Οι βίαιες διαδηλώσεις των «κίτρινων γιλέκων» στη Γαλλία δεν ανησύχησαν μόνο τη
κυβέρνηση του Εμμανουέλ Μακρόν. Επανέφεραν μνήμες μιας άλλης ταραχής που συγκλόνισε τη Γαλλία και αποτέλεσε ορόσημο, εκείνη του Μαΐου του 1968.
Τα γεγονότα που πυροδότησαν τις διαδηλώσεις το 1968 έχουν ιστορικό βάθος. Τον Φεβρουάριο του 1960 η Γαλλία υπό τον Ντε Γκωλ καταφέρνει να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και γίνεται η τέταρτη πυρηνική δύναμη. Η γαλλική κυβέρνηση είναι περήφανη και δεν υπολογίζει σοβαρά τις αντιδράσεις της Ουάσινγκτον που τάσσεται εναντίον αυτής της εξέλιξης. Σε όλη τη διάρκεια του 1960 η Γαλλία θα συνέχιζε τις πυρηνικές δοκιμές παρά τη καχυποψία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ταυτόχρονα, τηρεί και μια έντονα αντί-βρετανική στάση. Όχι μόνο είναι αντίθετη για την είσοδο του Ηνωμένου Βασιλείου στις ευρωπαϊκές δομές, αλλά και τάσσεται κατά της «ειδικής σχέσης» Ουάσινγκτον- Λονδίνου. Η τελευταία εξαιρούσε τη Γαλλία, γεγονός που δεν άρεσε στον Γάλλο πρόεδρο. Εκείνος επεδίωξε να γίνει μέρος αυτής τη σχέσης. Όμως, ο άγγλο-σαξονικός άξονας αρνήθηκε.
Ακόμα, η Γαλλία ένιωθε ότι περιοριζόταν στα πλαίσια του ΝΑΤΟ. Η άγγλο-σαξονική κυριαρχία στον οργανισμό δεν ήταν αποδεκτή από το Παρίσι. Συνεπώς, το 1964 η κυβέρνηση αποφάσισε να αποχωρήσει από το στρατιωτικό σκέλος του Βορειοατλαντικού Συμφώνου. Η αποχώρηση της Γαλλίας από το ΝΑΤΟ όχι μόνο προκάλεσε ρήγμα στις γάλλο-αμερικανικές σχέσεις, αλλά γέννησε και φόβο διάσπασης της Συμμαχίας. Η Γαλλία ήταν ισχυρό κράτος με σημαντικό ρόλο στην άμυνα της Γηραιάς Ηπείρου. Η απουσία του μόνο προβλήματα μπορούσε να φέρει. Παρά ταύτα, οι Η.Π.Α. σαν αντίβαρο ενίσχυσαν τη Δυτική Γερμανία.
Ίσως, το πιο σημαντικό γεγονός που πυροδότησε τα γεγονότα του Μαΐου 1968 ήταν η αντίθεση του Γάλλου προέδρου στο νέο οικονομικό περιβάλλον που σχεδίαζε η αμερικανική κυβέρνηση. Ο χρυσός αναμενόταν να εγκαταλειφθεί κάτι που συνεπαγόταν τη κατάρρευση του Συστήματος του Bretton Woods. Η άρνηση Ηνωμένου Βασιλείου- Ηνωμένων Πολιτειών για τη χρήση χρυσού ως απόθεμα είχε ως απόρροια τον Φεβρουάριο του 1965 γαλλικά πολεμικά πλοία να διασχίσουν τον Ατλαντικό ωκεανό και να φορτώσουν τα αποθέματα χρυσού που αντιστοιχούσαν στη Γαλλία από τις Η.Π.Α.. Το 1967, η αντίθεση της γαλλικής κυβέρνησης στις αμερικανικές ενέργειες για τη διεθνή οικονομία οξύνθηκε. Το 1968 η Γαλλική Κεντρική Τράπεζα είχε αυξήσει τα αποθέματα της σε χρυσό. Ήταν εμφανές ότι το Παρίσι δεν θα δίσταζε να αμφισβητήσει ανοικτά την Ουάσινγκτον.
Τον Μάιο του 1968 ταραχές ξέσπασαν στη γαλλική πρωτεύουσα και αλλού. Το φοιτητικό κίνημα, τα επαγγελματικά σωματεία, οι αναρχικοί καθώς και άλλοι πολίτες διαδήλωναν κατά της συγκεντρωτικής διακυβέρνησης του Ντε Γκωλ. Η γαλλική αστυνομία προσπάθησε να καταπνίξει τους διαδηλωτές. Συγκρούσεις ξέσπασαν που πόλωσαν ακόμα περισσότερο το κλίμα. Η κινητοποίηση των φοιτητών προκάλεσε εντυπωσιασμό στα άλλα κράτη. Ακόμα και σήμερα, ο Μάης του ’68 μνημονεύεται σαν γεγονός- ορόσημο.
Όμως, οι συνέπειες για τη χώρα και το πολιτικό μέλλον του προέδρου Ντε Γκωλ ήταν αρνητικές. Στις 28 Απριλίου 1969 ο Ντε Γκωλ παραιτήθηκε από τη προεδρία και οι διάδοχοί του επανέφεραν τη Γαλλία εντός του νέου οικονομικού πλαισίου που επιβλήθηκε από τη κυβέρνηση Νίξον.
Η εκλογή του Εμμανουέλ Μακρόν στη Γαλλία προκάλεσε αισιοδοξία στους υποστηρικτές του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Ο νέος πρόεδρος ήταν διαμετρικά αντίθετος από την ανταγωνίστρια του, Μαρί Λεπέν. Φαινόταν ότι θα προωθήσει το ευρωπαϊκό σχέδιο ώστε να ενισχυθεί η παρουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον κόσμο και να αντιμετωπιστούν οι εσωτερικές προκλήσεις. Η ρητορική του, όντως, έδειχνε ότι η περαιτέρω εμβάθυνση ήταν στο πρόγραμμα διακυβέρνησης του.
Μια από τις προτάσεις του για την ενίσχυση του κοινού εγχειρήματος αφορά και την αναβάθμιση της Ένωσης στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας. Στις αρχές Νοεμβρίου, ο Μακρόν υποστήριξε το επιχείρημα για δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού, ενώ εμμέσως σε μια λανθασμένη ή σκόπιμη δήλωση στιγμάτισε ως εχθρό πέραν της Κίνας και της Ρωσίας και τις Η.Π.Α.. Επίσης, το Παρίσι τάχθηκε κατά της σχεδιαζόμενης αποχώρησης των Η.Π.Α. από τη Συμφωνία για τους Πυρηνικούς Πυραύλους Μέσου Βεληνεκούς, ενώ δεν το συμφέρει ούτε η αποχώρηση της Ουάσινγκτον από τη συμφωνία με το Ιράν και οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν.
Η συνάντηση Τραμπ- Μακρόν στη γαλλική πρωτεύουσα στα μέσα του προηγούμενου μήνα μόνο δυσκόλεψε τα πράγματα. Παρά το καλό αρχικό κλίμα, οι κινήσεις της γαλλικής προεδρίας προκάλεσαν την σαρκαστική αντίδραση του Αμερικανικού προέδρου. Στο twitter τα όσα έγραψε είναι χαρακτηριστικά:
«Ο Εμμανουέλ Μακρόν προτείνει τη δημιουργία δικού του στρατού για να προστατέψει την Ευρώπη απέναντι στις Η.Π.Α., τη Κίνα και τη Ρωσία. Όμως, ήταν η Γερμανία στον Α’ και Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (σ.σ. απειλή και εχθρός για τη Γαλλία)- πως το αντιλαμβάνεται αυτό η Γαλλία; Άρχισαν να μαθαίνουν γερμανικά στο Παρίσι πριν οι Αμερικανοί έρθουν. Πληρώστε για το ΝΑΤΟ ή όχι».
Με μια πρώτη ματιά είναι αντιληπτό ότι οι δηλώσεις του Τραμπ στο twitter δεν μπορούν να ληφθούν σοβαρά και ίσως επιθυμεί να κάνει πλάκα. Όμως, κάτι τέτοιο δε φαίνεται να ισχύει. Λίγες μέρες μετά τα tweets, διαδηλώσεις ξέσπασαν στο Παρίσι από το πουθενά. Πρωταγωνιστές ήταν άνθρωποι που φορούσαν κίτρινα γιλέκα.
Μια άλλη συνέπεια της έκρυθμης κατάστασης είναι και η σταδιακή εξάντληση των καυσίμων στα πρατήρια. Τη σοβαρότητα των ζημιών επιβεβαίωσε και ο ίδιος ο Μακρόν, ο οποίος επισκέφθηκε την Αψίδα του Θριάμβου και τα παρακείμενα μπλόκα. Αν και η ένταση έχει κοπάσει, η κατάσταση εξακολουθεί να είναι κρίσιμη, αφού είναι πολύ εύκολο να ξαναρχίσουν οι διαδηλώσεις.
Ο κοινός παρανομαστής
Και στις διαδηλώσεις του 1968 και σε εκείνες του 2018 κύριοι πρωταγωνιστές αναδείχθηκαν τμήματα της κοινωνίας των πολιτών που θίγονταν περισσότερο από τις πολιτικές της κυβέρνησης.
Τις Η.Π.Α. δεν τις συμφέρει ο σχεδιασμός του Μακρόν. Θέλουν αυξημένη οικονομική συμμετοχή των Ευρωπαίων στις αμυντικές δαπάνες στα ευρώ-ατλαντικά πλαίσια, αλλά όχι πλήρη ανεξαρτησία της ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας. Η Ουάσινγκτον επιδιώκει να ελέγχει τη κατάσταση. Μια ισχυρή και ανεξάρτητη Ευρώπη δεν είναι επιθυμητή.
(*) Διεθνολόγος
Αρκεί η αγανάκτηση για μια καλύτερη Ευρώπη και κόσμο; Από το Σύνταγμα στα «κίτρινα γιλέκα»…