Οι αισθησιακές έφηβες του διάσημου Μπαλτίς εκτίθενται και πάλι σε έκθεση στη Μαδρίτη
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Έξω φρενών η Ιερουσαλήμ με τα Ηνωμένα Έθνη: Το Ισραήλ κατακεραυνώνει την έκθεση για το Γραφείο Αρωγής και Έργων (UNRWA), ομιλεί για σχέση με τη Χαμάς
Για χιλιάδες υποθέσεις διαφθοράς ομιλεί έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ: Αρνητικές αναφορές για την Ελλάδα, τι λέει για τις παρακολουθήσεις των δημοσιογράφων
Το μουσείο της Ρέινα Σοφία στη Μαδρίτη το 1996 είχε αφιερώσει μία έκθεση στον διάσημο ζωγράφο Μπαλταζάρ Κλοσοφσκί, παγκοσμίως γνωστού ως Μπαλτίς (Balthus).
- Σε αυτήν οι επισκέπτες είχαν την χαρά να θαυμάσουν μία σημαντική εκλογή από τις αισθησιακές εφήβους που συνήθιζε να αναπαριστά, είτε ξαπλωμένες, είτε σε πόζες ιδιαζόντως προκλητικές, χωρίς κανείς από τους θεατές να έχει σκανδαλισθεί. Μετά 22 χρόνια, οι ίδιες «Λολίτες» του Μπαλτίς φιλοξενούνται πάλι στη Μαδρίτη, στο Μουσείο Τίσεν-Μπορνεμίτσα, αλλά οι συνθήκες στην ίδια την κοινωνία –τόσο στην Ισπανία, όσο και στον κόσμο ολόκληρο– έχουν αλλάξει ριζικά.
Το 2017 είχαν συγκεντρωθεί 11.000 υπογραφές στη Νέα Υόρκη για να αποκαθηλωθεί το έργο του «Η Τερέζα ονειρευόμενη» από μία έκθεση στο Μητροπολιτικό Μουσείο (Metropolitan) της πόλης και τώρα με ενδιαφέρον αναμένεται η υποδοχή της ιδιαίτερης τούτης θεματολογίας και από το κοινό της Μαδρίτης.
Η έκθεση περιλαμβάνει 47 έργα που καλύπτουν το σύνολο των περιόδων της δημιουργίας του Μπαλτίς και αποτελεί μία συμπαραγωγή με το Ίδρυμα Μπέγελερ της Βασιλείας (Ελβετία) και τη χορηγίας της έχει αναλάβει η Περιφέρεια της Μαδρίτης.
- Η χήρα του Μπαλτίς, Σετσούκο Ιντέτα, εμφανίσθηκε ενθουσιασμένη από τη μαδριλένικη έκθεση, όμως εξέφρασε την κόπωσή της να απαντά στις επικρίσεις και την πολεμική που ξεσηκώνει πάντοτε η θεματική τους. «Δεν με ενδιαφέρει. Θα πρέπει να μιλούμε για την Τέχνη και να μην δίνουμε προσοχή σε αυτού του είδους τα σχόλια. Φοβούμαι πως ο ερωτισμός και η επιθυμία απασχολούν με αρρωστημένο τρόπο ορισμένες κοινωνίες», τόνισε στους δημοσιογράφους.
Στην έκθεση στη Βασιλεία, οι θεατές ερωτούνταν για την αίσθηση που αποκόμιζαν από τη θέα των πινάκων αυτών κι εάν πίστευαν πως τίθεται ζήτημα λογοκρισίας τους. Στη Μαδρίτη κανείς δεν ρωτά τίποτε γύρω από τα έργα. «Το Μουσείο δεν αρνείται κανέναν διάλογο, αλλά δεν επιθυμούμε η έκθεση να εστιασθεί μόνον σε αυτό. Έχουμε σχεδιάσει μία σειρά από διαλέξεις, όπου θα θιγεί το θέμα αυτό, εντούτοις εξ υπαρχής έχουμε αποφασίσει να μην είμαστε εμείς που θα το προκαλέσουμε», απαντά ο επιμελητής της έκθεσης στη Μαδρίτη Χουάν Άνχελ Λόπεθ Μανθανάρες.
- Ο ίδιος προσθέτει πως δεν τον ανησυχεί η πιθανή αντίδραση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διότι ούτως, ή άλλως, η κριτική μπορεί να προέλθει από οποιονδήποτε κι από οπουδήποτε. Ως παράδειγμα, ο Λόπεθ Μανθανάρες παραθέτει τις επιθέσεις που έχει δεχθεί στο Twitter η τρέχουσα έκθεση στο Μουσείο με πρωταγωνίστριες τις Κριστίνα Λούκας και Εουλάλια Βαλδοσέρα: «διάβασα για παράδειγμα πως παραδώσαμε το Μουσείο στις “φεμιναζίστριες”. Δεν πρέπει όμως να απαντάμε σε όλα», τόνισε.
Τα έργα της έκθεσης στο Τίσεν-Μπορνεμίτσα προέρχονται από συλλογές ιδιωτών και μουσείων στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Ένα από τα έργα είναι «Το παιχνίδι με τράπουλα» (1943-44), που αποτελεί το μόνο έργο του Μπαλτίς σε ισπανική συλλογή. Η έκθεση είναι στημένη κατά τέτοιον τρόπο (διακριτικός φωτισμός και αίθουσες βαμμένες σε διαφορετικά χρώματα), ώστε να αναδεικνύεται το ιδιαίτερο και μοναδικό φως σε κάθε πίνακα και τα έργα παρατίθενται σε χρονολογική σειρά, με τις ενδεικτικές πινακίδες τους να είναι μεγαλύτερες απ’ ότι συνήθως για εκπαιδευτικούς και πληροφοριακούς λόγους, σύμφωνα με την εκθεσιακή λογική του Λόπεθ Μανθανάρες.
Ο Γκιγιέρμο Σολάνα, καλλιτεχνικός διευθυντής του Τίσεν χαρακτηρίζει τον Μπαλτίς ως μεγάλο κλασσικό και ως καλλιτέχνη που κατόρθωσε με τη μεγαλύτερη λεπτότητα να περιγράψει το κύλισμα του χρόνου. Καλλιτέχνης με ιδιαίτερο ύφος και εμμονικός με την αναπαράσταση ως τρόπο καταγραφής του προσωπικού του σύμπαντος, είναι για τον Σολάνα ένας από τους πιο παινεμένους δημιουργούς από τη διανόηση του 20ου αιώνα. Τους κύκλους των μεγαλύτερων διανοητών αυτών είχε την τύχη ο Μπαλτίς να συναναστραφεί από την παιδική του ηλικία στη Γαλλία (ως γόνος εβραίων διανοουμένων, αδελφός του ήταν ο διαλεχτός συγγραφέας Πιερ Κλοσοφσκί και νονός του ο μέγιστος ποιητής Ράινερ Μαρία Ρίλκε). Προσηλωμένος στο προσωπικό του ύφος, από το ερημητήριό του στο Γκραν Σαλέ του Ροσινιέρ, υπήρξε αδιάφορος απέναντι στα μεγάλα ρεύματα των πρωτοποριών και τις κυρίαρχες τάσεις του περασμένου αιώνα. «Στο εικαστικό του λεξιλόγιο συγκορμίζει την τεχνική των μεγάλων μαέστρων της ζωγραφικής, που γνώρισε βαθιά στην Ιταλία, αλλά και τον υπερρεαλισμό», εξηγεί ο Σολάνα.
Ο ίδιος υπενθυμίζει πως, σύμφωνα με τη ρήση «ουδείς προφήτης…» δεν ήσαν οι Γάλλοι εκείνοι που τον εκτίμησαν όταν του Μουσείο Πομπιντού του αφιέρωσε μία μεγάλη έκθεση το 1983. Πολλά χρόνια νωρίτερα, ο Μπαλτίς συνυπήρξε σε μία μεγάλη έκθεση στο ΜοΜα της Νέας Υόρκης το 1959 με τον Τζάκσον Πόλοκ, με τον κριτικό τέχνης των The New York Times να εκθειάζει τον σκληρό ρεαλισμό των μαγικών και μυστηριακών του συνθέσεων.
- Η έκθεση ξεκινά με μία εκλογή από παρισινά τοπία, συνθέσεις της δεκαετίας του ’20 για να περάσει στη συνέχεια σε μία σειρά από ανδρικές και γυναικείες προσωπογραφίες σε εσωτερικούς χώρους, τις οποίες παραστέκουν έπιπλα, ή κάποιος γάτος που τριγυρνά ανάμεσα στα πόδια τους. Στην ενότητα τούτη μπορεί κανείς να δει τον πίνακα «Οι αδελφοί Μπλανσάρ» του 1937, τον οποίο είχε αγοράσει ο Πικάσο, μία κίνηση που σύμφωνα με την Ιντέτα αποτέλεσε μία τονωτική ένεση για το ηθικό του συζύγου της, διότι καθώς οι δύο καλλιτέχνες ανήκαν σε διαμετρικά αντίθετες σχολές δημιουργίας, η αγορά του πίνακα συνιστούσε μία πράξη αποδοχής και θαυμασμού στο πρόσωπό του εκ μέρους ενός από τους πιο εμβληματικούς ζωγράφους όλων των εποχών.
Στη συνέχεια ακολουθεί μία πλούσια επιλογή από προσωπογραφίες εφήβων κοριτσιών, μία θεματογραφία σταθερή και αδιάλειπτη καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Οι πίνακες «Τερέζ» και «Η Τερέζ ονειρευόμενη», αμφότερες ιδιοκτησία του Μetropolitan, είναι τα δύο έργα που ξεχωρίζουν χάρη στη φήμη τους. Οι φιγούρες στους αντίστοιχους πίνακες με την ανέμελη στάση και τη σηκωμένη φούστα έχουν ανακηρυχθεί ως παραδείγματα του πνεύματος του ερωτισμού και της αμαρτωλής επιθυμίας. Ο Λόπεθ Μανθανάρες παραδέχεται πως είναι ορατή η ερωτική επιθυμία στα έργα τούτα, αλλά επιχειρηματολογεί πως το θέμα των έργων τούτων στοχεύει επακριβώς στη θεληματική βούληση να απεικονισθεί η μυστική πλευρά των πραγμάτων και των συναισθημάτων. «Οι κοπέλες αυτές αντιπροσωπεύουν μυστηριακούς κόσμους, όπως ακριβώς η Αλίκη στο έργο του Λιούις Κάρολ. Μας μιλούν για τον χρόνο, το άγνωστο, για όλα εκείνα τα κοσμικά μυστήρια που μας μιλούσε και ο Ρίλκε», προσθέτει.
Βέβαια, μέχρι στιγμής το σκάνδαλο γύρω από την έκθεση δεν αφορά αυτά καθαυτά τα έργα, αλλά η απουσία της ιδιοκτήτριας του μαδριλένικου μουσείου, της βαρόνης Κάρμεν Τίσεν-Μπορνεμίτσα, η οποία επέλεξε αυτόν τον ηχηρό τρόπο, για να δηλώσει την ενόχλησή της που από τις επίσημες προσκλήσεις, που τύπωσε ο πρώην υπουργός Πολιτισμού Ίνιγο Μένδεθ ντε Βίγο, δεν περιλαμβανόταν και το όνομά της. Αλλά ούτε και ο νυν υπουργός Χοσέ Γιράο διόρθωσε την παράλειψη του ονόματος της βαρόνης, ως αμφιτρύωνα της εκδήλωσης, με αποτέλεσμα η ιδιοκτήτρια του Μουσείου να απουσιάζει από τα εγκαίνια.
Σε τρία χρόνια θα παραδοθεί το αρχαίο θέατρο Λάρισας: Ξενάγηση της Μυρσίνης Ζορμπά
19/02/2019 10:33
ΑΠΕ-ΜΠΕ Γιώργης-Βύρων Δάβος
Αθήνα, Ελλάδα