Αναζητώντας για 44 χρόνια την ομοσπονδία: Τι αναφέρουν δυο έγγραφα του ΟΗΕ και Βρετανίας

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Η λύση δεν μπορεί να νομιμοποιεί την κατοχή και τη διχοτόμηση της Κύπρου, τελεία και παύλα: Eξι κόκκινες γραμμές που δεν πρέπει να παραβιαστούν

Δεν θέλουν και πολύ για να υποστηρίξουν ότι είναι εθνικιστής και ο …Κουτσούμπας του ΚΚΕ: Τάχθηκε ξεκάθαρα εναντίον της ρατσιστικής Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας

O Δημήτρης Κουτσούμπας από τη Λευκωσία δεν έκρυψε τα λόγια του: Ο “επώδυνος συμβιβασμός” εξελίσσεται σε διχοτομική λύση, οι απαράδεκτες διεκδικήσεις της Τουρκίας διαιωνίζουν την κατοχή

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ

Σαράντα τέσσερα χρόνια μετά την εισβολή και οι συζητήσεις για το τι επιδιώκει η ελληνοκυπριακή πλευρά συνεχίζονται. Αναζητείται διέξοδος αλλά και επιδίωξη – στόχος, καθώς είναι προφανές πως το πολιτικό σύστημα είναι αιχμάλωτο στις γενικολογίες.

• Αυτό οφείλεται στην έλλειψη οράματος;
• Στην επιδερμική αντίληψη με την οποία προσεγγίζονται σοβαρά ζητήματα, όπως είναι αυτό της συμφωνίας στο Κυπριακό;

Στο προσκήνιο έκανε εκ νέου η ιδέα για χαλαρή ομοσπονδία. Μια συζήτηση που έγινε και στο παρελθόν, πλην όμως επανήλθε σε μια περίοδο αδιεξόδου αλλά και ενόψει εξελίξεων που δεν αφορούν μόνο στο Κυπριακό. Εξελίξεις που συνδέονται με την εφαρμογή των ενεργειακών προγραμμάτων εταιρειών, οι οποίες δραστηριοποιούνται στην κυπριακή ΑΟΖ.

Τα ζητήματα της ομοσπονδίας, των δεσμεύσεων, του περιεχομένου της λύσης, αποτελούν ένα «πονεμένο» κεφάλαιο στο Κυπριακό. Η εύκολη οδός είναι η επίκληση των δεσμεύσεων των προηγούμενων.

• Πολλοί δεν γνωρίζουν ποιος δεσμεύθηκε τι και το χειρότερο, κάποιοι κρύβονται πίσω από μια γενική θέση, για να κατοχυρώσουν χειρισμούς και υποχωρήσεις.
• Τι συμφώνησε, για παράδειγμα, ο Μακάριος με τον Ντενκτάς το 1977 και τι συζητούμε σήμερα; Συνδέονται μεταξύ τους; Ασφαλώς όχι. Τέσσερις κατευθυντήριες γραμμές με ασάφειες και γενικολογίες δεν ταυτίζονται με όσα σήμερα συζητούνται. Είναι ξεκάθαρο πως όσα συμφωνήθηκαν το 1977 πόρρω απέχουν από αυτά που συζητούνται σήμερα.

Πολλές φορές στις δημόσιες συζητήσεις γίνεται επίκληση και των Ηνωμένων Εθνών, κυρίως για να μην υπάρξει καμία αλλαγή από την πεπατημένη, στην ακολουθούμενη πολιτική. Να μην ταράξουν κοντολογίς τα λιμνάζοντα για τέσσερις δεκαετίες νερά.

• Τι λένε, λοιπόν, τα Ηνωμένα Έθνη για το θέμα της Διζωνικής;

Ο «Φ» είχε αποκαλύψει παλαιότερα απόρρητο έγγραφο του Διεθνούς Οργανισμού, με την υπογραφή του στενού συνεργάτη του Αλεξάντερ Ντάουνερ, Στήβεν Μπερκ, το οποίο επικεντρώθηκε στο θέμα της Διζωνικής.

Το έγγραφο είχε συνταχθεί τότε με εντολή του ειδικού συμβούλου του Γενικού Γραμματέα στο Κυπριακό, Αλεξάντερ Ντάουνερ. Το βασικό συμπέρασμα του εγγράφου ήταν πως «οι δύο πλευρές ποτέ δεν έχουν συμφωνήσει επί του θέματος της διζωνικότητας, άσχετα με τους όρους των κ.κ. Κουεγιάρ και Γκάλι και την υιοθέτηση των όρων αυτών στα προσχέδια από τις Ιδέες Γκάλι μέχρι το σχέδιο Ανάν». Από το έγγραφο καθίσταται σαφές ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει αποδεχθεί έναν όρο, «χωρίς περιεχόμενο». Περαιτέρω προκύπτει ότι οι υποχωρήσεις βαθμηδόν οδήγησαν σε μια ομιχλώδη μεν αλλά με κάποιες προδιαγραφές μορφή διζωνικότητας (πλειοψηφία πληθυσμού και ιδιοκτησίας).

• Σύμφωνα με το έγγραφο, ο όρος διζωνικότητα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά εγγράφως κατά την περίοδο όπου ο Περέζ ντε Κουεγιάρ ήταν Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ. Ο τότε Γ.Γ. έδωσε τον ορισμό στην εκφώνησή του κατά την έναρξη των συνομιλιών της 26ης Φεβρουαρίου – 2 Μαρτίου 1990.

«Καταρχήν καθώς η διζωνικότητα διαφαίνεται να είναι αδιαμφισβήτητη, δυο βασικά σχετικά ζητήματα που έχουν επιπτώσεις στη διζωνικότητα είναι υπό αμφισβήτηση. Συγκεκριμένα: εδαφικές αναπροσαρμογές και η επιστροφή των προσφύγων. Κατά δεύτερον, παρά τη δέσμευση των παραμέτρων των Η.Ε., οι δυο πλευρές στις συνομιλίες σπάνια παρουσίαζαν συναντίληψη για τους πιο πάνω όρους», αναφέρει ο Μπερκ.

Σύμφωνα με το έγγραφο, «υπερβαίνοντας τον εδαφικό ορισμό και αναφερόμενο ως εσωτερική δημογραφική και οικονομική αρχή», ο πρώτος ορισμός του όρου διζωνικότητα από τα Η.Ε. αναφέρεται σε δήλωση του Γενικού Γραμματέα στις 26 Φεβρουαρίου 1990 όπως σημειώνεται και στην έκθεσή του της 8ης Μαρτίου. «Η διζωνικότητα της ομοσπονδίας είναι ξεκάθαρο ότι πρέπει να προέρχεται από το γεγονός ότι το κάθε ομοσπονδιακό κράτος θα διοικείται από μια κοινότητα στην οποία θα υπάρχει σταθερά εγγυημένη ξεκάθαρη πλειοψηφία πληθυσμού και ιδιοκτησίας περιουσιών στην περιοχή της. Θα είναι επίσης ξεκάθαρο από το γεγονός ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν θα επιτρέπεται να παρεμβαίνει στις εξουσίες και λειτουργίες των ομοσπονδιακών κρατών».

• Βρετανικό έγγραφο για Διζωνική

Έγγραφο της βρετανικής Υπάτης Αρμοστείας στη Λευκωσία, ημερομηνίας 29 Μαΐου 1979, έκανε λόγο σε κίνδυνο υπονόμευσης της Συμφωνίας υψηλού επιπέδου Κυπριανού – Ντενκτάς.

Τα προβλήματα άρχισαν να παρουσιάζονται από τη δεύτερη κιόλας συνάντηση των δυο συνομιλητών, Γεωργίου Ιωαννίδη και Ουμίτ Σουλεϊμάν Ονάν, στις 18 Ιουνίου, υπό την προεδρία του κ. Γκουεγιάρ που εκπροσωπούσε τον Γ.Γ. του ΟΗΕ. Η χειρότερη εξέλιξη, σημείωνε, αποτελούσε η επιμονή της τουρκοκυπριακής πλευράς όπως η αρχή της διζωνικότητας και το θέμα ασφάλειας των Τουρκοκυπρίων υιοθετηθούν ως αποφασισθέντα στοιχεία της Συμφωνίας Μακαρίου-Ντενκτάς που είχε πραγματοποιηθεί στις 12 Φεβρουαρίου 1977. Σε συνέντευξη Τύπου στις 24 Ιουνίου, ο Ραούφ Ντενκτάς είπε ότι «η Συμφωνία με τον Μακάριο προνοούσε για Διζωνική Ομοσπονδία» και ισχυρίσθηκε ότι ο Αρχιεπίσκοπος «είχε ζητήσει να αποφευχθεί αναφορά σε λέξεις και όρους που θα δημιουργούσαν μια δύσκολη κατάσταση ανάμεσα στην κοινότητα».

• Επίσης, είπε ότι ο χάρτης τον οποίο ο τότε συνομιλητής, Τάσσος Παπαδόπουλος, κατέθεσε στο πλαίσιο των συνομιλιών της Βιέννης, 31 Μαρτίου-1 Απριλίου 1977, προνοούσε για Διζωνική Ομοσπονδία και ότι ο ίδιος ο Τάσσος Παπαδόπουλος, σε απαντήσεις του σε εκείνη τη συνάντηση, είπε ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά συμφώνησε για Διζωνική Ομοσπονδία. Ο Ντενκτάς αναφέρθηκε και σε ομιλία του Υπουργού Εξωτερικών, Γιάννη Χριστοφίδη, στο Συμβούλιο Ασφαλείας, στις 31 Αυγούστου 1977, κατά την οποία είπε ότι «η ελληνοκυπριακή πλευρά είχε συμφωνήσει για Διζωνική Ομοσπονδία».

Ο Ελληνοκύπριος συνομιλητής, Γιώργος Ιωαννίδης, κατά τη συνάντηση της 18ης Ιουνίου, απέρριψε την εκδοχή οποιασδήποτε συμφωνίας για διζωνικότητα ή για ασφάλεια των Τουρκοκυπρίων κατά τη συνάντηση Μακαρίου-Ντενκτάς. Επίσημος εκπρόσωπος αναγνώρισε ότι σ’ εκείνη τη συνάντηση είχε εγερθεί θέμα διζωνικότητας όπως είχαν εγερθεί και άλλα θέματα, αλλά η ελληνοκυπριακή πλευρά απέρριψε τη διζωνικότητα, όπως η τουρκοκυπριακή είχε απορρίψει άλλα θέματα που είχαν τεθεί. Αυτό που ισχύει, είπε, είναι το επίσημο κείμενο όπως είχε δημοσιευθεί.

Εξάλλου, μνημόνιο της κυπριακής Κυβέρνησης, ημερομηνίας 18 Ιουλίου 1979, που επεδόθη στη βρετανική, διερωτάται για το πώς, ύστερα από δυόμισι χρόνια από τη Συμφωνία Μακαρίου-Ντενκτάς και δυο χρόνια μετά τον θάνατο του Κύπριου ηγέτη, ανεκαλύφθη μυστική συμφωνία πέραν του επίσημου κειμένου. Το Μνημόνιο εξηγεί ότι με την επιμονή της τουρκοκυπριακής πλευράς στον όρο της διζωνικότητας αποκαλύπτεται ο πραγματικός της σκοπός, να προσδώσει στη διευθέτηση άλλο περιεχόμενο που ακυρώνει την έννοια της ομοσπονδίας.

Σε συνάντησή του με τη Μάργκαρετ Θάτσερ (Margaret Thatcher), στη Λουσάκα, στις 31 Ιουλίου 1979, στο πλαίσιο της Κοινοπολιτειακής Διάσκεψης, ο Πρόεδρος Κυπριανού ενημέρωσε τη Βρετανίδα πρωθυπουργό για την κατάσταση στην Κύπρο, τονίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι ο όρος της διζωνικότητας δεν χρησιμοποιείται σε κανένα σύνταγμα.

• Δημόσια συζήτηση και απουσία ενημέρωσης

Η δημόσια συζήτηση για τη ΔΔΟ στηρίζεται σε γενικότητες. Η ουσία στηρίζεται στο περιεχόμενο των όσων συζητούνται και όχι στην περιγραφή του μορφώματος. Υπενθυμίζεται συναφώς πως η προηγούμενη Κυβέρνηση, τον Δεκέμβριο του 2009, κατέθεσε στο Εθνικό Συμβούλιο έγγραφο για την Ομοσπονδία.

Το έγγραφο, το οποίο συνέταξε ο σύμβουλος τού τότε Προέδρου, Δημήτρη Χριστόφια, Τουμάζος Τσελεπής, είχε ενημερωτικό χαρακτήρα. Στόχος, όπως ειπώθηκε, ήταν να ενημερωθούν οι πολίτες, γι’ αυτό και κυκλοφόρησε δημόσια. Ως ιδέα ήταν σωστή, για πρώτη φορά γινόταν τούτο. Αν και σαφώς η ενημέρωση στόχευε να προβάλλει την ακολουθούμενη πολιτική.

Το έγγραφο αναφέρει πως η διζωνικότητα δεν περιλαμβάνεται στη Συμφωνία Υψηλού Επιπέδου του 1977. Σημειώνει περαιτέρω ότι «στη συμφωνία γίνεται λόγος και για διασφάλιση της ενότητας της χώρας, όρος που απευθύνεται στην τουρκοκυπριακή πλευρά. Το ερώτημα για τη δική μας πλευρά είναι κατά πόσον δεχόμαστε τις παραγράφους 2 και 3. Αν ναι, τότε δεχόμαστε το περιεχόμενο της διζωνικής, που δεν είναι άλλο από την ύπαρξη δύο ζωνών». Το 2 και το 3 της συμφωνίας Υψηλού Επιπέδου αναφέρουν τα εξής:

• (2) Το έδαφος που θα τελεί υπό τη διοίκηση κάθε κοινότητας θα πρέπει να συζητηθεί υπό το φως της οικονομικής βιωσιμότητας ή παραγωγικότητας και της ιδιοκτησίας γης.
• (3) Ζητήματα αρχών, όπως της ελευθερίας διακίνησης, ελευθερίας εγκατάστασης, το δικαίωμα περιουσίας και άλλα ειδικά θέματα, είναι ανοιχτά προς συζήτηση, λαμβανομένης υπόψη της θεμελιώδους βάσης ενός δικοινοτικού ομοσπονδιακού συστήματος και ορισμένων πρακτικών δυσκολιών που θα μπορούσαν να εγερθούν για την τουρκοκυπριακή κοινότητα».

• Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες των συνεργατών της. Επίσης απαγορεύεται δια νόμου η αναδημοσίευση των σχολίων χωρίς τη γραπτή έγκριση της ιστοσελίδας.

Ο Τσαβούσογλου άφησε άναυδο τον Αναστασιάδη: Δεν θα φύγουμε ποτέ από την Κύπρο, του είπε…