Γιατί ο Ντόναλντ Τραμπ αποχωρεί από τη Συρία; Είναι όντως η Αμερική μία “ανέντιμη” δύναμη;




Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ Θ. ΔΡΙΒΑ (*)

Λίγες μέρες πριν, ο Αμερικανός Πρόεδρος άσκησε για ακόμη μια φορά το στοιχείο της έκπληξης για ένα σημαίνον θέμα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.

Ο Τραμπ διέταξε την απόσυρση των αμερικανικών χερσαίων δυνάμεων από τη Συρία. Η αιτιολόγηση που έδωσε ήταν εφάμιλλη με αυτή που είχε δώσει ο Πούτιν τρία έτη πριν όταν και ανακοίνωσε το τέλος των ρωσικών επιχειρήσεων.

Ο Φρειδερικός Νίτσε, ένας φιλόσοφος που προχώρησε τη σκέψη της ανθρωπότητας έγραψε κάποτε “Το κράτος ψεύδεται σε όλες τις γλώσσες του κόσμου”. Με άλλα λόγια, δεν πρέπει να κοιτάμε τις δημόσιες δηλώσεις των δρώντων. Ποιοί όμως είναι οι λόγοι αυτής της απόσυρσης των ΗΠΑ από τη Συρία; Γιατί ο πανικός δεν πρέπει να μας κυριεύει όσο απρόβλεπτος και αν είναι ο Τραμπ;

Empire by Invitation

Η Αμερική έχει υιοθετήσει ένα New Look με την κυβέρνηση Τραμπ (παραφράζοντας τα όσα συνέστησαν κάποτε το Δόγμα Αϊζενχάουερ). Η οργή των Αμερικανών πολιτών έχει γίνει πολιτική πρακτική. Αυτό δεν είναι “καλό” ή “κακό”, αλλά ένα γεγονός που φανερώνει την κόπωση των Αμερικανών πολιτών από την παγκοσμιοποίηση από τα a la Vietnam λάθη σε Ιράκ και Αφγανιστάν και από την βαθιά πίστη των Αμερικανών ότι η Αμερική είναι πολύ μεγάλη για να ασχολείται με τον κόσμο.

Πριν καν αναλάβει τις τύχες της Αμερικής ο Πρόεδρος Ομπάμα, ο Charles A. Kupchan (σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής του Μπιλ Κλίντον) στο βιβλίο του “Το Τέλος της Αμερικανικής Εποχής”, αναφέρεται στα προβλήματα των ΗΠΑ να προσαρμοστούν σε ένα νέο, μεταψυχροπολεμικό κόσμο.

  • Περιγράφει επίσης την σκέψη των ΗΠΑ όταν αμφιταλαντεύεται μεταξύ απομονωτισμού και μονομερισμού (isolationism & unilateralism). Η πολιτική του Τραμπ δεν είναι λοιπόν όσο απρόβλεπτη φαίνεται. Όχι περισσότερο από αυτήν του προέδρου Μπους Τζούνιορ. Η διαφορά των ΗΠΑ της εποχής του Μπους Τζούνιορ με του Τραμπ είναι ότι τότε, οι Αμερικανοί πολίτες επιθυμούσαν την εμπλοκή των ΗΠΑ σε οτιδήποτε θα τους έκανε περισσότερο ασφαλείς μετά τις 11/9.

Σήμερα οι Αμερικανοί έχουν καταλάβει ότι η τρομοκρατία είναι αρκετά πολύπλοκη για να αντιμετωπιστεί με άγαρμπες παρεμβάσεις εντός άλλων κρατών. Ο αντιαμερικανισμός διογκώνεται και τελικά άθελά της, η Αμερική νομιμοποιεί την ύπαρξη φρικτών τρομοκρατικών ομάδων με γεγονότα που ακολουθούν έναν φαύλο κύκλο.

Τι θα συνέφερε επομένως την Αμερική;

Να γίνει αυτό που περιέγραφε κάποτε ένας Νορβηγός ιστορικός αναφορικά με το πώς οι ΗΠΑ μπήκαν στη θέση του οδηγού του δυτικού κόσμου μετά το Β.Π.Π’. Να γίνουν “αυτοκρατορία κατόπιν προσκλήσεως”. Αυτή η περίπτωση είναι βολική για τις ΗΠΑ καθώς τις βγάζει από το -βαθύτατα ιδεολογικό- αδιέξοδο του συσχετισμού απομονωτισμού και μονομερούς παρεμβατισμού (που χαλά τις σχέσεις της με τους συμμάχους της).

  • Η Συρία φιλοξενεί μια πολύ καλή περίπτωση για “πρόβα” αυτού του νέου “New Look”. Το σκεπτικό μπορεί να κριθεί απλό ή απλοϊκό, όμως είναι το ακόλουθο: Αν η Τουρκία, η Ρωσία και το Ιράν έχουν δημιουργήσει έναν ισχυρό άξονα με κοινό παρονομαστή την συσπείρωση έναντι της Αμερικής, αν η Αμερική φύγει τότε δεν υπάρχει λόγος ύπαρξης του άξονα αυτού. Απεναντίας δημιουργούνται συνθήκες γι’αυτό που λέμε στη στρατηγική θεωρία ως “Κατατριβή τρίτων”, συγγενής πρακτική με το πασίγνωστο “divide & conquer”.

Η φθορά των τριών αντιπάλων της Αμερικής θα καταστήσει αναγκαία την επαναφορά της Αμερικής στο συριακό κάδρο, κατόπιν προσκλήσεως και για να …μεσολαβήσει.

Οι Κούρδοι και η Αμερική που είναι στη Συρία ό,τι και αν γίνει.

Η “προδοσία” απέναντι στους Κούρδους δεν είναι και τόσο “προδοσία”. Δύο λόγοι στοιχειοθετούν αυτήν την άποψη:

  • Πρώτον, δεν υπάρχει κάποια ηθική μεζούρα, κάποια ηθική μονάδα μέτρησης του πολιτικού γίγνεσθαι.
  • Δεύτερον, οι Κούρδοι σε κάποιες δεκαετίες θα ξεπεράσουν τα 40 εκ. πληθυσμού. Ούτε η Αμερική, ούτε η Ρωσία, ούτε το Ισραήλ μπορούν να παραγνωρίσουν αυτήν την πραγματικότητα.

Πολλά ακούγονται σε εκπομπές της ελληνικής τηλεόρασης από “κουρδολόγους” που περισσότερο ενδιαφέρονται γι’αυτούς παρά για τους Έλληνες. Η αλήθεια είναι οτι οι Κούρδοι συνιστούν μια υπολογίσιμη δύναμη με μέλλον. Το παρόν τους όμως φαίνεται να έχει εγκλωβιστεί στην “πολιτική ορθότητα”.

Ακούγοντας δηλώσεις κάποιου εκπροσώπου Κούρδων, στο ερώτημα “τι επιδιώκετε εσείς;” δεν αναφέρθηκε κάποιος στόχος. Πέραν αυτού, η αυτοδιάθεση και οι δημιουργία συνθηκών κρατογένεσης, δυστυχώς -ιστορικά αποδεδειγμένο- πληρώνονται με βαρύ φόρο αίματος. Αν δεν είσαι ανεξάρτητος στην πολιτική, τότε προσδένεσαι και ρισκάρεις πάνω σε δυνάμεις. Το ρίσκο μεγαλώνει όταν άλλα θέλουν οι Κούρδοι της Τουρκίας και άλλα αυτοί του Ιράν, του Βορείου Ιράκ και της Συρίας. Οι Κούρδοι θα αυξήσουν την επιρροή τους σε Ουάσινγκτον και Ισραήλ (ακόμη και σε Ρωσία) αν δείξουν τάσεις ενοποιητικές. Στο τέλος, δε θα φτιαχτούν τέσσερα κουρδικά κράτη.

  • Οι ΗΠΑ δε φεύγουν από τη Συρία. Οι ΗΠΑ μαζί με συγκεκριμένες χώρες του ΝΑΤΟ μπορούν να πλήξουν ακόμη και από υποβρύχια θέσεις-στόχους της συριακής επικράτειας. Επιπλέον, η Αμερική έχει επενδύσει εδώ και καιρό στη συνεργασία Ελλάδος, Κύπρου, Ισραήλ και Αιγύπτου. Αν υπάρχει αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συρία, δεν πρέπει να φέρνει πανικό σε Ελλάδα και Κύπρο. Απεναντίας πρέπει να μας κάνει να αναρωτιόμαστε πόσο πιθανό είναι η Αμερική να εξαφανιστεί ως δια μαγείας από την Ανατολική Μεσόγειο. Θα αφήσει η Αμερική τα δύο κρίσιμα Στενά του πλανήτη; Απίθανο.

Αμερική και Τουρκία στην εποχή Τραμπ και Ερντογάν

Ο πανικός που έχει κυριεύσει την Ελλάδα αποδεικνύει ότι δεν έχουμε τακτική και στρατηγική παιδεία.

Ας σκεφτούμε λοιπόν το εξής: Η Ελλάδα το καλοκαίρι για να κάνει τα γλυκά μάτια στην Αμερική, δια βοής απέλασε Ρώσους διπλωμάτες (ψέγουμε τον τρόπο και όχι την ουσία της απέλασης) και σήμερα γεμάτη αμηχανία βλέπει πως μέσα σε 3 μήνες οι ΗΠΑ συνομιλούν με την Τουρκία.

Τα πράγματα για τις σχέσεις ΗΠΑ και Τουρκίας είναι απλά: Δε θα γίνεται κάθε μέρα αυτό που είδαμε Αύγουστο-Σεπτέμβρη του 2018. Η Αμερική έστειλε μήνυμα στην Τουρκία ότι μπορεί να γονατιστεί οικονομικά μέσα σε ώρες.

Δεύτερον, η Αμερική δε θέλει να χάσει την Τουρκία όμως δε θα κάνει το παν για να την κρατήσει. Αν δεν μπορέσει να την κρατήσει στη Δύση τότε καλό είναι να μη θέλουμε να σκεφτόμαστε το τι θα γίνει.

Τρίτον, οι σχέσεις Αμερικής -Τουρκίας δεν γίνεται να ξαναγίνουν θερμές όσο η Τουρκία είναι παγιδευμένη μεταξύ ρωσικής και αμερικανικής αγκάλης. Η Ρωσία δεν έχει την πολυτέλεια να αφήσει να τον Ερντογάν να εξαπατήσει τη Ρωσία επιστρέφοντας ένα πρωί στις νατοικές του δεσμεύσεις. Η Τουρκία αποτελεί προσωρινή λύση για τη Ρωσία όσο η Ουκρανία βρίσκεται μεταξύ σφύρας και άκμονος. Επίσης, η Τουρκία είναι για τη Μόσχα ο βατήρας για την επιτυχία της στη Συρία.

  • Ο Τραμπ είναι ένας πολιτικός που είναι εξίσου παρορμητικός με τον Ερντογάν. Παρόλα αυτά, ο Ερντογάν μόνο τέτοιες “παρορμήσεις” σέβεται και υπολογίζει. Η Τουρκία είναι πολύ μεγάλη για να μη συνομιλείς μαζί της, πολύ μικρή όμως για να κάνει ό,τι θέλει. Σε κάθε περίπτωση, είναι θετικό ότι για τις ΗΠΑ, άλλο θέμα αποτελεί το ζήτημα της ΑΟΖ της Κύπρου και άλλο θέμα είναι η Συρία. Μπορεί η Ανατολική Μεσόγειος να είναι ένα ενιαίο σύμπλοκο όμως η Αμερική δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει Ελλάδα, Κύπρο και Ισραήλ.

Ο Τραμπ και η εσωτερική πολιτική των ΗΠΑ

Σαν λήπτης απόφασης, ο Τραμπ είναι ένας άνθρωπος που δε θέλει κανείς να τον έχει απέναντί του. Η παιδεία του δεν είναι “πολιτική”. Ο Τραμπ προσπαθεί να συνεφέρει την αμερικανική γραφειοκρατία. Πιο ορθά, προσπαθεί να τη φέρει με το μέρος του. Το άλλα λέει το Πεντάγωνο, άλλα λέει η άλλη υπηρεσία, ενοχλεί ιδιαίτερα τον Τραμπ ο οποίος κατά βάθος…βλέπει παντού Δημοκρατικούς. Όσο δύσκολο και αν είναι, ο Τραμπ προσπαθεί να φτιάξει ένα όσο το δυνατόν, ομόφωνο κράτος.

  • Η αντιπολίτευση οδηγεί τον Αμερικανό πρόεδρο να παίρνει όλο και μεγαλύτερα ρίσκα στην εξωτερική πολιτική, πετώντας την μπάλα στην εξέδρα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο οτι ο Τραμπ αυτήν την περίοδο νοιάζεται για το τείχος στα αμερικανικά σύνορα και κάνει ό,τι περνά από το χέρι του για να του περάσει. Στέλνει λοιπόν ταυτόχρονα μήνυμα στους Δημοκρατικούς οτι σε περίπτωση που αναλάβουν την εξουσία σε 2 έτη, θα φροντίσει να αφήσει καμμένη γη και μια Αμερική που στο εξωτερικό θα είναι κυριολεκτικά σε zero point.

Όλα τα παραπάνω, συνθέτουν μια επιχειρηματολογία στηριγμένη στον πολιτικό πραγματισμό ο οποίος σαφώς και εμπεριέχει τη χρήση του στοιχείου του αιφνιδιασμού. Η ταύτιση πολιτικού πραγματισμού και προβλεψιμότητας, είναι πέρα για πέρα λάθος.

Ο πραγματισμός καλωσορίζει κάθε τακτική και κάθε μορφή δράσης η οποία υποστηρίζει μια στρατηγική στοχοθέτηση.

  • Η στρατηγική των ΗΠΑ, δε θα είναι ποτέ ξανά αυτή που ήταν 10 ή 20 ή 30 έτη πριν. Ο σημερινός κόσμος και η εικόνα του, υποχρεώνουν τις ΗΠΑ να ακολουθήσουν μια διαφορετική προσέγγιση αναφορικά με τις εξωτερικές τους υποθέσεις.

Από την εποχή της άμεσης προσέγγισης (στρατηγική αντίληψη που ευνοεί παρεμβάσεις σε Ιράκ και Αφγανιστάν) οι ΗΠΑ έχουν περάσει ήδη -από τη θητεία του Προέδρου Ομπάμα- σε μια εποχή έμμεσης προσέγγισης.

(*) Alexander Th. Drivas
PhD IR (Candidate at Panteion-Hellenic American Relations). Secretary AHEPA Solon HJ04

  • Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες των συνεργατών της. Επίσης απαγορεύεται δια νόμου η αναδημοσίευση των σχολίων χωρίς τη γραπτή έγκριση της ιστοσελίδας

Ντόναλντ Τραμπ και Ταγίπ Ερντογάν: Οι δύο πιο αναξιόπιστοι και απρόβλεπτοι ηγέτες στον κόσμο

 

 

Hellasjournal - Newsletter


%d bloggers like this: