Του ΣΕΝΕΡ ΛΕΒΕΝΤ
Συνεργασία με τις ΑΠΟΨΕΙΣ και την HELLAS JOURNAL
Αυτές τις μέρες πάλι κολλάω σε εκείνη την ρήση του Ντοστογιέφσκι. Λέει το εξής ο μεγάλος δημιουργός: «Δεν χρειάζεται η ύπαρξη κανενός, η απουσία του οποίου δεν γίνεται αντιληπτή». Ποιων νιώθω την απουσία; Του πατέρα μου, της μητέρας μου, των αδελφών μου και των φίλων μου που έχουν πεθάνει. Αν κάποτε καίει μέσα μου μια τρελή νοσταλγία, γι’ αυτούς είναι που καίει.
Δεν υπάρχουν άραγε πολιτικοί, λογοτέχνες και καλλιτέχνες των οποίων νιώθω την απουσία; Γίνεται να μην υπάρχουν;
Δολοφονήθηκε λίγο πριν τις αιματηρές συγκρούσεις του 1963. Στις 22 Νοεμβρίου στο Ντάλλας. Ένας ηγέτης που υποστήριζε την ειρήνη και όχι τον πόλεμο. Αν ζούσε δεν θα παρατεινόταν τόσο πολύ και ο πόλεμος στο Βιετνάμ.
Ένιωσα την απουσία του Μαχάντμα Γκάντι στην Ινδία και του Όλαφ Πάλμε στην Σουηδία. Και τώρα νιώθω την απουσία του Νέλσον Μαντέλα στην Νότιο Αφρική. Αν ζούσε σίγουρα αυτή την φορά θα προστάτευε τα δικαιώματα των λευκών.
Κάποιοι νιώθουν την απουσία και του θρυλικού ηγέτη του ΑΚΕΛ Εζεκία Παπαϊωάννου. Και την απουσία του Πλουτή Σέρβα, που ήταν από τους ιδρυτές του Κομμουνιστικού Κόμματος στην Κύπρο. Δεν συνάντησα κάποιους που νιώθουν την απουσία του Σαμψών. Αλλά δεν ξέρω για τον Γρίβα.
Πέρασε άλλο ένα καλοκαίρι με μουρμουρητά. Εμείς βάλαμε τον άνεμο μπροστά μας ή μήπως αυτός μας έβαλε μπροστά του; Αυτό το καράβι δεν έχει καπετάνιο. Πορεύεται ακυβέρνητο. Θα βγούμε σε όποιαν στεριά μας βγάλει. Κατά την παιδική μας ηλικία δεν είχαμε την έγνοια να είμαστε ευτυχισμένοι. Ύστερα εμφανίστηκε.
Η παιδική μας ηλικία τελείωσε την ημέρα που καταλάβαμε ότι θα πεθαίναμε μια μέρα. Μαζέψαμε πολύ πόνο. Χτυπούν στο μέτωπό σου οι σκιές εκείνων που έχασες καθώς κάθεσαι απορροφημένος στην πολυθρόνα σε μια γωνιά του σπιτιού στην δροσιά του Νοεμβρίου τα μεσάνυκτα. Κοίταξα τα βουνά που σκοτείνιασαν ενθυμούμενος την μουσική της Ελένης Καραΐνδρου στις ταινίες του Αγγελόπουλου. Τι θα έκανα αν δεν υπήρχαν και τα βουνά.
Αγαπώ ακόμα και τις γυμνές πεδιάδες της χώρας μου που δεν έχουν τίποτε άλλο εκτός από ένα δέντρο. Είτε με τουλίπες και μαργαρίτες να στολιστούν. Είτε με σκολύμπρια. Εγώ είμαι απ’ εδώ, αλλά δεν το θεωρώ αφορμή για να νιώσω περήφανος. Ξαφνικά θυμήθηκα τον Πικάσο. Όταν ο Ναζί διοικητής είδε εκείνον τον διάσημο θαυμάσιο πίνακά του, την «Γκουέρνικα», που περιγράφει εκείνη την τρομερή μάχη, τον ρώτησε: «Εσείς τον κάνατε;» «Όχι, εσείς τον κάνατε», του είπε ο Πικάσο! Η πόλη Γκουέρνικα είχε βομβαρδιστεί από 28 γερμανικά βομβαρδιστικά της ναζιστικής Γερμανίας το 1937.
Νιώθω και την απουσία του Ναζίμ Χικμέτ, του Πάμπλο Νερούντα και του Καβάφη σε αυτό τον κόσμο. Του Ίνγκμαρ Μπέρκμαν, του Κιεσλόφσκι, του Ταρκόφκσι και του Γιλμάζ Γκιουνέι. Αν πάω στο Παρίσι θα επισκεφθώ τον Όσκαρ Ουάιλντ στο κοιμητήριο Pere Lachaise, αν πάω στην Μόσχα θα επισκεφθώ τον Ναζίμ στο κοιμητήριο Νοβοντέβιτσι. Όταν έχασα τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο σε εκείνο το δυστύχημα, χάθηκε κάτι και από την δική μου ζωή. Δεν έπρεπε να αυτοκτονήσει ο Stefan Zweig, ο Κάφκα δεν έπρεπε να πεθάνει από φυματίωση.
Μην μου λες ότι όλοι είναι απαισιόδοξοι αδερφέ. Έλα να σε πάρω σε μια ταβέρνα. Να σου δείξω μερικού πολίτες που είναι πολύ ευτυχισμένοι επειδή πολιτογραφήθηκαν πρόσφατα και το γιορτάζουν τώρα πίνοντας ρακί. Ύστερα πήγαινε. Μίλησε με έναν πολίτη που ρύθμισε το ρολόι που φοράει στο χέρι με την σαουδαραβική ώρα. «Είσαι ευτυχισμένος αδελφέ;» ρώτησέ τον. Ρώτησε τον μάστορα που στάθμευσε με το περιοδεύον αμαξάκι του στο πεζοδρόμιο του ταχυδρομείου και πουλάει αυθεντικό μαχαλλεμπί και σιμίτι.
Θέλεις να παράγουμε μιαν αξία που θα στοιχίζει σε ολόκληρο τον κόσμο; Ιδού οι κεφτέδες με πλιγούρι, οι κούπες. Ιδού το μπουρέκι με την αναρή, τον κιμά, το χαλλούμι. Ιδού το κλέφτικο. Ιδού το γλυκό καρυδάκι. Ρώτησε να δούμε πόσους πολίτες γράψαμε μετά το 1974. Ποιος είναι πολίτης ποιου πράγματος; Οι εκ Τουρκίας είναι πολίτες της Κύπρου ή μήπως εμείς είμαστε πολίτες της Τουρκίας; Μην ξεχνάς! Μια μέρα εκείνοι θα κάνουν αυτό τον λογαριασμό, όχι εμείς…
Θα καταρρεύσει η εξουσία Ερντογάν και θα πλακωθείτε κάτω από τα συντρίμμια της…