Τι ονειρεύεσαι όταν γίνεσαι είκοσι ετών; Μεγαλεία και ελευθερία. Αλλά και περιπέτειες. Το ευρώ ονειρεύεται να συναγωνιστεί τον βασιλιά δολάριο. Να θέσει τέλος στη βασιλεία του και, ποιος ξέρει, να του κλέψει μια μέρα τον θρόνο.
Αφού οι ΗΠΑ καταχρώνται την ηγεμονία του δολαρίου για να καταστρέψουν τις πολυμερείς σχέσεις, η άμυνα θα περάσει από την «αποδολαροποίηση» της παγκόσμιας οικονομίας. Και το ευρώ είναι ο πιο αξιόπιστος υποψήφιος, υπογραμμίζουν στις Βρυξέλλες: αντιστοιχεί στο 20% των παγκοσμίων συναλλαγματικών αποθεμάτων, χρησιμοποιείται καθημερινά από 340 εκατομμύρια πολίτες, ενώ εξήντα χώρες έχουν συνδέσει με κάποιο τρόπο το νόμισμά τους με αυτό.
Η απόσταση ανάμεσα στις φιλοδοξίες της Επιτροπής και στο ζοφερό κλίμα που επικρατεί στους κόλπους της ευρωζώνης είναι ιλιγγιώδης. Μέσα σε μια εικοσαετία, το ευρώ είδε τη μισή του ύπαρξη να σημαδεύεται από μια πρωτοφανή έκρηξη, και στη συνέχεια από μια μακρά ανάρρωση. Άντεξε. Αλλά εξακολουθεί να διαβρώνεται από μια ύπουλη ασθένεια που δυσκολεύεται να βρει και το όνομά της.
Από πού να αρχίσει κανείς; Παρόλο που τείνουν να το ξεχνούν, οι χώρες-μέλη είναι ισχυρότερες από την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες στο βαθμό που μοιράζονται το ίδιο νόμισμα. Το ευρώ διευκολύνει τις συναλλαγές τους. Προστατεύει τους πολίτες από τους κινδύνους των υποτιμήσεων, που περιόριζαν κάποτε την αγοραστική τους δύναμη. Ακριβώς όμως επειδή η αρχιτεκτονική του είναι ατελής, το ευρώ δεν τήρησε τις υποσχέσεις για ευημερία όλων των πολιτών. Η κρίση και η λιτότητα άφησαν βαθιά τραύματα.
Σήμερα, η ΕΚΤ και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας είναι αφιερωμένοι κατά 100% στο ευρώ.
Όλα τα μεγάλα νομίσματα έχουν απέναντί τους έναν θησαυρό και μια μοναδική πολιτική δύναμη. Τι βλέπουμε στην ευρωζώνη; Δεκαεννιά κυβερνήσεις. Ένα γαλλογερμανικό δίδυμο που, αντί να προωθεί με ενθουσιασμό το ευρωπαϊκό σχέδιο, συνεδριάζει μέρα παρά μέρα χωριστά. Μια Ιταλία που η ηγεσία της με το ζόρι κρύβει τον ευρωσκεπτικισμό της. Και παντού μια τάση οχύρωσης.
Τα ζητήματα αυτά δεν είναι δευτερεύοντα. Αν δεν βελτιωθεί η λειτουργία της ευρωζώνης, τα μέλη της δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη δυσαρέσκεια μιας μερίδας των πολιτών τους. Ολων εκείνων δηλαδή που αισθάνονται ότι δεν ωφελήθηκαν από την ανάκαμψη. Που δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα και αγωνιούν βλέποντας τα παιδιά τους να ζουν χειρότερα από τους ίδιους. Που χαρακτηρίζονται κάπως βιαστικά χαμένοι της παγκοσμιοποίησης.
Την ώρα που το κύμα του λαϊκισμού απειλεί την ουσία του ευρωπαϊκού σχεδίου, αυτή η αναδιάρθρωση πρέπει να αποτελέσει τον πυρήνα του συλλογικού προβληματισμού. Στα είκοσι χρόνια του, το ευρώ δεν έχει ανάγκη από θρόνο. Αυτό που χρειάζεται, όπως είπε ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, είναι μια αυστηρή και ειλικρινής ενδοσκόπηση.
(*) Η Μαρί Σαρέλ είναι οικονομική συντάκτρια της Monde – Άρθρο στη “Le Monde” via ΑΠΕ-ΜΠΕ
“Πέφτουν” οι πυλώνες: Η Ευρώπη μπορεί να επιβιώσει της εξαφάνισης των «μεγάλων χωρών;