης ότι η γερμανική κυβέρνηση αποφάσισε να χορηγήσει 12 εκατ. ευρώ για την ανέγερση και την περίθαλψη επιζώντων του Στάλινγκραντ. «Το ποσό δεν συμψηφίζεται επ’ ουδενί με τις ατομικές αποζημιώσεις πολιτών της πρώην ΕΣΣΔ».
Δεν ήσαν όμως μόνο θύματα του πολέμου οι Ανατολικοευρωπαίοι. Θύματα εξακολούθησαν να είναι και σε καιρό ειρήνης, αφού επί έξι δεκαετίες η θεματοφύλακας Γερμανία, στην οποία 10 κράτη, μεταξύ των οποίων και η χώρα μας, με τη Συμφωνία της Βόννης του 1955 εμπιστεύθηκαν τη φύλαξη 55 εκατομμυρίων φακέλων ναζιστικών διώξεων, εξόντωσης και καταναγκαστικής εργασίας 17,5 εκατομμυρίων θυμάτων, απαντούσε επιλεκτικά σε αιτήματα όσων επέζησαν ή συγγενών τους που αναζητούσαν τους δικούς τους που εξαφανίστηκαν. Εκατομμύρια οικογένειες έμειναν στο σκοτάδι και απώλεσαν δικαιώματα που αλλιώς θα είχαν.
Εντυπωσιακή ως παράδειγμα αναφέρεται στο σημείο αυτό η αναζήτηση συγγενών των εξής οκτώ Ελλήνων εγκλείστων, προσωπικά αντικείμενα των οποίων βρέθηκαν στα στρατόπεδα, κατεσχημένα από τους ναζί, τα οποία πρέπει να επιστραφούν στις οικογένειές τους.
Είναι οι: Γεώργιος Χάνας από τον Πειραιά με αριθμό κρατουμένου 32340, που έχασε τη ζωή του στις 28 Νοεμβρίου 1944· Χρίστος Τακτικός, πολιτικός κρατούμενος, χωρίς άλλα στοιχεία για την τύχη του· Ευάγγελος Κερασώτης ή Κερασώλης, γεννημένος τον Μάρτιο του 1925· Γεώργιος Σταματόπουλος με αριθμό 32517 (στους Ελληνες δόθηκαν συνεχόμενοι αριθμοί από το 32.302 μέχρι το 32.517)· Θεόφιλος Σιμοενίδης, που πέθανε στις 29 Απριλίου 1945 και είχε αριθμό κρατουμένου 32490· Δημήτριος Βατιάδης, σιδεράς στο επάγγελμα, γεννημένος το 1919, χωρίς άλλα στοιχεία· Βασίλειος Κοντογεωργίου, γεννημένος στις 31 Δεκεμβρίου 1917, με αριθμό κρατουμένου 32820, και Νικόλαος Φασουλιώτης, γεννημένος στις 15 Αυγούστου 1918, με αριθμό κρατουμένου 32476.
Άπαντες, όπως και 90 Ελληνίδες, έγκλειστοι στο στρατόπεδο Neuengamme, έξω από το Βερολίνο.
Η Ιστορία διδάσκει αλλά δεν βρίσκει μαθητές, όπως σωστά έγραψε σε επίκαιρο χρόνο ο Γερμανός φιλόσοφος Ingenberg Buchmann.
(*) Η κ. Φωτεινή Τομαή είναι πρέσβειρα, συγγραφέας εκδόσεων του υπουργείου Εξωτερικών.
Η παρακαταθήκη του Γρηγόρη Πιερή Αυξεντίου: Το μόνο που αγαπούσε από μωρό ήταν η Ελλάδα…